Hulpbieden bij de uitscheiding

• Zorg
• MBO
• Studiejaar 1

Hulpbieden bij de uitscheiding

Hulp bieden bij de uitscheiding 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding? 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding?

• urine
• ontlasting
• zweet
• braaksel
• sputum (slijm vermengd met speeksel dat u ophoest uit de diepe luchtwegen bij luchtweginfecties)
• menstruatie

Urine

Urine bestaat uit water afvalstoffen, zout en overtollige vitamines.

1. Waar
2. Niet waar

• Urine wordt gevormd in de nieren.
• Nieren halen zout, afvalproducten en overtollig water uit het bloed
• Urine verlaat het lichaam via urineleiders, blaas en urinebuis.

Urine

Wat zijn jouw aandachtpunten bij het observeren van urine?

• frequentie (blaasontsteking, nervositeit, zwangerschap, braken), hoe vaak per 24 uur 
• hoeveelheid (1,5 liter / 24 uur) hangt ook af van de intake
• kleur. 
• helderheid, troebel = infectie bacterie, eiwitten
• geur. normaal ammoniak. diabetes naar aceton/zoetig
• manier van urineren. zwangerschap, vergrote prostaat. 

Observeren urine:

• Geur
• Kleur
• Hoeveelheid
• Frequentie
• Helderheid
• Manier van urineren

Kleur:

• Lich geel (helder) - Veel gedronken
• Donkere urine - Weinig gedronken
• Rode urine - Bloed in de urine
• Bruine urine - Oud bloed/ leveraandoening

                   heeft van nature een lichte, subtiele geur door de aanwezigheid van afvalstoffen
 Geur:

• Zwavelachtige geur:  Na eten van bepaalde voedingsmiddelen (ei, asperge etc
• Rotte of bedorven geur: infectie
• Zoetige geur: door aanwezigheid van ketonen of glucose, kan wijzen op diabetes
• Sterke ammoniakgeur: door uitdroging,, infectie
   of eiwitrijk dieet

Wanneer is het verstandig om medische hulp in te schakelen?

Als de geur van urine sterk en afwijkend blijft, vooral in combinatie met andere symptomen zoals:

1. Pijn of branderig gevoel bij het plassen.

2. Koorts of koude rillingen.

3. Bloed in de urine.

4. Veranderingen in kleur, zoals donkerbruine of roze urine.

Wanneer spreek je van incontinentie?

ongewenst onwillekeurig verlies 

1 op de 20 

ook jongeren 

vaker vrouwen dan mannen

Is incontinentie te behandelen?

1. Ja
2. Nee
3. soms

bekkenbodem oefeningen 

elektrisch impuls 

blaastraining 

zelf katheterisatie

chirurgisch ingrijpen 

medicatie Bij (incontinentie)klachten van de bekkenbodem worden soms medicijnen voorgeschreven zoals oestrogenen, spasmolytica en laxeermiddelen.

• Een dun slangetje
• Je kan kunstmatig urine uit de urineblaas laten aflopen.
  

• Hoe:  Een steriele katheter, door de urinebuis (urethra) in de urineblaas gebracht, zodat  de blaas leeg loopt.

Dit is een .....?

1. Schuitje
2. Trottoir
3. Urinaal
4. Vaginaal

Ontlasting

Wat zijn jouw observatiepunten bij ontlasting ?

kleur,  geur,  consistentie, frequentie( bv 1xp.dag of 3/pwk )

Oberveren ontlasting:

• Kleur
• Geur
• Frequentie 
• Hoeveelheid
• Samenstelling 
• Manier van defeceren 
• Spontaan verlies ontlasting
  

Dit gebruik je als de zorgvrager

1. Moet braken
2. Alleen moet urineren
3. Moet urineren en/of defeceren
4. Moet braken, urineren en defeceren

Transpiratie

Transpireren is een ongezonde reactie van het lichaam...

1. juist
2. onjuist

Waarom transpireren we?

meestal normaal , gezonde reactie van het lichaam. 

kan ook aanwijzing zijn dat er iets mis is met je zorgvrager. 

We zweten meestal om ons lichaam af te koelen, een proces dat thermoregulatie wordt genoemd. Onze hersenen sturen een signaal naar meer dan drie miljoen klieren in ons lichaam om zweet af te geven (een heldere vloeistof van water, zouten en eiwitten). Door verdamping van deze vloeistof daalt onze lichaamstemperatuur.

Hoe komt het dat iedereen verschillend ruikt als je zweet?

Zweet zelf is reukloos.

Het komt in aanraking met bacterie op je huid 

(warme plek = oksel) en daardoor gaat het ruiken.

99% is water, 1% is afvalstof / zout en mineralen

Wat kan je voor hulp bieden aan een transpirerende zorgvrager?

• Goede rapportage
• omgevingstemp. verlagen 
• tocht voorkomen 
• regelmatig opfrissen 
• kleding/beddengoed regelmatig verschonen
• extra drinken geven (bouillon) 
• decubitus en smetten voorkomen 
• begrip tonen

Aandachtspunten

Goede rapportage

Omgevingstemp. verlagen

Tocht voorkomen

Regelmatig opfrissen

Kleding/beddengoed regelmatig verschonen

Extra drinken geven (bouillon)

Decubitus (doorliggen) en smetten voorkomen

Begrip tonen

Sputum 

Sputum is een verhoogde slijmproductie. 

Oorzaak: ontstoken slijmvliezen van de ademhalingswegen

Onder gezonde omstandigheden wordt er geen sputum geproduceerd

1. Juist
2. Onjuist

slijm is normaal. 

sputum is verhoogde slijmproductie. 

Sputum bevat vaak bacterien

1. Juist
2. Onjuist

slijmvliezen van de ademhalingswegen zijn ontstoken. 

Wat zijn jouw observatiepunten bij sputum?

Hoeveelheid

Geur

Kleur en consistentie: 

- slijmerig = ontsteking bovenste luchtwegen

- taai; bronchitis en pneumonie.  kan oranjebruin zijn. 

- etterig; groen bij infectie

- bloederig; longbloeding is rood schuimend (bv longcarcinoom)

Sputum: slijm dat uit de diepere luchtwegen,

Observatie:

Hoeveelheid 

Hoe vaak 

Kleur

Geur

 

Braken 

Wat gebeurt er bij braken?

1. Je maag keert zich om
2. Peristaltiek gaat te snel
3. Peristaltiek gaat andersom
4. Geen peristaltiek

Peristaltiek is het reflexmatig samentrekken van spieren van slokdarm naar darm.

Peristaltiek is de knijpende beweging van een buisvormig orgaan die ervoor zorgt dat het voedsel vooruitkomt in het maag-darmstelsel of urine in de ureter tussen nierbekken en blaas. 

Wat is geen oorzaak van braken?

1. Vergiftiging
2. Angst
3. Zwangerschap
4. Overprikkeling van de galblaas

Wel oorzaak: 

• prikkeling van maagslijmvlies door bv besmet voedsel
• hersenaandoening(bv hersenschudding)
• vergiftiging door medicijnen 
• nervositeit, angst
• aangeboren afwijking
• zwangerschap (hormonen)

Wat is het grootste gevaar bij een brakende zorgvrager?

1. Maagpijn
2. Longontsteking
3. Galblaas ontsteking
4. Darmklachten

Welke handeling voer je uit om een longontsteking te voorkomen?

1. Rechtop laten zitten
2. Rugligging
3. Zijligging
4. Op zijn rug kloppen

Gevolgen van aspiratie:

• Ontsteking van het longweefsel: Maaginhoud bevat zuur en enzymen die de longen kunnen beschadigen.

• Bacteriële infectie: De ingeademde inhoud kan bacteriën bevatten die zich in de longen vermenigvuldigen, wat leidt tot een infectie

Een longontsteking is een van de grootste risico's bij een brakende zorgvrager vanwege het verhoogde gevaar op aspiratiepneumonie. Dit gebeurt wanneer braaksel, voedsel, of vloeistoffen per ongeluk in de luchtwegen terechtkomen in plaats van in de slokdarm. 

Redenen waarom aspiratie van braaksel gevaarlijk is:

1. Braaksel kan in de luchtpijp terecht komen. Braaksel (maagzuur en voedseldeeltjes) is irriterend en schadelijk voor het longweefsel, wat kan leiden tot een ontstekingsreactie en infectie.

2. Verminderde hoestreflex: Zorgvragers die zwak, ernstig ziek of bewusteloos zijn, hebben vaak een verminderde hoestreflex. Hierdoor kunnen ze niet effectief hoesten om de ingeademde deeltjes uit de luchtwegen te verwijderen.

3. Verhoogd risico bij bepaalde aandoeningen: Zorgvragers met neurologische aandoeningen (bijv. beroerte, Parkinson), slikproblemen of een vertraagde maaglediging (zoals bij diabetes) hebben een verhoogd risico op aspiratie. Oudere zorgvragers en bedlegerige patiënten lopen extra risico omdat hun spierkracht en reflexen vaak verminderd zijn.

Symptomen van aspiratiepneumonie:

• Hoesten of benauwdheid na braken.

• Koorts of rillingen.

• Kortademigheid.

• Pijn op de borst.

• Blauwe verkleuring van de lippen (cyanose).

Wat is explosief braken?

1. Plotseling braken
2. Spuitend braken
3. Kokhalzen
4. Braakneigingen zonder resultaat

Observatiepunten bij braken

• Tijdstip en frequentie (oorzaak bv voeding of zwangerschap)
• Hoeveelheid
• Manier van braken (explosief, kokhalzend)
• Bestanddelen (bloed, gal, darminhoud=fecaal braken)
• Geur

Preventie van aspiratiepneumonie:

1. Goede houding: Zorg dat de zorgvrager tijdens en na braken rechtop zit of in een zijligging ligt, om te voorkomen dat braaksel de luchtwegen bereikt.

2. Snel handelen: Verwijder braaksel uit de mondholte met een gaasje of afzuigapparaat om het risico op inademing te verkleinen.

3. Bewustzijn controleren: Bij verminderd bewustzijn: plaats de zorgvrager in een stabiele zijligging en blijf alert op ademhalingsproblemen.

4. Medische hulp: Roep direct medische hulp in als er tekenen zijn van aspiratie of als de zorgvrager moeite heeft met ademhalen na het braken.

Menstruatie

Menstruatie

• Bij menstruatie wordt maandelijks het slijmvlies van de baarmoeder afgestoten bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
  
• Vrouwen verliezen gemiddeld een halve deciliter bloed en de lichaamstemperatuur daalt een halve graad tijdens de menstruatie.
  
• Veel voorkomende menstruatieklachten zijn scherpe of doffe pijn in de onderrug en de onderbuik, hoofdpijn, transpireren en diarree.

Vragen?

Huiswerk:

Opdrachten Thema 9: Hulp bieden

Hoofdstuk 25: Hulp bieden bij uitscheiding