4.9, 4.10 geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting + mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

Ga rustig zitten en pak je boeken voor je

Deze les

- uur 1: leer je het verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

- Uur 2: leer je wat mutaties zijn en hoe deze kunnen leiden tot kanker

Planning

- uitleg geslachtelijk/ongeslachtelijk

- zelfstandig werken

- uitleg/bespreken mutaties + filmpjes

- zelfstandig werken

uit een aardappel groeit een nieuwe plant

Geslachtelijk of ongeslachtelijk?

Geslachtelijke en ongeslachtelijke overerving

- Geslachtelijk -> door samensmelting van geslachtscellen met de helft van de chromosomen

- Ongeslachtelijk -> door gewone celdeling. Ontstaan van nieuwe individuen met hetzelfde DNA

Geslachtelijke voortplanting

- Nieuwe generatie heeft eigenschappen van beide ouders

- Ieder jong is uniek

- Soms is paring nodig, maar niet altijd. Bijvoorbeeld vissen of planten

Herkennen

Ongeslachtelijke voortplanting

- Door gewone celdeling

- Zelfde DNA als eerste individu

Stel je bent boer

- Wat is het voordeel van stekken?

- Wat is het voordeel van geslachtelijke voortplanting?

Kunstmatige selectie

Steeds individuen kruisen met bepaalde eigenschappen.
Deze individuen worden 'geselecteerd'

Veredeling

Kiezen van individuen met gewenste eigenschappen en deze kruisen. Bijvoorbeeld plantje met rode tomaten en met grote tomaten. Nieuwe generatie: grote, rode tomaten.

Aan de slag!

Maken tm paragraaf 9

Hoe ontstaat kanker?

Mutatie

Mutatie

Spontane mutaties

- niet zo vaak

- vaak niet schadelijk

- soms kan de schade worden gerepareerd door de cel

- te grote mutatie: cel wordt opgeruimt

mutatie in lichaamscel / mutatie in geslachtscel

mutatie in lichaamscel / mutatie in geslachtscel

Uiting in fenotype= mutant

Mutagene invloeden

Verhogen de frequentie van mutaties

- schadelijke stoffen, bijvoorbeeld tabaksrook of asbest

- straling, bijvoorbeeld UV, radioactieve straling of Röntgen

Kanker = mutatie op mutatie

- kankercellen leven langer

- kankercellen gaan niet dood na verloop van tijd

- kwaadaardig: groeien in gezond weefsel, dit kan daardoor zijn funtie niet meer uitvoeren

https:

Goedaardig

Kwaadaardig

uitzaaiingen

Aan de slag

maken paragraaf 10