4. literatuur in de middeleeuwen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opdracht 1:

Wat denk je dat deze zin voor diepere betekenis heeft?

Wellicht verlangt de auteur ernaar om een gezin te stichten, zoals de vogels in de lente hun nest bouwen. 

Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uut nu. 

Vertaling van de Latijnse paralleltekst :  Habent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nunc.

Welke overeenkomsten zie je tussen de oude Nederlandse zin en de Latijnse zin? 

Onder andere:

Olla/omnes

Uologa/uolucres

Thu/tu

Uut/et

Nu/nunc 

Welke overeenkomsten zie je tussen de oude Nederlandse zin en de Nederlandse vertaling? 

Onder andere:

Nestas/nesten

Hebban klinkt nederlands.

Opvallend hoe weinig overeenkomsten er zijn.

 

Doe quamen tes coninx hove

Alle die diere, groet ende cleene

Sonder vos Reynaert alleene.

Hi hadde te hove so vele mesdaen

Dat hij er niet heen durfde te gaan:

Die hem besculdich kent, ontsiet!

Wie zichzelf schuldig weet, vreest!

Also was Reynaerde ghesciet

Zo was het Reinaert overkomen

Ende hier omme scuwedi sconinc hof,

En hierom vermeed hij het hof van de koning,

Daar hi in hadde crancken lof.

Waar hij niet hoog stond aangeschreven. 

Toen kwamen naar het hof van de koning

Al de dieren, groot en klein

Zonder vos Reinaert alleen.

Hij had aan het hof zoveel misdaan

Dat hire niet dorste gaen:

Die hem besculdich kent, ontsiet!

Also was Reynaerde ghesciet

Ende hier omme scuwedi sconinc hof,

Daar hi in hadde crancken lof.

Dat hij er niet heen durfde te gaan:

Wie zichzelf schuldig weet, vreest!

Zo was het Reinaert overkomen

En hierom vermeed hij het hof van de koning,

Waar hij niet hoog stond aangeschreven

Opdracht 3

Luister naar de voordracht van Beatrijs in het Middelnederlands op http://vogala.org/tekst/beatrijs. Ook de Beatrijs heeft een sterke moraal. Wat zou het lekenpubliek van deze tekst moeten oppikken, denk je?

Als je maar blijft bidden en standvastig bent in jouw geloof, zal dat door God of Maria gezien worden en worden je zonden vergeven. 

Welke elementen van de hofcultuur zie je op de bovenstaande middeleeuwse afbeelding terug?  

Een luxueus leven, te zien aan de kleding en aankleding van de kamer. Een buffet. Muzikanten rechtsbovenin. 

“Twee onderwerpen staan centraal in de chansons de geste: de strijd tegen de heidenen (ongelovigen) en de spanningen binnen het feodale systeem door opstandige vazallen.”

Welk onderwerp zien we hier terug? Leg je antwoord uit.  

De spanningen binnen het feodale systeem door opstandige vazallen. Uitleg: eerder wordt uitgelegd wie Eggeric is: een ridder die nu roofridder is geworden en een aanslag op de koning beraamt. In het gelezen stuk biecht Eggeric op aan zijn vrouw dat hij de koning wil gaan vermoorden. Elegast hoort dit en wil de koning gaan waarschuwen.

Welke functies van ridderromans zien we terug in Karel ende Elegast? 

De ridderromans hadden verschillende functies. Zoals eerder gezegd zorgden de ridderromans voor vermaak. Daarnaast boden de verhalen de ridders en hovelingen identificatiemogelijkheden voor gewenst en ongewenst gedrag, leverden ze morele lessen en brachten ze de normen en waarden van de feodaliteit, de ridderschap en het hofleven onder de aandacht. In Karel ende Elegast zien we al deze functies terugkomen.

 

Bekijk het handschrift digitaal. Wat valt je op aan de kwaliteit en opmaak van het handschrift? Waar zou dat (buiten ouderdom) door kunnen komen? 

De site van de Koninklijke Bibliotheek : “De teksten zijn geschreven op perkament van matige tot soms ronduit slechte kwaliteit. In een aantal gevallen is reeds eerder beschreven perkament schoongemaakt: de tekst daarop is weggeradeerd en het perkament werd hergebruikt.” Perkament is  duur, dus dat verklaart waarschijnlijk waarom het is hergebruikt. Er is daarnaast gebruik gemaakt van twee kleuren (blauw en rood) in het boek. Er zijn handschriften opgeleverd uit dezelfde tijd met een veel rijker gebruik van kleuren. Wellicht geeft het beperkte kleurgebruik ook aan dat het niet een heel duur boek was. 

literatuur in de middeleeuwen

1. de kerk

2. Karelromans

3. Arthurromans

4. liederen

5. boertige spelen

6. abele spelen

Geef een voorbeeld van kerkelijke literatuur.

De positie van de vrouw is in de Karelroman heel anders als in de Arthurroman. Wat verschilt er?

De Arthurroman is niet per se historisch, maar juist...

1. spannend
2. sprookjesachtig
3. oorlogszuchtig
4. vol feodale conflicten

abele spelen

dit zijn toneelstukken.

abel= edel of bekwaam, vernuftig en kunstig

Hulthemse handschrift

gevolgd door een sotternie
 

Lanseloet van Denemarken

Esmoreit

Gloriant

Vanden Winter ende vanden Somer

sotternie:

Lippijn

De Buskenblazer

Truwanten

enz.

Satirische teksten

Boerden

Dierenverhaal Van den vos Reynaerde

Doen

Maak opdracht 7 tot en met 9

Dierenverhalen

Dieren bij de oude Germanen (de vos eet je kippen op)

Bijgelovige middeleeuwers (zwarte kat heeft met hekserij te maken, mensen die in wolven veranderden=weerwolf)

Reynaert de Vos

Dieren die verstand hebben en kunnen praten.

Het gaat over instincten en emoties.

Eigenlijk lijken het mensen met dierlijke trekken.

Een verhaal over leugens en schijnheiligheid. 

Satire op de samenleving.