4.3 Het franse hof

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 Het Franse Hof

In Italie zagen we:

De Homo Universalis en het Humanisme

De ontwikkeling van Renaissance naar de Barok

De kunstenaar als Rockster

De invloed van de familie de Medici (Florence) 

en de Paus (Rome)

Stravaganza en aandacht voor tuinen

Opkomst van de opera

Frankrijk rond 1600?

Noem 2 redenen waarom Lodewijk de XIV zo belangrijk werd voor de kunst en cultuur in de 17e eeuw.

Blader pagina 

82 t/m 87

Maak een overzicht 

van de behandelde onderwerpen.

Het Franse Hof In De Tijd

1500

1550

1600

1650

1700

1533 Huwelijk Catharina de medici en Hendrik II

1661-1715

Lodewijk XIV aan de macht

1600 Maria de Medici en Hendrik IV

1621 

Rubens krijgt opdracht voor 24 wandkleden

1581

Beaujoyeulx choreografie le bellet Comique de la Reine

1653 

Ballet de la Nuit (Lully)

1682

Verbouwing Versailles

1624 

Bouw jachtslot Versailles

1670

Lully + Moliere

La bourgois gentilhomme

Ten tijde van?

De Sint Pieter is afgebouwd.

Caravaggio is de meester van het licht

Michelangelo werkt aan praalgraf Julius II

Opera floreert in Venetie

Catharina de Medici trouwt Hendrik II

Rubens werkt aan zijn wandkleden

aan het franse hof gebeurd niks bijzonders.

Lodewijk de 14e danst in Cadmus en Hermione

Cultuur komt via  Italie het franse hof binnen

Catharina de Medici neemt in 1533 Musici en dansmeesters mee uit Italie

Zij investeert (vooral als man Hendrik II koning is) veel in kunst en cultuur. Zoon Hendrik III is nog verzotter op feesten. 

Hofbanketten worden al een tijd voorzien van maskerades: Combinaties van zang. dans, spel en pantomime. Meestal met muziek van de Vlaamse Meesters.

Tussen de eetpartijen door zijn er Hoofse dansen (o.a. Basse Danse), ook geleend van de Italianen: Baletti 

Kenmerken?

Hofballet: Le Ballet Comique

Catherina gaat helemaal los op de hoffeesten die dagenlang kunnen duren.

Voor een huwelijk laat ze Balthasar de Beaujoyeulx een groots hofballet met alles erop en eraan choreograferen:

Le ballet Comique de la Reine (1581) 

het ballet is een 5 uur durend stuk. Ze wordt gezien als het eerste hofballet.

Kenmerken Ballet Comique:

Doorlopend verhaal met de nadruk op dans. 

Le Ballet Comique de la Reine

Voorstelling:

Ontmoeting van Odysseus en Circe.

Een vrolijk verhaal met een goede afloop.

Tegenwoordig meer verhalend dan komisch.

De voorstelling van Circe stond voor de woedende burgeroorlog, zowel de hugenoten als de katholieken waren een bedreiging voor het hof.

De leden van het hof spelen belangrijke rollen.

Het decor en de kostuums waren groots en meeslepend:

Het bestond uit de boomgaard van de god pan. Een vergulde boog met wolken die de hemel voorstelde en de tuin + paleis van Circe (waar zij haar beesten hield)

Onder andere door Le Ballet Comique de Reine raakte de Franse staat bijkans failliet.

Wat hoort niet bij de Ballet Comique?

1. Het verplaatsen van de spelers naar verschillende decors
2. Het vertellen van een klassiek verhaal
3. De combinatie van de verschillende disciplines
4. De muziek is de drijvende kracht

De grote culturele 3:

Italie, Vlaanderen en Frankrijk.

Peter Paul Rubens gaat voor studie naar Italie en Maria de Medici laat 45 jaar na Ballet Comique (1625) laat hem via haar contacten 24 wandtapijten ontwerpen. De schilderijen gaan allen over haar leven.

Rubens - Aankomst van Maria de Medici

De Vlaamse meesters die in Italie furore maken, doen dat ook voor de hofballetten.

Noem twee dingen die belangrijk waren aan de bespreking van pagina 82 en 83

Lees pagina 83 en 84 - de dansende Koning

Maak een korte samenvatting/overzicht van deze twee pagina's.

De dansende koning

Lesdoelen:

Je weet wat de invloed van Lodewijk XIV was op het hofballet.

Je weet wie Jean Babtiste Lully en Moliere zijn

Je kunt het verschil tussen Ballet-komedie en Ballet-Opera benoemen

Je kent Ballet de la Nuit, Le Bourgois Gentilhomme en Cadmus en Hermione

Pag 84 en 85
Wat staat er nou?

L'État, c'est Moi =

De staat, dat ben ik!

• De wil van de koning is wet: absolutisme. 
  

• Lodewijk XIV (14e - de overgrootvader van Lodewijk XVI - 16e) was een Franse koning met absolute macht. 

• Deze macht is door god gegeven: (goddelijk recht)

• Zo hoeft dus ook niemand aan de koning te twijfelen...

Vorst van 1661 - 1715

Lodewijk XIV was nog een kind en zijn moeder, met kardinaal Mazarin regeerden namens hem.

Problemen in Frankrijk:

1 Oorlog met Spanje die veel geld kostte.

2 Staatskas was leeg.

Gevolgen problemen:

1 Belastingen verhogen

2 opstanden in Frankrijk van vooral de adel, Lodewijk moest vluchten maar Mazarin won met leger uiteindelijk.

Moliere en Lully

• Jean-Baptiste Molière: Tekstschrijver aan het Franse hof

schreef komedie met veel kritiek op adel en geestelijken. Komedies waren gebaseerd op improvisaties. Moliere was naast schrijver ook acteur.

• Jean-Baptiste Lully: Componist aan het Franse hof

Componeerde alle hierna vernoemde balletten.

Grote Balletten onder Lodewijk XIV

Ballet de la Nuit (1653) 

- Hofballet 

(samensmelting comique, maskerade en melodrama)

Le bourgeois de Gentilhomme (1670) - Ballet Komedie

Cadmus en Hermione (1673)

 - Ballet-opera

Jean baptiste Lully (1623-1687)

Geboren in (de buurt van Florence)

Speelt viool en is componist

Heeft een grote invloed op de ontwikkeling van Ballet-opera

Steeds mee nadruk op de muziek

Ballet de la nuit 1653

Lodewijk is 15 jaar oud

Danst in navolging van zijn vader als Apollo

Het hofballet der hofballetten

gecomponeerd door Lully

Door welke kenmerken in vormgeving zie je macht van Lodewijk de 15e terug?

Ballet Komedie

Le Bourgois Gentilhomme (1670)

In Italie leeft de Commedia Dell'Arte en krijgt grote naamsbekendheid.

Moliere schrijft samen met Lully Le Bourgois Gentilhomme.

Bekijk het eerste filmpje, scroll door de tweede en noteer de kenmerken in vorm.

Wat valt op?

Moliere (1622-1673)

'Ik wil me met de belachelijke trekjes van de mensheid bezighouden en de tekortkomingen van de wereld theatraal verbeelden.'

In zijn ballet Komedie worden dans en ballet op logische wijze in het verhaal verweven. Pantomime versterkt de komische aard.

Decor en effect zijn spaarzaam.

Ballet Opera

Cadmus en Hermione (1673) - Lully

Lodewijk wordt wederom met Apollo vergeleken.

Het stuk heeft een doorlopende vertelling gebaseerd op Ovidius' Metamorfosen.

Verschillen tussen Ballet Komedie (K) en Ballet Opera (O)?

Ballet Opera

Cadmus en Hermione (1673) - Lully

Opbouw en thematiek van de klassieke tragedie

Ballett Opera kent geen onderscheid tussen gesproken toneelscenes en scenes met muziek, zang en dans.

Door Lodewijk XIV is ballet zeer belangrijk.

Divertissement: tussen'scene' met muziek en dans/massascenes

De koning is overal

Alles en iedereen staat ten dienste van de koning.

Gecentraliseerd landsbestuur

Propagandabeleid

Kunst = belangrijk

Landelijke academies

Academies

1648: Academie voor Beeldhouw- en Schilderkunst

1661: Koninklijke Dansacademie

1666: Academie voor de Wetenschappen

Met welke redenen zou Lodewijk XIV
de academies oprichten?

Invloed van de academie voor dans:

professionalisering en fysieke vaardigheden moeilijker.

wordt een podiumkunst met toeschouwend publiek.

Bevordering van verticaliteit (door eenzijdig publiek)

5 posities met als basis 'en dehors' worden vastgelegd.

Wat is het effect van de 5 basisposities op de beweging van de dansers?

Versailles

1682 verhuist Lodewijk XIV naar het van zijn vader georven Versailles.

Verbouwing zorgt voor ruim 700 kamers.

Mogelijkheid tot afzondering van belangrijke adel.

Publiek toegankelijk

Symbool voor het universum met L als heerser.

Onworpen door Charles LeBrun in 'eigen' barokstijl.

Versailles

Het symmetrische paleis heeft haar hoofdas naar het Oosten gericht. De entree, de koninklijke slaapkamer + de fontein die Apollo verbeeld liggen in deze hoofdas.

De spiegelzaal

Openbaar Toegankelijk

De burgerij was welkom op Versailles. Hoe meer aanzien je had, hoe groter de kans dat je bij de koning in de buurt mocht komen. Het opstaan en avondritueel van Lodewijk was er een in de vorm van een toneelstuk met toeschouwers. Als je geluk hebt, mag je tijdens een diner zijn servet vasthouden...

Op maandag, woensdag en vrijdag is er 'bonte avond' (L noemt het appartements) in het paleis, wanneer er gekaart, gegeten, gebiljart en gedanst wordt.