Herhalingsles T3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Thema 3: Ordening 

Herhalingsles

Ordenen

Ordenen = het verdelen van een verzameling in groepen met hetzelfde kenmerk (eigenschap waaraan je een organisme kunt onderscheiden van andere organismen).

Ordenen aan de hand van celkenmerken:

1. celkern: regelt alles wat er in een cel gebeurt. 
2. celwand: een stevig laagje om de cel heen.
3. bladgroenkorrels: groene korrels in de cel, waar fotosynthese in plaatsvindt. 

Deze afbeelding moet je goed leren!! Je moet de verschillende cellen herkennen. 

Je moet de celkenmerken van elk organisme kennen (bijv. dieren hebben geen celwand etc. 

Soorten

Organismen behoren tot hetzelfde soort:

• als ze zich samen kunnen voortplanten
• en de nakomelingen vruchtbaar zijn

De betekenis van soorten moet je kennen!

Wervelkolom

Een wervelkolom bestaat uit wervels. 

Dieren met een wervelkolom behoren tot de gewervelde dieren.

Wervelkolom bij de mens = ruggengraat. 

Je moet weten wat een wervelkolom is. Alle gewervelde dieren hebben een wervelkolom. 

Indeling van de gewervelden

Gewervelden worden aan de hand van de volgende kenmerken verdeeld in vijf groepen: 

• ademhaling 
• huid
• voortplanting 
• leefomgeving

Aan de hand van de kenmerken moet je verschillende dieren kunnen indelen in één van de vijf groepen.

Sporenplant 

Voortplanting door sporen

Geen bloemen

Zaadplanten 

Voortplanting door zaden 

Zaden ontstaan in bloemen

je moet het verschil tussen een sporenplant en een zaadplant kennen

Sporenplant: mossen

Voortplanting:

Mosplantjes vormen sporendoosjes die 

(ver) boven het plantje zelf uitsteken.

In de sporendoosjes komen sporen, 

dat zijn de voortplantingscellen van de sporenplant.

Sporenplant: Varens

Voortplanting:

Varens vormen sporenhoopjes aan de onderzijde van de bladeren.

Een sporenhoopje is een verzameling sporendoosjes bij elkaar.

Zaadplanten

Zaadplanten planten zich voort door zaden.

Zaadplanten hebben bloemen, stengels, wortels en bladeren. 

In de bloem kan een zaad ontstaan.

Schimmel

Schimmels hebben een celkern, een celwand. 

• ze hebben geen bladgroenkorrels

Ze bestaan uit lange, dunne draden die je schimmeldraden noemt.  

Je moet kunnen uitleggen wat schimmeldraden zijn. Deze moet je herkennen op een afbeelding. 

Nuttige schimmels

Veel schimmels voeden zich met dode resten van organismen. 

• Speciale soorten schimmels spelen een rol bij het maken van voedingsmiddelen.
• Champignons en cantharellen zijn schimmels die we kunnen eten.

Schimmelkaas

1

Gist is een eencellige schimmel.

Gebruikt voor het rijzen van deeg

2

Schimmel speelt een rol bij maken van bier / wijn

3

cantharellen en champignons

4

Schadelijke schimmels

Schimmels kunnen zich ook voeden met voedingsmiddelen -> voedsel bederft.

Schimmelinfecties zijn meestal huidaandoeningen. 

Je moet weten dat zwemmerseczeem ontstaat door een schimmelinfectie.

Celkenmerken
Aantal cellen
Nut  
Schade
Voortplanting

Bacterien

•  wel celwand, geen celkern of bladgroen
• altijd ééncellig
• afval opruimen, gebruik bij voedselbereiding
• voedselbederf, ziekte
• door deling

Voortplanting bacteriën

Bacteriën planten zich voort door deling

Je moet kunnen berekenen hoeveel bacteriën er na twee uur zijn als je begint met één bacterie.

Nuttige bacteriën 

Bacteriën ruimen de resten van organismen op. 

Bacteriën worden gebruikt bij het bereiden van yoghurt en zuurkool. 

Je moet weten dat bacteriën en schimmels dode resten van organismen opruimen.