3 VWO- Intro + 8.1 Duurzaam leven op de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

8. Een kwetsbare planeet

Aardrijkskunde

Programma

1. Introductie hoofdstuk 8
2. Lezen Start
3. Maken vraag 1 & 2
4. Start 8.1
5. Maken vraag 1 & 2 van 8.1

Stel je voor...

Je bent een alien en je landt met je ruimteschip op  de planeet Aarde. Je neemt de tijd om deze plek te bestuderen. 

Deze planeet en de mensen heb je nog nooit gezien! 

Wat valt je dan op?

Hoofdvraag en deelvragen

Hoofvraag: 

Is duurzaam gebruik van de aarde mogelijk als je kijkt naar de bevolking, voedsel, water en energie?

Deelvragen:

1. Welke factoren zijn nodig om duurzaam te leven op aarde?
   
2. Is duurzaam gebruik van de aarde mogelijk bij een snelle groei van de wereldbevolking?
   
3. Hoe zorg je op een duurzame manier voor voldoende voedsel?
   
4. Hoe zorg je voor een duurzamer gebruik van zoet water, zodat er voldoende is voor iedereen?
   
5. Heeft in 2030 iedereen toegang tot betaalbare en duurzame energie?

Zomer 2023
Klimaatverandering?

Door de ogen van Andre...

Nederlandse astronaut André Kuipers

Een duurzame aarde?

De aarde is heel kwetsbaar...

Andre Kuipers zegt dat we duurzaam
moeten omgaan met de aarde.

Maar wat is duurzaamheid eigenlijk?

Duurzaamheid

Aan de slag

Lees Start van hoofdstuk 8

Maak de opdrachten van Start

Lesdoelen 

Na de les kan ik...

• De 5 factoren die leven op aarde mogelijk maken opnoemen 
• Aangeven waardoor leven op aarde mogelijk is.
• Uitleggen wat de bedreigingen zijn voor onze aarde.
• Dingen bedenken die wij kunnen doen om duurzaam met onze aarde om te gaan.
• Kan ik uitleggen waarom Noord-Amerika een grotere ecologische voetdruk heeft dan Afrika 
• Kan ik kritisch nadenken over hoe ik mijn eigen ecologische voetafdruk zou kunnen verminderen. 

Hoe is leven op aarde mogelijk?

!

Hoe is leven op aarde mogelijk?

Factor 1: Temperatuur -  perfecte afstand tot de zon

Factor 2: Dampkring

Factor 3: Zwaartekracht

Factor 4: Water

Factor 5: Voedsel

Factor 1: Temperatuur

• Afstand tot de zon precies goed
• zonder natuurlijke broeikaseffect -18 op aarde.

Atmosfeer / dampkring (atmosphere)

De dampkring, of atmosfeer, is een dunne deken van lucht om de aarde. 

Natuurlijk broeikaseffect (greenhouse effect)

Het vasthouden van zonnewarmte door de dampkring.

Perfecte afstand tot de zon

• niet te warm
• niet te koud
• natuurlijk broeikaseffect

De dampkring

• dunne laagje = dampkring / atmosfeer

• inademen zuurstof (O2)
• uitademen koolzuurgas (CO2)

gebruiken planten om te groeien,
zetten het weer om tot zuurstof. 

Versterkte broeikaseffect

B141: koolstofkringloop

Hoe is leven op aarde mogelijk?

Factor 1: Temperatuur -  perfecte afstand tot de zon

Factor 2: Dampkring

Factor 3: Zwaartekracht

Factor 4: Water

Factor 5: Voedsel

De zwaartekracht

Alles wat je laat vallen, valt recht naar beneden en nooit omhoog of schuin omlaag. Dit komt door de zwaartekracht.

Alles wat massa heeft een beker, een planeet, een mens, noem maar op heeft zwaartekracht. 

Zwaartekracht (gravity)

De aantrekkelijke kracht van de aarde. 

Water

Onmisbaar voor de mens, dieren en planten!

•  97,5% van al het water = oceanen (zout water)
• Bijna al het zoete water = ijs / aquifer
• Klein deel van zoet water beschikbaar voor mens in rivieren en meren. 

Aquifer

Een aquifer is een waterhoudende laag in de ondergrond. 

4 water

Voedsel

Behalve lucht en water hebben we ook voedsel nodig.

Dit halen we uit de natuur.

Noodzakelijke natuurlijke hulpbron 

Natuurlijke hulpbronnen

Producten uit de natuur die mensen gebruiken in hun dagelijkse leven. Zoals water, voedsel en benzine, maar ook alle grondstoffen die in kleding, TV's, auto's en smartphones zijn verwerkt. 

Duurzame aarde?

• Zoet water, schone lucht, voedsel en energie zijn niet oneindig!
• Niet meer hulpbronnen gebruiken dan dat erbij komen
• Alles wat jij doet, vraagt een stukje ruimte 

Ecologische voetafdruk meet duurzaamheid.
Hoeveel van de aarde verbruik jij voor jouw levensstijl? 

Ecologische voetafdruk

Het getal dat laat zien hoeveel hectare aardoppervlak iemand gemiddeld gebruikt. In het algemeen geldt: hoe meer welvaart, hoe groter de ecologische voetafdruk. 

Als iedereen de Nederlandse levensstijl zou overnemen hebben we 3.5 aardbollen nodig. 

Ecologische voetadruk

Conclusie

alles wat je doet, vraagt een

stukje ruimte op aarde

voedsel, kleding, meubilair etc etc

Dat noemen we jouw

ecologische voetafdruk

https://voetafdruktest.wwf.nl/vragen

Hoeveel aardes heb jij nodig?

Leerdoelen check

Na de les kan ik...

• De 5 factoren die leven op aarde mogelijkmaken opnoemen 
• Kan ik uitleggen waarom Noord-Amerika een grotere ecologische voetdruk heeft dan Afrika 
  
• Kan ik kritisch nadenken over hoe ik mijn eigen ecologische voetafdruk zou kunnen verminderen. 

Hoe kun jij jouw ecologische
voetafdruk verminderen?

Zonder het broeikaseffect ...

1. ... wordt het heel warm op aarde.
2. ... blijft de temperatuur op aarde gelijk.
3. ... wordt het op aarde net zo koud als in de ruimte.

Wat is het versterkte broeikaseffect?

1. Broeikassen die ervoor zorgen dat de aarde warm blijft.
2. Extra uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van fossiele brandstoffen.
3. De massale ontbossing waardoor CO2 niet meer wordt opgenomen
4. het overschakelen van fossiele brandstoffen op energiebronnen die geen CO2 uitstoten.

Hoe warm zou het zijn als er geen broeikaseffect was?

1. -8 C
2. -18 C
3. 2 C
4. -12 C

wat is niet duurzaam voor de aarde?

1. iedere dag op de fiets ipv auto
2. veel tweedehands kopen
3. vaak reizen met het vliegtuig
4. veel nieuwe spullen kopen

Wat is de ecologische voetafdruk?

1. De gemiddelde CO2-uitstoot (in liters) van een persoon in een bepaald land per jaar.
2. De gemiddelde ruimte (in hectaren) die nodig is om het voedsel dat een persoon in een bepaald land nodig heeft te kunnen verbouwen.
3. De gemiddelde ruimte (in hectaren) die nodig is om het welvaartniveau van een persoon in een bepaald land te kunnen behouden.
4. Het gemiddelde waterverbruik (in kubieke meters) van een persoon in een bepaald land per jaar.

Wie heeft de grootste ecologische voetafdruk?

1. Keniaan
2. Vietnamees
3. Braziliaan
4. Nederlander