H3.1 en H3.2 Macro- Microniveau en Het periodiek systeem 3 havo

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3.1 Macro- en microniveau

en 3.2 Periodiek systeem

Leerdoelen

• H3.1 : 
• Je kunt de begrippen macro- en microniveau uitleggen 
  
• Je kunt de modelvoorstelling van moleculen koppelen aan de verschillende fasen
• Je kunt uitleggen waarom je modellen en simulaties gebruikt bij scheikunde 
• H3.2 :
• Je leert het verschil tussen elementen en verbindingen omschrijven
• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen uit het periodiek systeem kennen
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen herkennen en omschrijven
• Je leert wat een legering is.

Macro- en Microniveau

Macroniveau: Alles wat je waar kunt nemen met je zintuigen. Bijvoorbeeld de stofeigenschappen kleur en geur.

Microniveau: Het niveau van de kleinste deeltjes waaruit een stof is opgebouwd. In deze paragraaf leren we over moleculen. Nog kleinere deeltjes, de atomen leer je kennen in paragraaf 3.2. In paragraaf 3.4 leren we ook nog waaruit atomen bestaan! 

Moleculen 

Stoffen bestaan uit moleculen. 

Het molecuulmodel

Molecuul model

Gebaseerd op de volgende uitgangspunten:

1. Elke stof bestaat uit uiterste kleine deeltjes, die moleculen zijn genoemd.
   
2. Elke stof heeft zijn eigen soort molecuul
   
3. Moleculen zijn altijd in beweging
   
4. Moleculen trekken elkaar aan
   

Vaste stof

Macro niveau: 

• Hard, moeilijk te vervormen of samen te persen.
  
• Kan zichzelf niet verplaatsen

Vaste stof

Micro niveau:

• Moleculen zitten dicht bij elkaar.
  
• Moleculen trekken elkaar sterk aan.
  
• Moleculen trillen op hun plaats.
  
• Moleculen verplaatsen niet.

Vloeistof

Macro niveau:

• Neemt de vorm van het vat aan waar de vloeistof in zit.
  
• Kan stromen en bewegen.
  
• Is moeilijk samen te persen.
  

Vloeistof

Micro niveau:

• Moleculen hebben geen vaste plaats, bewegen langs elkaar heen
• Meer ruimte tussen de moleculen

Gas

Macro niveau:

• Neemt de vorm aan van het vat waarin het gas zich bevind.
• Is gemakkelijk samen te persen.
• Oefent druk uit op de wanden van het vat.

Gas

Micro niveau:

• Moleculen bewegen met grote snelheid door elkaar
• Moleculen bevinden zich op grote afstand van elkaar
• Moleculen botsen vaak tegen wand van het vat

Modellen en simulaties

Model: een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, bijvoorbeeld de vergroting van moleculen in een tekening. 

Simulatie: een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid met bewegende beelden. Bijvoorbeeld de verandering van de vaste fase naar de vloeibare fase. 

https:

Opgaven maken 

Maak opgaven 3 t/m 6 , 8, 9 , 10 , 11 en 12 op blz 76

Het periodiek systeem

Elementen op volgorde van atoomnummer.

In verticale groepen elementen met vergelijkbare eigenschappen.

Horizontaal: perioden

Mendelejeff

1869: eerste versie periodiek systeem der elementen 

Atomen

Maar moleculen zijn ook weer opgebouwd uit bouwstenen.

Bij de scheikunde noemen we deze bouwstenen de atomen.

Er bestaan nu ongeveer 120 atoomsoorten (118) waarvan er meer dan 30 kunstmatig zijn gemaakt en alleen in een laboratorium heel kort kunnen bestaan.

Definitie:

Atomen zijn de bouwstenen van moleculen.

Periodieksysteem

Deze verschillende atoomsoorten zijn gerangschikt in een tabel.

Eerst zijn de atomen op volgorde van klein naar groot gezet.

Het kleinste atoom heeft 1 proton in de kern (= waterstof) en de grootste is Oganesson (Og) en deze heeft 118 protonen in de kern.

Periodieksysteem

Daarna zijn de atomen op chemische eigenschappen (hoe reageren ze met een zuur en hoe reageren ze met zuurstof) gegroepeerd. De stoffen die op dezelfde wijze reageren zijn onder elkaar gezet.

Deze kolom noemen we een groep. Zo is de tabel in 18 groepen gezet.

https:

Wat zijn de metaal-atomen en de nietmetaal-atomen

De atoomsoorten die elektronen weg doen staan aan de linkerkant van het periodieksysteem, dit noemen we de metalen.

De atoomsoorten die elektronen opnemen, of niet reageren, staan aan de rechterkant van het periodieksysteem, dit noemen we de nietmetalen.

Wat zijn de edelgassen en de halogenen

Er zijn twee groepen van de nietmetalen die je bij naam moet kennen.

De edelgassen zijn de atoomsoorten die juist niet (of zeer moeilijk) kunnen reageren. Die staan helemaal rechts in het periodieksysteem. Dit is groep 18

Wat zijn de edelgassen en de halogenen

De groep die er naast staat (groep 17) zijn de halogenen.

De halogenen zijn nietmetalen die heel erg heftig met metalen reageren.

Bij deze reactie ontstaat altijd een zout

Halogeen betekent "Zoutvormer"

Kenmerken metalen

• Glimmend oppervlak
• Geleiden warmte en elektrische stroom
• Kunnen vervormd worden als ze heet zijn.
• Kunnen in gesmolten toestand worden gemengd met andere metalen.

Lichte en zware metalen

lichte metaal: kleine dichtheid

zwaar metaal: hoge dichtheid

Legeringen

Een legering is een afgekoeld mengsel van samengesmolten metalen

leren voor de elementen

Chemische elementen Namen Quiz

Evaluatie Leerdoelen

• Je leert het verschil tussen elementen en verbindingen omschrijven
• Je leert de belangrijkste atoomsoorten met hun symbolen uit het periodiek systeem kennen
• Je leert het verschil tussen metalen en niet-metalen herkennen en omschrijven
• Je leert wat een legering is.

Hoe heet de tabel waar alle elementen in staan?

1. elementen tabel
2. atoomsysteem
3. periodieksysteem
4. elementensysteem

Wat wordt er met de volgende definitie bedoeld?
Het kleinste deeltje van een stof die nog alle eigenschappen van die stof bevat.

1. molecuul
2. atoom
3. element
4. ion

Waar staan de metalen in het periodiek systeem

1. links
2. rechts

Waar staan de edelgassen in het periodieksysteem

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

Hoe heten de stoffen in groep 17 van het periodieksysteem

1. edelgassen
2. metalen
3. halogenen
4. nietmetalen