Paragraaf 2.2 - Mengsels

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

2.2: Mengsels

Leerdoelen van paragraaf 2.2

• Je kunt het verschil aangeven tussen zuivere stoffen en mengsels. 
• Je kunt een oplossing herkennen. 
• Je kunt vertellen wanneer een stof zuur is en basisch is. 
• Je kunt vertellen welke pH waarde bij een zure en basische stof horen. 

Introductie

De meeste stoffen die je thuis tegenkomt, zijn mengsels. Dat zie je meteen als je kijkt op de verpakking van een voedingsmiddel of een medicijn. Daarop staat een lijst met de verschillende stoffen die in het product zitten. Die stoffen noem je ingrediënten.

Mengsel

In figuur hiernaast zie je welke ingrediënten (stoffen) er in icetea zitten. Water is het belangrijkste ingrediënt, zoals in alle frisdranken, en staat daarom voorop. De icetea bestaat verder uit zoetstoffen, zuren, geurstoffen en smaakstoffen. Ook zit er een conserveermiddel in dat ervoor zorgt dat de icetea langer houdbaar blijft. Al deze stoffen worden afzonderlijk op het etiket vermeld. Omdat icetea uit meerdere stoffen bestaat, is het een mengsel.

 

Zuivere stof

Je vindt in huis maar enkele zuivere stoffen. Een voorbeeld van een zuivere stof is kristalsuiker. In een pak suiker zit alleen maar suiker; er zitten geen andere stoffen doorheen. Ook keukenzout is een zuivere stof, als er tenminste geen jodium aan is toegevoegd (figuur hiernaast)

Je gaat een cake bakken. Hiervoor heb je een aantal ingrediënten nodig.
Geef aan welk ingrediënt een zuivere stof is.

1. ei
2. melk
3. suiker
4. glazuur

Maak de zinnen kloppend.
Stikstofgas wordt gebruikt om producten te koelen en bestaat uit alleen maar stikstof.
Stikstofgas is daarom een A …………………………...
Bronwater bevat veel mineralen, bronwater is daarom een B...…………………….

Is de stof een zuivere stof of een mengsel?

suiker is een
limonade is een
ijzer is een
thee is een

zuivere stof

zuivere stof

zuivere stof

zuivere stof

mengsel

mengsel

mengsel

mengsel

Welk stelling is waar?

1. Een zuivere stof bestaat uit meer dan één stof
2. Een zuivere stof bestaat uit precies één stof
3. Sommige zuivere stoffen bestaan uit één stof, sommige uit meer

Oplossingen

Als je suiker in een glas heet water doet en even roert, zie je dat de suikerkorreltjes verdwijnen. Je zegt dat de suiker oplost in het water. Het mengsel dat je zo krijgt, noem je een oplossing. Water is hierbij het oplosmiddel, suiker de opgeloste stof. De suiker is niet echt verdwenen. Dat merk je als je het water proeft: het smaakt nu zoet. 

 Veel van de stoffen die je thuis vindt, zijn oplossingen. Voorbeelden zijn thee, frisdrank, parfum en shampoo (figuur hiernaast).

Oplossingen herkennen

• Oplossingen zijn altijd helder. Je kunt erdoorheen kijken. Water is helder en kleurloos, ook als je er suiker of zout in hebt opgelost. 
• Een oplossing kan wel een kleur hebben. Thee of icetea zijn hier goede voorbeelden van. 
• Oplossingen blijven ook altijd goed gemengd. Laat je een fles frisdrank een jaar in de kast staan, dan blijft de frisdrank goed gemengd.

Emulsie is een mengsel van 2 vloeistoffen die niet in elkaar oplossen.

Een emulgator is een stof die ervoor zorgt dat een emulsie niet gaat ontmengen.

Voorbeeld: mayonaise, handcreme

Maak de zin kloppend.
Je hebt een flesje gevuld met limonade. Na een halve dag zie je dat de limonade er nog hetzelfde uitziet als toen je het flesje vulde.
De limonade is een ……………………...

Maak de zin kloppend.
Op sommige verpakkingen kun je lezen ‘schudden voor gebruik’.
Het product dat in de verpakking zit is een …………………………...

Water met zout er in is een

1. Suspensie
2. Emulsie
3. Oplossing

Mayonaise is een ...?

1. Emulsie
2. Suspensie
3. Oplossing
4. Zuivere stof

Sinasappelsap is een ...?

1. Emulsie
2. Suspensie
3. Oplossing
4. Zuivere stof

Melk is een ....

1. Zuivere stof
2. Oplossing
3. Emulsie

Zure oplossingen?

De zuurgraad  geeft aan hoe zuur een oplossing is. 

Een ander woord voor zuurgraad is pH

De pH is een getal tussen de 0 en 14

Een zure oplossing heeft een pH-waarde onder de zeven

Basische oplossing

De  pH-waarde boven de 7 geeft aan dat het een basische oplossing is. Voorbeelden zeep, ammonia en allesreiniger

Als de pH precies 7  (tussen 6 en 8) is dan is de oplossing neutraal!

De pH meten

hiervoor zijn indicatoren nodig

een indicator is een stof die de aanwezigheid van een andere stof aantoont

 

- Lakmoes:

wordt rood bij een zuur, wordt blauw bij een base

De pH is 5.
Het product is dus ....

1. Neutraal
2. Zuur
3. Basisch

de pH van een zuur is

1. Tussen de 7 en de 14
2. Tussen de 1 en de 7
3. 7
4. tussen de 3 en de 11

Opdrachten maken

Wat: Maak de opdrachten bij paragraaf 2.2   

Hoe: helemaal stil!  

Hulp: tekstboek, docent, buur   

Tijd:  20 minuten lang   

Huiswerk: Wat niet af is, is huiswerk! Dus paragraaf 2.2

Klaar?: Maak de extra!