Basisstof 2 + 4 + 5 (chromosomen en evolutie)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Plattegrond

Dinsdag 28 juni, 2 + 3de lesuur, h2e 

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg chromosomen en genen (variatie in genotypen)

3. MO §5.1 + 5.2

4. Uitleg §5.4, de evolutietheorie

5. Aan de slag met het huiswerk

HW voor dinsdag 5 juli, 2 + 3de uur:

• Leren §5.1 + 5.2 + 5.4 + 5.5
•  M. opd. 1 + 2 van §5.4 + opd. 2 + 3 + 5 + 6 + 7 van §5.5

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Dinsdag 28 juni, 2 + 3de lesuur, h2e 

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg chromosomen en genen (variatie in genotypen)

3. MO §5.1 + 5.2

4. Uitleg §5.4, de evolutietheorie

5. Aan de slag met het huiswerk

HW voor dinsdag 5 juli, 2 + 3de uur:

• Leren §5.1 + 5.2 + 5.4 + 5.5
•  M. opd. 1 + 2 van §5.4 + opd. 2 + 3 + 5 + 6 + 7 van §5.5

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Gelijke en ongelijke genenparen

• Een gen is een deel van een chromosoom dat de informatie bevat voor één erfelijke eigenschap, bijv. de oogkleur.
• Elk chromosoom bevat vele genen.
• Alle genen in één celkern samen vormen het genotype. 

Gelijke genen.

Voor 1 erfelijke eigenschap een twee genen met dezelfde informatie.

Voorbeeld genotype: 

blond haar-blond haar

Ongelijke genen.

Voor 1 erfelijke eigenschap een twee genen met niet dezelfde informatie.

Voorbeeld genotype: 

blauwe ogen-

bruine ogen

Geslachtelijke voortplanting

Een nieuw organisme ontstaat door het samenkomen van een zaadcel en een eicel. 

Het kind ziet er anders uit dan vader of moeder. Het krijgt de helft van de informatie van vader en de helft van de informatie van moeder. 

Moeder met 4  puppy's

Vader van de 4 puppy's

Variatie in genotype en fenotype.

Van iedere puppy is het bouwplan (genotype) weer net wat anders en daardoor ziet iedere puppy er weer net wat anders uit (fenotype). 

De variatie ontstaat doordat de puppy's een mix van de eigenschappen van beide ouders hebben gekregen. 

Variatie in genotypen

Hoe ontstaat variatie?

Optie 1

De puppy bevat een gen voor zwartkleurig en een gen voor bontkleurig (zwart/wit), de puppy wordt bontkleurig waarbij zwart mogelijk wat overheerst.

Optie 2

Allebei de genen hebben de eigenschap zwart/wit (bont). De puppy wordt dan zwart/wit, dus bont. 

Optie 3

Allebei de genen hebben de eigenschap zwart, het hondje wordt dan zwart. 

+

Dinsdag 28 juni, 2 + 3de lesuur, h2e 

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg chromosomen en genen (variatie in genotypen)

3. MO §5.1 + 5.2

4. Uitleg §5.4, de evolutietheorie

5. Aan de slag met het huiswerk

HW voor dinsdag 5 juli, 2 + 3de uur:

• Leren §5.1 + 5.2 + 5.4 + 5.5
•  M. opd. 1 + 2 van §5.4 + opd. 2 + 3 + 5 + 6 + 7 van §5.5

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Elise zegt: Op elk chromosoom ligt 1 gen

Daan zegt: Chromosomen komen in lichaamscellen in paren voor

1. Beide waar
2. Beide niet waar
3. Elise waar
4. Daan waar

Pim zegt: De celkern van een levercel bevat de complete informatie voor al je erfelijke eigenschappen.

Seti zegt: Een gen bevat de informatie voor meerdere erfelijke eigenschappen.

1. Beide waar
2. Beide niet waar
3. Pim: waar Seti: niet waar
4. Pim: niet waar Seti : waar

DNA

celkern

Cel

Chromosoom

Gen

Een spiercel gaat zich delen. In de moedercel zitten 46 chromosomen. Hoeveel chromosomen bevat één dochtercel? Vul alleen het getal in.

Dinsdag 28 juni, 2 + 3de lesuur, h2e 

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg chromosomen en genen (variatie in genotypen)

3. MO §5.1 + 5.2

4. Uitleg §5.4, de evolutietheorie

5. Aan de slag met het huiswerk

HW voor dinsdag 5 juli, 2 + 3de uur:

• Leren §5.1 + 5.2 + 5.4 + 5.5
•  M. opd. 1 + 2 van §5.4 + opd. 2 + 3 + 5 + 6 + 7 van §5.5

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

De evolutietheorie

In deze les leer je:

•  wat evolutie is;
• hoe natuurlijke selectie er voor zorgt dat er soorten veranderen;
• hoe nieuwe soorten kunnen ontstaan.

Evolutie

De ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.

Wat heb je nodig om evolutie te kunnen laten plaatsvinden:

1. Binnen één soort organismen zijn altijd verschillen (variatie in genotypen)
2. Het leven is zwaar in de natuur, organismen die minder goed aan de omgeving zijn aangepast, leven vaak korter. (natuurlijke selectie)
3. Ontstaan van nieuwe soorten (door isolatie)

1. Variatie in genotypen

Ontstaan door geslachtelijke voortplanting

+

mutaties

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

2. Natuurlijke selectie

Organismen die het best zijn aangepast aan het milieu waar ze op dat moment in leven, leven langer en hebben meer kans op nakomelingen. 

Deze selectie leidt ertoe dat soorten voortdurend veranderen.

3. Ontstaan van nieuwe soorten

E

Een groep organismen van een soort raakt langdurig van elkaar gescheiden.

Waarom heet het de evolutietheorie?

Paleozoïcum / Mesozoïcum / Cenozoïcum zijn voorbeelden van tijdperken. Deze zijn weer in te delen in periodes.

Geologische tijdschaal 

(blz. 132)

• De eerste dieren ontstonden zo'n 700 mjg.
• Ongeveer 450 mjg ontstonden de eerste landdieren.
• Ongeveer 251 mjg was er een enorme bloei van reptielen, ook de vogels en zoogdieren ontstonden toen.
• 65 mjg stierven de sauriërs uit vanwege een meteoriet van 10 km breed, de temperatuur op aarde daalde toen enorm.
• 3 mjg ontstonden de eerste primitieve mensachtigen.
• Onze gezamenlijke voorouder leefde ongeveer 150.000 jaar geleden in Afrika.

(mjg = miljoen jaar geleden)

In deze kolom staat de periodes. 

In deze grijze balk staan de tijdperken.

Het precambrium ontstond op het moment dat de wereld ontstond, 4600 miljoen jaar geleden. 

Verwantschap

Hoe langer geleden de gemeenschappelijke voorouder van twee soorten leefde, hoe minder de soorten verwant zijn. 

Verwantschap

Hoe bepaal je verwantschap tussen soorten?

Homologe organen - 

overeenkomstige lichaamsbouw

(verschillende functie)

DNA

wijzen op verwantschap

gemeenschappelijke voorouder

rudimentaire organen

Fossiliseren

Zachte delen vergaan vaak te snel om te fossiliseren. 

Er worden vooral veel fossielen gevonden van schelpdieren. 

www.bnnvara.nl

Dinsdag 28 juni, 2 + 3de lesuur, h2e 

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg chromosomen en genen (variatie in genotypen)

3. MO §5.1 + 5.2

4. Uitleg §5.4, de evolutietheorie

5. Aan de slag met het huiswerk

HW voor dinsdag 5 juli, 2 + 3de uur:

• Leren §5.1 + 5.2 + 5.4 + 5.5
•  M. opd. 1 + 2 van §5.4 + opd. 2 + 3 + 5 + 6 + 7 van §5.5

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen