§5.3 Nederlands-Indië - Deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§5.3 Nederlands-Indië

Deel 2

Herhaling 5.2

Weet je het nog?

"De oorspronkelijke bevolking wordt verdreven of sterft aan ziektes en wordt vervangen door slaven."

Waar gebeurde dit?

1. Afrika
2. Amerika
3. Afrika en Azië
4. Azië

vroeger

later

modern imperialisme

industriële revolutie

"De Europeanen bouwden handelsposten langs de kust, maar het binnenland bleef lang onbekend gebied"

Waar was dit het geval?

1. Afrika
2. Amerika
3. Afrika en Azië
4. Azië

 superioriteitsgevoel

Afzetmarkt

Europese landen concurreren met elkaar om wie de meeste macht heeft 

Door de industriële revolutie zijn er veel grondstoffen nodig om de machines draaiende te houden 

Economische oorzaak

modern imperialisme 

Politieke oorzaak

modern imperialisme 

Culturele oorzaak

modern imperialisme 

Welke zin past het best bij superioriteitsdenken?

1. Zij wilden dat de inheemse bevolking hun eigen land zouden besturen
2. Zij wilden de inheemse bevolking opvoeden en beschaving bijbrengen
3. Zij wilden fabrieken in de koloniën bouwen om mensen aan werk te helpen
4. Zij wilden het oerwoud beschermen tegen houtkap en diersoorten beschermen

Waarom was een groot imperium in de 19e eeuw voordelig voor een Europees land? Sleep naar het plaatje.

Europese fabriekseigenaren hadden eenvoudig toegang tot afzetmarkt en grondstoffen

Europese werkgevers konden goedkoop arbeiders uit de koloniën halen

Het Europese land kreeg betere wapens en snellere verbindingen

Het gaf Europeanen het gevoeldat zij tot een belangrijk land behoorden

Bekijk de bron

Bron: Uit het Amerikaanse boek Types of mankind (‘mensentypen’) uit 1854.

Bovenaan staat een witte Griek en een Griekse schedel. In het midden staat een zwarte Afrikaan en de schedel van een in Amerika geboren zwarte Afrikaan. Onderaan staat een jonge chimpansee en de schedel van een jonge chimpansee.

Welk begrip past het best bij de bron?

Ontstaan van Nederlands-Indië 1

• Middeleeuwen: kleine groep adel, meeste mensen boer
• 17e/18e eeuw: VOC sticht handelsposten
• 1799: VOC failliet
•        Nederlandse staat neemt alle bezittingen (ook gebieden) over van de VOC

Ontstaan van Nederlands-Indië 2

•        De kolonie Nederlands-Indië ontstaat
  
• In eerste instantie heeft de plaatselijke adel nog veel macht
• Plaatselijke adel wordt (vaak met geweld) onderworpen
•        Begin 20e eeuw: NL is in heel Nederlands-Indië de baas

Leg in eigen woorden uit wat indirect bestuur inhoud

Indirect bestuur

Gouverneur-Generaal

Inlandse vorsten

Het inlandse volk

Bestuurt

Besturen

Denkt te worden bestuurd door

Wordt daadwerkelijk bestuurd door

Nederlandse overheid

Stuurt aan

Leg in je eigen woorden uit wat verdeel-en-heerspolitiek inhoudt

Wat is het belangrijkste doel van Nederlands-Indië voor de Nederlandse overheid?

1. Meer mensen christelijk kunnen maken
2. Zoveel mogelijk geld verdienen
3. Leren van de Indonesische cultuur
4. Meer soldaten voor het Nederlandse leger

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe de kolonie Nederlands-Indië ontstaat

- Hoe Nederland de mensen in Nederlands-Indië bestuurt

- Hoe de economie en de samenleving van Nederlands-Indië in elkaar zitten

Cultuurstelsel 1

• Nederland richt zich op exploitatie van de kolonie 
• = zorgen dat de kolonie geld oplevert
• 1830: op Java wordt het cultuurstelsel ingevoerd (economisch systeem)

Cultuurstelsel 2

• Javaanse boeren moeten 1/5 land bebouwen met koffie, tabak en suiker
  
•  hongersnoden
  
•  ontevreden Nederlandse ondernemers > geen geld         verdienen

Cultuurstelsel 3

• Liberalen zijn voor vrije economie
• Liberale ondernemers willen eigen bedrijven beginnen in Nederlands-Indië
  
•     1870 cultuurstelsel wordt afgeschaft. Voortaan vrije arbeid

Filmpje

Het cultuurstelsel

02:56

Leg uit waarom het cultuurstelsel leidt tot honger voor de lokale bevolking

Leg in eigen woorden het begrip cultuurstelsel uit

Samenleving in Ned.-Ind.

De samenleving in Ned.-Ind. kent grote ongelijkheid

Iemand huidskleur speelt hierbij een belangrijke rol

De witte Nederlander staat boven de donkere inlander

Hun kinderen, Indische Nederlanders (Indo's), zitten ertussen

Ethische politiek

Rond 1900 wil Nederland het welzijn van de mensen verbeteren

De lokale bevolking krijgt bijvoorbeeld ziekenzorg en scholing

Nederlanders zien dit als hun plicht, want zij zijn beschaafd

Maar gezonde en geschoolde mensen leveren ook meer op

Opdracht

Leg in duo’s uit dat het historische begrip standplaatsgebondenheid (=jouw denkwijze wordt bepaald door de de tijd en plaats waarin jij leeft) toepasselijk is Nederlands-Indië

Doet dit in minimaal 50- 100 woorden

Filmpje

Samenleving en ethische politiek

Aan de slag

- Maken woordzoeker paragraaf 1,2,3 van hoofdstuk 5.

- Klaar? Ga aan de slag met de opdrachten van §5.3