Waarheid les 2 - 2021 -

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Vorige keer:

-> Wat is waarheid?
Is gras groen een waarheid? Leven nemen slecht een waarheid?
-> Welke definitie van waarheid hanteer je?
-> Wat zijn de  drie grote (historische) denkwijzen over waarheid?
Pre-modernisme
Modernisme
Post-modernisme

Les 2: Verschillende wegen de waarheidsberg op

Lesdoelen:
1. Leg de volgende theorieën rond waarheid uit en geef een voorbeeld.
A/ Correspondentietheorie
B/ Coherentietheorie
C/ Pragmatische theorie
D/ Conventietheorie
2. Probeer in eigen woorden uit te leggen - met een voorbeeld - hoe je maatstaf  van waarheid anders moet (?) zijn per situatie.

Opdracht:

Bekijk deze website (en de filmpjes)

https://npokennis.nl/story/19/wat-is-een-complottheorie

Beantwoord de volgende vragen:
1) Leg een verband tussen  complottheorieën en post-modernisme
2) Welke complottheorieën zijn aanwezig in
jouw omgeving?
3) Wat is  een complottheorie die wel eens waar
zou kunnen zijn? Of > waar je aanhanger van bent.

Welk tekeningetje
past
bij welke denkwijze?
Leg uit waarom

"Waarheid is te definiëren via de wetenschappelijke methode"

1. Pre-modernisme
2. Modernisme
3. Post-modernisme

"Echte waarheid komt van bovenaf"

1. Pre-modernisme
2. Modernisme
3. Post-modernisme

"Waarheid is subjectief"

1. Pre-modernisme
2. Modernisme
3. Post-modernisme

Correspondentietheorie:

-> Iets is waar; als het correspondeert (=overeenkomt) met de realiteit/feiten.
-> Gras is groen want gras is waarneembaar groen

-> De waarheid kan dus gecontroleerd worden

Modernistisch.

Er zijn verschillende theorieën om de waarheid te benaderen.

Denk als: verschillende zijden van de Everest waarvandaan je de berg kan  beschrijven.

Zonder correspondentietheorie geen wetenschap.

Kritische vragen:

-> Wat is de realiteit dan?
-> Wat zijn feiten?
-> Is onze observatie
van de feiten betrouwbaar?
(Bv bij gras; ogen)

Coherentietheorie

-> Iets is waar;
  als het matcht met datgene dat we weten waar te zijn.
Het is dus coherent: het past bij elkaar.
Bv: er huppelt een roze konijn door het bos. We weten dat er geen roze konijnenrassen zijn. Dus dit is waarschijnlijk geen nieuwe soort maar bv geverfd.

-> Dus: als de bewering botst met andere zaken waarvan we weten dat zij waar zijn; dan is de bewering niet waar.

Bedenk in je groepje een coherente (=het klopt met overige waarheden)
maar absurde verklaring voor één of meer van de volgende zaken:
* De zon beweegt zich langs de hemel
* De aarde warmt zich op
* Honden zijn blij wanneer ze je zien; katten vaak niet
* Vaccins verminderen ziekenhuisopnames

Pragmatische theorie

-> Iets is waar; als het nuttig is
Anders: iets is waar; als het werkt
Bv: ik voel me beter na het nemen van een medicijn; dus dit medicijn werkt (haar geneeskrachtige werking is waar)

> Hier kun je ook gebed invullen bijvoorbeeld.

Bespreek in je groepje onder welke categorie deze uitspraken vallen volgens jullie:
* Waar en nuttig * Waar maar niet nuttig
* Nuttig maar niet waar * Niet nuttig en niet waar 

Je moet niet met vreemden op straat praten/meegaan	Sinterklaas houd je altijd in de gaten
Na je dood word je vergeten	Ik ben geniaal en zeer knap
Sommige werkwoorden zijn vrouwelijk	Mensen hebben een vrije wil
Mijn gevoel voor humor is ongeëvenaard	Als je maar hard genoeg werkt; wordt je succesvol

Conventietheorie

-> Iets is waar; omdat we het zo hebben afgesproken.
Bv: 2+2=4
Deze kleur is blauw.
Democratie is de beste staatsvorm (?)
Elk mens heeft recht op vrijheid en veiligheid.

Je kunt elke theorie van waarheid 

  zowel verdedigen als onderbouwen. 
Hieruit kunnen mensen twee (?)
 conclusies trekken:

A/ Relativisme
Alles is relatief: subjectief. Waarheid bestaat niet.

B/ Cubisme.
 Door verschillende perspectieven (theorieën van waarheid) te gebruiken; leer je steeds meer over de waarheid.
Waarheid kan benaderd worden.

"Waarheid is subjectief"

"Dat waarheid subjectief is; is een subjectieve bewering"

We weten dus niet dat waarheid subjectief is

Iets kan dus volgens een waarheidstheorie waar zijn; en door een andere theorie onderuit gehaald worden.

Dit hoeft niet te betekenen dat de bewering
 daarmee een leugen is. Dit betekent dat hij op 
andere manier waar kan zijn.

De vraag is: moeten we alle beweringen op
 dezelfde manier beoordelen?
 Mensenrechten, gelijkheid, 2+2=4 
Dit is waar of niet-waar afhankelijk van hoe je 'waarheid' definieert. 

Tot slot: Je hebt verschillende waarheidstheorieën nodig om de waarheid te benaderen. Je kunt niet de een boven de ander zetten.

Je benadert verschillend:

Bv: Ethische waarheden (moord is slecht)
Natuurkundige waarheden (water kookt bij 100c)
Pragmatische waarheden: een lief appje vóór je tentamen helpt