V3 - dinsdag 30 jan

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Zij is het vijfde wiel aan de wagen

Vergelijking

Bij een vergelijking wordt iets uit de werkelijkheid/object
(mens, dier of ding) vergeleken met een beeld.
Ze staan dus beide in een zin en worden meestal aan elkaar gekoppeld met het woord 'als'     (object en beeld)
Hij                                    is zo bleek als een lijk.
werkelijkheid                            beeld
object

Dat meisje is zo onschuldig als    een lammetje

werkelijkheid                                               beeld

Metafoor  

Bij een metafoor wordt het beeld alleen genoemd, de werkelijkheid wordt niet genoemd.                                    

Het is hier een zwijnenstal, ruim op!
                             beeld

De werkelijkheid is bijvoorbeeld een slaapkamer.

Metafoor

Dat schaap is er alweer ingetrapt.

Een reus van een kerel.

De overheid gaat snoeien in de uitgaven.  (verminderen)

Hoge bomen vangen veel wind

Personificatie

Een levenloos ding wordt voorgesteld als een persoon.

Hoge bomen vangen veel wind. 
Het gevaar loerde op elke straathoek.  
De toekomst lacht je toe.

De huilende wind.

Metonymie

De beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

1   Je noemt een deel in plaats van het geheel

     Even de neuzen tellen
2  Je noemt het geheel in plaats van een deel
     Nederland moet nu eindelijk weer eens naar een EK.

Metonymie 

3    Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp
      Hij won goud
4   Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het
      product dat daarmee verbonden is. 

     Ik eet het liefst Edammer

Metonymie 

5   Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar
      zijn. 

     De zaal gaf een enorm applaus.
6    Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:
      Mijn Nikes aantrekken
7   Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon
     Die lange

Asyndetische vergelijking

Bij een asyndetische vergelijking wordt er tussen het object en het beeld geen verbindingswoord gebruikt.

Karel, een echte angsthaas, was snel weg.

Zijn hoofd, een biet, [sprak boekdelen].

[Een spreekwoord, in dit geval: een personificatie in een asyndetische vergelijking.]

Homerische vergelijking

Een homerische vergelijking is een vergelijking die wordt uitgewerkt met allerlei bijzonderheden. De homerische vergelijking dankt haar naam aan Homerus, de dichter van de Ilias en de Odyssee, waarin dit type vergelijking veel voorkomt.

Meer algemeen is een Homerische vergelijking ook een breedsprakige vergelijking, waarbij de schrijver zo opgaat in het vergelijken, dat hij dingen noemt , die geen verwantschap meer hebben met het beeld.

Voorbeelden van een homerische vergelijking

Zoals in het begin van de lente Apollo voortgaat over de bergruggen bij het eiland Delos en de reidansen opnieuw instudeert, zo ging Aenas zelf.

zoals de zon in mei,

de warme zomerdag in juni,

en de stranddag in juli,

zo heb ik graag een vrije dag.

Synesthesie

Synesthesie is een stijlfiguur waarbij een combinatie van de indrukken van verschillende zintuigen in uitdrukkingen wordt gebruikt. Synesthesie kan worden gezien als een bijzondere vorm van de metafoor.

vb: 

schreeuwende kleuren, bittere woorden, warme stem

Nakijken:

opdracht 2 en 3 (blz. 91)

Aan de slag

1. Maken: 4, 5 en 6
2. Betoog