1.1A Prehistorie: jager-verzamelaar les 3 in wat is geschiedenis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 1 Jagers en boeren

1.1 De agrarische revolutie

Deze les

Opdracht bronnen maken en bespreken

Starten met 1.1 De agrarische revolutie

Ondersteunend beeldmateriaal

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Kenmerkende Aspecten (blz.11)

1. De levenswijze van jager-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Leerdoelen 

Controleer jezelf 

blz.31

Bronnen

• Prehistorie: Periode van .............bronnen
  

• Historie: Periode waarin er ook .......... bronnen zijn 

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

Jager-verzamelaars

• Leven van de natuur

• Mannen: jagen (ook: vissen)

• Vrouwen: verzamelen van bessen, noten enz.

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen   (30-50 mensen)

• Nomaden 

• Eenvoudige woningen

• Weinig bezittingen
  

Waarom zouden er rotstekeningen in grotten zijn gemaakt?

Kenmerkende aspecten

• 1.  De ......?..... van jager-.....?.......
• 2. Het ontstaan van.....?....... en .......?..........
• 3. Het ontstaan van ........?..........

noem ze nog eens!

Bij welk KA hoort deze bron?

Bij welk KA hoort deze bron?

Bij welk KA hoort deze bron?

Bij welk KA hoort deze bron?

Wat past NIET bij 'de levenswijze van jagers en verzamelaars'?

1. ze leefden van de jacht
2. zij leefde in kleine groepen
3. zij waren nomadisch
4. zij hadden sociale verschillen

Wat past NIET bij 'de levenswijze van jagers en verzamelaars'?

1. speer
2. visnet
3. stenen huizen
4. houten schalen

Welk K.A.?

KA 2

Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Welk kenmerk past NIET bij 'Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen'?

1. sociale verschillen
2. kleine groepen
3. leven ook van de jacht
4. sedentair

Waardoor worden de overlevingskansen KLEINER als mensen overgaan van jager naar boer?

Waardoor worden de overlevingskansen GROTER als mensen overgaan van jager naar boer?

K.A.?

KA 3

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Deze les:

5 minuten stil leren voor s.o.

s.o.

Maken par. 1:

vraag 1,3,5,6,9,11 

Inlogcode Memo:

564324

Beeldmateriaal!

Volgende les

Hoofdstuk 1 Jagers en boeren

1.1 De agrarische revolutie

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Hadden jager-verzamelaars een slecht leven?

Jager-verzamelaar

• Leefden voor een groot deel van de jacht.
• Dieren trokken verder als het voedsel op was.
•  Jagers verzamelaars trokken achter de dieren aan.
• Gevolg: Geen vaste woonplaats!

Agrarische Revolutie

• Door klimaatverbetering
• Einde aan het zwervende bestaan
• wilde dieren temmen
• akkers
• -> Agrarische Revolutie

Ontstaan van de landbouw

Vruchtbare halve maan/ Sikkel: Het gebied nu Syrië, Irak en Egypte. (Belangrijke rivieren Eufraat en Tigris). 

• Hier zijn de eerste landbouw samenleving ontstaan.  
• Vruchtbare grond en de aanwezigheid van water. 

agrarische revolutie

Door klimaatveranderingen en de ontdekking van graansoorten ontstond in de Vruchtbare Halve maan de neolithische (landbouw) revolutie, zo'n 11.700 jaar geleden. 

Gevolgen (tevens kenmerken): 

- Meer voedsel -> grotere groepen              - meer veeziektes

- van nomadisch naar sedentair                   - eentoniger eten -> mens

- ingewikkeldere werktuigen                             die vatbaarder is voor ziekte

- gedomesticeerde planten en dieren        - oorlogen om territorium

                                                                                       - voorzichtige sociale hiërarchie

Vandaag

Paragraaf 1.2 lezen en beeldmateriaal

Verder met H1 §1 vr.1, 3, 5, 6, 9, 11 en 

H1 §2 vr. 3, 5, 6, 7, 8, 9

Leren voor s.o.

Afsluitend Beeldmateriaal

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten en Noord-Afrika

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

De uitvinding van het schrift

1. 3500 v.C. Eerste stedelijke samenleving in Soemerie (zuidelijk deel Mesopotamië). 
2. 3000.v.C. Stedelijke samenleving in Egypte en China.
3. Met de uitvinding van het schrift verlieten de Soemeriers als eersten de prehistorie. 

Bekijk filmpje

Geef een aantal voorbeelden van vooruitgang die we hebben te danken aan deze eerste steden en de uitvinding van het schrift.

Bekijk filmpje

Geef een aantal voorbeelden van vooruitgang die we hebben te danken aan deze eerste steden en de uitvinding van het schrift.

Deze les

Paragraaf 1.2 lezen en beeldmateriaal

Verder met H1 §1 vr.1, 3, 5, 6, 9, 11 en 

H1 §2 vr. 3, 5, 6, 7, 8, 9

Afsluitend beeldmateriaal

deze les 

Afronden H1 §1 vr.1, 3, 5, 6, 9, 11

H1 §2 vr. 3, 5, 6, 7, 8, 9

Leren voor s.o.

Religie en bestuur in Mesopotamie

• Mesopotamie was wel polytheistisch maar van het hiernamaals verwachtte de mensen niet veel. Iedereen kwam in een grijze onderwereld terecht (je kon maar beter genieten van het 'aardse leven').
• Er werden minder monumentale gebouwen gebouwd dan in Egypte (geen hard gesteente en/of bestuur minder sterk gecentraliseerd).
  

Tijd om te leren voor s.o.

Waarom is bij het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen een bestuur zo belangrijk?