Les 1 Aansturen en protocollair werken - Samenwerken en teamrollen

• Samenwerken
• MBO
• Studiejaar 3

Les 1 Aansturen en protocollair werken - Samenwerken en teamrollen

Aansturen en protocollair denken

Week 1 - 9 november: Samenwerken en teamrollen

Week 2 - 16 november: Samenwerken en leiderschap

Week 3 - 23 november: Missie/visie en doelen

Week 4 - 30 november: Protocollen en instructies

Week 5 - 07 december: Protocollen en werkoverleg

Week 6 - 13 december: Functioneringsgesprekken

Week 7 - 20 december: Afronden 

Week 8 - 10 januari: Nieuwjaarwensen!

"aansturen protocollair denken'

Samenwerken en teamrollen

Leerdoelen

• Je weet wat bijdraagt aan effectieve samenwerking in een team
• Je herkent je eigen en elkaars 'sterke' punten
• Je kunt uitleggen hoe iemands gedrag de samenwerking in een team kan versterken of verzwakken

Een team is een team als...

• iedereen hetzelfde wil bereiken
• iedereen de taken met elkaar afstemt
• iedereen elkaar helpt
• iedereen kan doen waar hij goed in is
• iedereen bereid is naar elkaar te luisteren

TEAM

Het gaat niet om de 11 besten 

maar 

om de beste 11...

Verschillende soorten teams

• werk/stage
• sportclub
• school
• verenigingen
• .........

Van welke teams maak jij deel uit?

_{Oefening een toren van wasknijpers}

TOREN VAN WASKNIJPER

1. MAAK MET ELKAAR EEN ZO HOOG MOGELIJK BOUW WERK VAN 60 WASKNIJPERS.
2. JE HEBT HIER 10 MINUTEN VOOR.
3. DE TOREN MOET BLIJVEN STAAN ZONDER HULP.

Hoe werkten jullie samen?

1. hoe tevreden zijn jullie over het resultaat?
2. hoe verliep de samenwerking?
3. wat waren moeilijke momenten tijdens het bouwen?
4. op welke momenten liep de samenwerking goed?
5. hoe kwam dat?
6. vul aan: samenwerken is belangrijk omdat .....

Stelling

Een team met allemaal verschillende 'types' leidt tot 'oorlog'.

Waarom wel /niet?

Teamrollen

Belbin

De teamrollen van Belbin

Teamrollen van Belbin

De 9 Teamrollen van Belbin

Inzicht in talenten van jezelf en je collega’s, en het optimaal inzetten ervan, is essentieel voor een succesvolle samenwerking! De Teamrollen van Belbin beschrijven het gedrag dat we kunnen herkennen wanneer wij samenwerken met anderen. En de daaraan gekoppelde talenten en onlosmakelijk verbonden valkuilen. Elke teamrol is eigenlijk een strategie in het omgaan met het werk en met collega’s. Anders gezegd: een favoriete samenwerkingsstijl die te zien is door met anderen samen te werken. Voor teams vormen de teamrollen hét instrument om de verschillende stijlen van samenwerken succesvol te combineren.

Talenten van de teamrollen

Een handige manier om de teamrollen snel in de vingers te krijgen, is door te kijken naar de wijze waarop wij de werkelijkheid om ons heen zien. Daarin is een vierdeling waaraan de teamrollen makkelijk zijn te koppelen.

Doen Bedrijfsman en Brononderzoeker

Denken Plant en Monitor

Willen Vormer en Voorzitter

Voelen Zorgdrager en Groepswerker

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Bedrijfsman is de praktische figuur en organisator van het team. Nuchter, ordelijk en taakgericht als hij is, weet u zich verzekerd van een harde werker. Hij zet gemakkelijk plannen en ideeën om in uitvoerbare taken. De Bedrijfsman is soms wat al te praktisch en behoudend als het directe nut van iets nieuws niet meteen duidelijk is.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Brononderzoeker is de vrolijke, extraverte netwerker van het team. Enthousiast, avontuurlijk en ruimdenkend en altijd op zoek naar nieuwe ideeën en interessante contacten. Hij is van nature goed in het leggen en onderhouden van contacten, maar ook wel eens snel verveeld en nonchalant als het nieuwe er af is

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Plant is de creatieve denker van het team, introvert en origineel. Een vrije geest die de ruimte zoekt om te kunnen fantaseren over de toekomst en die met verrassende oplossingen komt. Hij kan verstrooid lijken, is niet altijd even praktisch en mist soms de aansluiting met wat de omgeving van hem vraagt.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Monitor is verstandig, bedachtzaam en kritisch. De analyticus van het team. Hij wil altijd weten hoe de vork in de steel zit en zal niet over één nacht ijs gaan. De Monitor kan lang wikken en wegen, maar zijn oordeel is zelden onjuist.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Vormer is gedreven, gepassioneerd en wilskrachtig. Hij heeft een sterke drang om te presteren, zoekt de uitdaging en weet mensen in beweging te krijgen. Hij kan ook driftig reageren, snel geëmotioneerd en ongedurig zijn, en moet wel eens oppassen niet te veel over mensen heen te willen daveren.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Voorzitter is de natuurlijke coördinator van het team, die de procedure aangeeft, bedoelingen verheldert en samenvat wat iedereen wil. Hij hoeft zelf niet bijzonder creatief of intelligent te zijn, maar heeft wel een neus voor het talent van anderen. De Voorzitter zet graag anderen aan het werk en kan van nature goed delegeren.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Zorgdrager bezit het talent om voortdurend aan te voelen wat er fout en mis kan gaan. Dit leidt tot veel aandacht voor details, checken en nog eens checken, en een hang naar perfectionisme. Hij bewaakt de kwaliteit en de veiligheid, maar kan wel eens overbezorgd zijn en moeilijk iets aan een ander overlaten.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Groepswerker is het meest gevoelige lid van het team: behulpzaam, meegaand en sterk gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van saamhorigheid. De Groepswerker zoekt evenwicht en harmonie, is anderen nabij, maar heeft moeite met conflicten en kan in kritieke momenten moeilijk een beslissing nemen.

Beschrijving

Kenmerken

Gedijt bij

Bijdragen aan het team

Valkuil

De Specialist is de stille eenling, die zich in een team eigenlijk niet thuis voelt. Hij weet vaak heel veel van heel weinig en kan een deskundige bijdrage leveren op een bijzonder gebied. Hij waagt zich niet gauw en niet graag buiten zijn specifi eke vakgebied.

Teamrollen (Belbin)

Uitgangspunt: mensen handelen vanuit 3 basisbehoeften:

Denkers: willen goed nadenken voordat ze iets doen

Doeners: willen (direct) aan de slag

Mensgericht: willen vooral met anderen samenwerken

Groepsrollen van Belbin

Wat voor type ben jij?

• iemand die snel knopen doorhakt
• iemand die volgens regels en afspraken werkt
• iemand die goed kan plannen en organiseren
• iemand die gemakkelijk contact legt en veel praat

Wie ben ik niet?

Sleep de rol die niet van toepassing is naar de persoon.

• harde werker en organisator van het team
• vertaalt plannen en ideeën in uitvoerbare taken
• houdt van duidelijke afspraken, structuur en regelmaat

• spitst zicht toe op een nauw vakgebied
• expert in zijn vakgebied en beperkt zich meestal enkel tot gebied in kwestie
• functioneert het minst goed in groep

• ondernemer van het team
• gedreven, wilskrachtig en prestatiegericht
• brengt team in beweging en zorgt voor resultaten

Georganiseerd

Realistisch

Iniatief nemen

Evenwichtig

Teamspeler

Wie ben ik niet?

Sleep de rol die niet van toepassing is naar de persoon.

• harde werker en organisator van het team
• vertaalt plannen en ideeën in uitvoerbare taken
• houdt van duidelijke afspraken, structuur en regelmaat

• meest gevoelige en ondersteunende lid van het team
• behulpzaam, meegaand
• zorgt voor het 'wij-gevoel' 

• creatieve denker van de groep
• vrije geest
• neemt tijd om te fantaseren over toekomst, oplossingen en andere dingen

Initiatief nemen

Nieuwsgierig zijn

Groot hart

Realistisch zijn

Informatie delen (= communiceren)

Doelgericht werken

Wie ben ik niet?

Sleep de rol die niet van toepassing is naar de persoon.

• teamrol-talent van het team
• veel aandacht voor details
• goed voorbereid en werkt alles in detail uit

• extravert, sociaal persoon
• zeer nieuwsgierig en creatief
• houdt van improviseren

• creatieve denker van de groep
• vrije geest
• neemt tijd om te fantaseren over toekomst, oplossingen en andere dingen

Sociaal

Artistiek

Mal

Inventief

Afgeleid

werkenmetteamrollen.nl

Wat is de uitslag van de teamrollentest?

Bedrijfsman

Voorzitter

Vormer

Plant

Brononderzoeker

Monitor

Groepswerker

Zorgdrager

Samengevat:

The Lean Ball Game

De Lean ball game – geen idee waarom het vaak de ball point game wordt genoemd – is een heerlijke dynamische (lees: rommelige) werkvorm. Vaak wordt dit gedaan met de groep (maximaal 50 mensen) als geheel, maar ik vind twee teams die tegen elkaar strijden spannender en leerzamer.

Doel

Probeer als team zoveel mogelijk pingpongballen of tennisballen door het proces te krijgen in sprints van twee minuten. Het geeft inzicht in (lean) flow, zelforganisatie en voorspelbaarheid (velocity).

Spelregels

1. Elke deelnemer moet elke bal tenminste 1 keer aangeraakt hebben
2. De bal moet AIR TIME hebben bij het wisselen van speler
3. Als de bal op de grond valt moet deze terug naar de eerste speler
4. Je mag het balletje niet aan degene direct links/rechts van je geven
5. Elke bal moet terugkomen bij de eerste speler 

Verloop van het spel

1. Laat de groep bepalen wie de eerste speler is
2. Bepaal in 2 minuten de strategie en het aantal te behalen ballen
3. Start ronde 1, 2 minuten ballen doorgeven. Stop de tijd, bekijk score!
4. Bepaal in 1 minuut de strategie voor de volgende ronde en het te behalen aantal.
5. Speel in totaal 5 rondes.

Wat is geen rol volgens Belbin?

1. Monitor
2. Bedrijfsman
3. Expert
4. Brononderzoeker

De plant is volgens Belbin...

1. diegene die de rem erop zet.
2. diegene die alles tot de bodem uit wilt zoeken
3. diegene die nieuwe ideeën inbrengt

Waarvoor is de test van “Belbin” bedoeld?

1. zijn de benodigde rollen in het team aanwezig?
2. of een team goed kan functioneren
3. wat de cultuur is binnen het team
4. welke medewerker de meeste kennis heeft binnen het team

Wat zijn teamrollen en wat zijn functionele rollen?

Functionele rollen:

Teamrollen:

Opdrachtgever

Projectleider

Projectmedewerker

Projectbureau

Adviseur

Gebruiker

Plant

bedrijfsman

Monitor

Groepswerker

Zorgdrager

Voorzitter

Brononderzoeker

Vormer

Opdracht

1. Als ik de beschrijving van mijn teamrol lees waar ik goed in ben, dan herken ik wel dat ik.............................................

2. Als ik de aandachtspunten van de beschrijving van mijn teamrol lees, dan herken ik wel dat ik .......................................

3. Andere mensen die de beschrijving van mijn teamrol lezen waar ik goed in ben, herkenden meteen dat ik ..........................

4. Andere mensen die de aandachtspunten van de beschrijving van mijn teamrol lezen, herkenden meteen dat ik ....................

5. Nu ik dit zo lees, denk ik dat ik in een team goed ben in ...................................

6. Nu ik dit zo lees, denk ik dat ik in een team moet letten op .............................

7. In de samenwerking en aansturing van andere medewerkers of stagiaires kan ik goed inzetten op................................................

8. In de samenwerking en aansturing van andere medewerkers of stagiaires kunnen mijn

teamgenoten wel eens last krijgen van .............................

Doel van het spel

• Inzicht in FLOW, zelforganisatie en voorspelbaarheid
• Leantermen: Velocity, retrospective en vooruitblik, Fail Fast/Fail often

Voorbereiding

Zorg voor een ruimte waar iedereen kan staan en vrij bewegen en voldoende (zo’n 100) balletjes* en twee verzamelbakken per groep (voor de werkvoorraad en het resultaat). Verdeel de groep in twee teams. Laat de teams in een cirkel staan en geef iemand de verantwoordelijkheid om balletjes in het proces te brengen (‘de eerste speler’). We gaan nu in vijf ronden een bak met ballen rond laten gaan in de groep. Elke ronde (sprint/iteratie) start met een estimation (hoeveel ballen gaat ons lukken?) gevolgd door de speelronde en met als afsluiter het noteren van de gerealiseerde hoeveelheid (velocity), een korte terugblik (retrospective) en een vooruitblik (wat kunnen we beter doen?). Bekijk hier een voorbeeld.

De regels

– Elke deelnemer moet elke bal tenminste 1 keer aangeraakt hebben

– De bal moet air time hebben bij het wisselen (dus even los zijn)

– Als de bal op de grond valt, gaat ie terug naar de eerste speler

– Je mag het balletje niet aan degene direct links of rechts van je geven

– Elke bal moet uiteindelijk terugkomen bij de eerste speler

Het spelverloop

– Laat de groep bepalen wie de eerste speler is

– Geef het team 2 minuten om de strategie te bespreken

– Start de iteratie. 2 minuten ballen doorgeven. En stop de tijd!

– Geef het team 1 minuut voor de strategie van de volgende iteratie.

– De laatste iteratie breng je de druk omhoog (‘weet je dat het wereldrecord 150 ballen is?)’

– Na de laatste ronde een plenaire evaluatie

– Huldig het winnende team of sluit af met een groepsyell

Scorebord

Teken op een whiteboard een scoretabel. Schrijf verticaal de rondes 1-5 en horizontaal in twee kolommen de voorspelling en de gehaalde score (aantal ballen die helemaal rond zijn in 2 minuten) en tot slot de inzichten (retro).

Variatie

• Om onderscheid tussen traditioneel management en agile zelfsturing te illustreren, is het leuk om de spelleider(s) in één iteratie de manager te laten spelen. Hij/zij drukt het werkt door het team, door de eerste speler dwingend te voeden met nieuw werk (ballen). In een andere iteratie werk je vanuit een backlog. Een bak met ballen waaruit de eerste speler

• * De bal kan natuurlijk alles zijn. Een pen, een chocolademunt, een telefoon. Feitelijk alles dat je kunt doorgeven.

• Als het team zichzelf niet anders organiseert, kun je wat suggesties doen. Eén van de verbeterpunten is de airtime verkorten (door minder ver te gooien) of bijvoorbeeld met twee handen tegelijk werken om de resources te verdubbelen.

Inzichten

Het spel levert vaak een aantal inzichten op. Denk aan:

• Zelforganisatie werkt. Je hebt geen leider nodig om te vertellen wat je moet doen. Zorg dat je een groep mandaat geeft om zelf te beslissen hoe een taak het beste uitgevoerd kan worden.

• Als iedereen zich bevoegd voelt en betrokken is bij het proces, worden ideeën hoogstwaarschijnlijk door het hele team gegenereerd.

• Als leiders worden aangesteld of opgedrongen, zullen teamleden snel naar hen kijken als er ideeën of besluiten nodig zijn.

• Als teamleden geen mandaat krijgen om zelforganiserend te zijn, zullen leiders al snel knelpunten worden en vertragend werken.

• Een lange planningssessie vooraf heeft weinig zin en neemt de mogelijkheid af om al doende te leren van ervaringen en fouten en een nieuwe richting in te slaan.

• Experimenten lopen soms in het honderd en dat is helemaal oke. Fail fast, fail often.

 

Evaluatie: wat vond je van deze les?

Leerzaam

Onnodig (ik kende dit al)

Interessant

Niet interessant

Moeilijke stof

Makkelijke stof

Leuke werkvormen

Evaluatie
Ik beheers deze stof:

010