H4 grammatica congruentie en inversie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H4 grammatica zinsdelen

Doel: Je leert over congruentie en inversie.  (boek blz. 130)

Je kan congruentie en inversie herkennen.

Congruentie = overeenkomst tussen de persoonsvorm (persoon en getal) en het onderwerp in de zin.  (Ik loop)

Inversie = als het onderwerp achter de persoonsvorm staat: een andere zinsvolgorde dan het "normale" onderwerp vóór de persoonsvorm. (Loop ik?)

Aantekening: congruentie

Enkelvoudig onderwerp > enkelvoudige persoonsvorm, bijvoorbeeld De jongen zwaait. 

Meervoudig onderwerp > meervoudige persoonsvorm, bijvoorbeeld De jongens zwaaien.              

 Opletten bij:

1. Enkelvoudige kern + meervoudige nabepaling: De school (enkelvoud) vissen (meervoud) zwom in de vijver. 

Hierbij kijk je naar de kern van het onderwerp (school). 

2. Het onderwerp is een verzamelnaam voor meerdere personen: De jeugd zit nu veel thuis. 

Net als vakbond, team, groep, koor, maar niet bij bijvoorbeeld ouderen. 

Aantekening: congruentie

Opletten bij:

3. Constructie een van de + meervoudig woord + die krijgt in de bijvoeglijke bijzin een meervoudige persoonsvorm: Een van de Groningers die naar Australië emigreerden, was mijn vader. 

4. Bij titels van boeken, films etc. volgt altijd een enkelvoudige persoonsvorm: 'De avonden' is een film gebaseerd op het gelijknamige boek van Gerard Reve. 

5. Na een rekeneenheid (meter, liter, dozijn, procent, kilo, euro) volgt een enkelvoudige persoonsvorm: Twee kilo kaas kost tegenwoordig meer dan tien euro. 

Persoonsvorm: Goed of fout?
''Een hoop leerlingen hebben een voldoende voor hun toets.''

1. Goed
2. Fout

Fout, want:

''Een hoop leerlingen hebben''

Een hoop = enkelvoud

--> Een hoop (...) heeft

Vul de pv in:
''Deze antibiotica
(werken) niet bij mensen die al vaker een kuur kregen.

Vul de pv in:
Op de heuvel
(lopen) een kudde schapen rustig te grazen.

1. lopen
2. loopt

(Hebben) de politie te weinig personeel om kleine inbraken op te lossen?

1. Hebben
2. Heeft

Gisteren
(bezoeken) een klas brugklassers de oude molen bij Windesheim.

1. bezochten
2. bezocht

De media
(beschuldigen) de partijvoorzitter van fraude met verkiezingsgeld.

1. beschuldigen
2. beschuldigt
3. beschuldigd

Goed of fout?
''De directrice heeft twee werknemers ontslagen. Zij presteerde niet goed.''

1. Goed
2. Fout

Goed of fout?
''Toen ik over de reling keek, zwommen een school vissen voorbij.''

1. Goed
2. Fout

(Zitten) in die grote plastic flessen met blauwe dop echt twee liter melk?

1. Zit
2. Zitten

Een van de wielrenners die ten val
(komen), (breken) zijn sleutelbeen.

1. kwam, brak
2. kwam, braken
3. kwamen, brak
4. kwamen, braken

(Zijn) Gooische vrouwen eerst als film of eerst als tv-serie uitgekomen?

1. Is
2. Zijn

Aantekening: inversie

Meeste zinnen hebben de woordvolgorde: onderwerp - persoonsvorm

Zinnen met inversie: persoonsvorm - onderwerp

Soms is inversie niet zichtbaar, omdat je het onderwerp dan niet kunt vaststellen. De zin heeft dan twee betekenissen: 

-Je beste vriend mag je zo nu en dan  wel op een foutje wijzen. 

normale woordvolgorde (hoofdzin)

Wij gaan vandaag naar de markt.

onderwerp - persoonsvorm - rest van de zin. (opa)

Opdracht: pas inversie toe en maak er een goede zin van. 

Wij gaan vandaag naar de markt.
Zin met inversie?

Inversie mag bij: 

1. Vraagzinnen:

Gaan wij morgen naar de markt?

pv - onderwerp

2. Wanneer een zin niet met het onderwerp begint, maar met een ander zinsdeel (vaak is dat een plaats- of tijdbepaling).

Morgen gaan wij naar de markt.

ander zinsdeel - pv - onderwerp

let op bij samengestelde zinnen

Gisteren hebben wij u een vraag gesteld,

*maar hebben wij nog steeds geen antwoord gekregen.

Twee opties

Gisteren hebben wij u een vraag gesteld,

maar wij hebben  nog steeds geen antwoord gekregen.

Gisteren hebben wij u een vraag gesteld,

maar nog steeds hebben wij geen antwoord gekregen.

Inversie is?

1. ow staat vóór de pv
2. ow staat achter de pv
3. ow staat alleen in de zin.
4. pv doet er niet toe.

Wanneer kan inversie niet?

1. Bij nevenschikking
2. Bij onderschikking
3. Bij een vraagzin
4. Bij een enkelvoudige zin

Is er sprake van inversie in deze zin?

Een rustig avondje op de bank is mij vandaag blijkbaar niet gegund.

1. Wel inversie
2. Geen inversie
3. Je kunt niet bepalen of er sprake is van inversie

Wel of geen inversie?
Wat baalde ik ontzettend van die regenbui tijdens mijn tuinfeest, zeg!

1. Wel inversie
2. Geen inversie
3. Niet af te leiden

In welke zin zit inversie?

1. Heb jij de kat gezien?
2. De kat heeft zijn mandje gevonden.
3. Gisteren heb ik de kat geknuffeld.
4. Het kattenmandje staat bij de verwarming.

Inversie of niet?
Op zondag maken mijn ouders een rondje in de cabrio.

1. Inversie
2. Geen inversie

Is er sprake van inversie in de zin:
Wie heeft Jim een klap gegeven?

1. ja
2. nee
3. dat is afhankelijk van de context

Wel of geen inversie?
Je pasgeboren nichtje vereer je zeker vaak met een bezoekje?

1. Wel inversie
2. Geen inversie
3. Niet af te leiden

Wel of geen inversie?
Een rustige avond op de bank is mij vandaag blijkbaar niet gegund.

1. Wel inversie
2. Geen inversie
3. Niet af te leiden

Wel of geen inversie?

De voorstanders willen de tegenstanders nog steeds niet tegemoetkomen.

1. Wel inversie
2. Geen inversie
3. Niet af te leiden

Is in de volgende vraag sprake van inversie?

Mijn vriendin zal ik na de vakantie weer zien.

1. Ja
2. Nee

Ik begrijp nu de begrippen 'congruentie' en 'inversie'.

Ja

Nee

Ik moet eerst de opdrachten maken om dat te weten.

Gedeeltelijk

Aan de slag

Hoofdstuk 4 grammatica zinsdelen (over congruentie en inversie): opdracht 1  (de tweede) en 2 op de computer  = huiswerk.

Bestudeer de theorie blz. 130 en bekijk de video-uitleg