Samenvatting hoofdstuk 4 VWO 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Samenvatting

Hoofdstuk 4

1. Lezen, tekstverbanden en signaalwoorden en woordjes
2. Grammatica naamwoordelijk gezegde
3. Grammatica zelfstandig-, hulp- en koppelwerkwoorden
4. Spelling: meervouden op -s
5. Spelling: onvoltooid en voltooid deelwoord

                                          

Deze woorden moet je weten voor de toets!

a gekluisterd zitten aan (al. 2)

b zorgvuldig (al. 3)

c representatief (al. 3)

d afspiegeling (al. 3)

e aandeel (al. 3)

f fictief (al. 3)

g doorgaan voor (al. 3)

h registreren (al. 4)

i sample (al. 4)

j definitief (al. 7)

– geboeid zijn door; niet weg kunnen of willen

– met veel aandacht

– een goed beeld gevend van een groep

– weergave; beeld van hoe het werkelijk is

– gedeelte

– niet echt; bedacht

– beschouwd/gezien worden als

– vastleggen; opnemen

– digitale opname van korte stukjes geluid

– voorgoed geldig

Tegenstellingen

Mensen of dingen die elkaars tegenovergestelde zijn.

Een tegenstelling herken je soms aan een voorvoegsel:

anti-, im-, in-, a-, on-, maar kan ook gewoon het tegenovergestelde zijn.

Tegenstellingen

technisch - 

acceptabel - 

actief - 

intern - 

monteren - 

Melancholiek - 

atechnisch

onacceptabel

inactief

extern

demonteren

opgewekt

1. Bekijk de andere link van Cambiumnet over tegenstellingen en maak opdracht 1. 2 en 3 in de link.
2. Maak opdracht 1   bladzijde 103

Tegenstellingen

https://www.cambiumned.nl/theorie/stijl/stijlfiguren/tegenstelling-paradox-ironie-en-retorische-vraag/

Woordenschat

Tegenstellingen

Mensen of dingen die elkaars tegenovergestelde zijn.

Een tegenstelling herken je soms aan een voorvoegsel:

anti-, im-, in-, a-, on-, maar kan ook gewoon het tegenovergestelde zijn.

Melancholiek - opgewekt

technisch - atechnisch

acceptabel - onacceptabel

actief - inactief

intern - extern

monteren - demonteren

Grammatica

Zinsdelen

Naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

Iemand doet iets

Katja schijnt met de zaklamp

Naamwoordelijke gezegde

Iemand is iets of wordt iets

Oscar schijnt heel betrouwbaar

Naamwoordelijke gezegde

Rob's jongere zus blijkt een goede volleybalster te zijn.

Rob's jongere zus /blijkt/een goede volleybalster/te zijn.

      o                               pv                     

Rob's jongere zus /blijkt/een goede volleybalster/te zijn.

      o                               pv                    

ng= blijkt (eengoede volleybalster)te zijn 

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit 

een werkwoordelijk deel

en 

een naamwoordelijk deel.

Marijn is ( supersterk).

is= werkwoordelijk deel

supersterk = naamwoordelijk deel

Grammatica woordsoorten hoofdstuk 4

Koppelwerkwoord

Een naamwordelijk gezegde heeft altijd een koppelwerkwoord:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten dunken voorkomen

Hulpwerkwoord

Als er méér werkwoorden in de zin staan naast het koppelwerkwoord, zijn de overige werkwoorden allemaal hulpwerkwoorden.

Tip: Als er meer dan één werkwoord in de zin staat, 

is de persoonsvorm altijd een hulpwerkwoord.

Zelfstandig werkwoord

In een zin met een werkwoordelijk gezegde 

staat altijd een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoorden

Een ezelsbruggetje

Maak een rap met koppelwerkwoorden

Zijn en Worden is het eerste paar

Blijven, Blijken, Lijken, Schijnen zijn de vier erna

Heten, Dunken, Voorkomen zijn de laatste drie

zo krijgen wij ze allemaal onder de knie

Meervouden op -s

Sommige meervouden eindigen op een -s. Dat levert geen probleem op bij de woorden bureaus, injecties en gnoes. 

              Je schrijft wat je hoort!

Bij andere woorden kan er een uitspraakprobleem ontstaan als je er zomaar een -s achter plaatst. Dat is bijvoorbeeld het geval bij agenda, accu en mini.

Wanneer schrijf je een 's?

Let op!

Woorden die eindigen op twee of drie samenklinkende klinkers, schrijf je in het meervoud de -s aan het woord vast:

cadeaus, etuis, gameboys

Wat is het meervoud van accu?

accu's

En van injectie?

injecties

Spelling voltooid en onvoltooid deelwoord

De jongen is in het water gesprongen.

Op schoolfeesten wordt altijd veel gedanst.

Op vakantie hebben we veel gesnorkeld.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord (vd) geeft vaak aan dat een handeling is afgerond (= voltooid). 

Het voltooid deelwoord maakt meestal deel uit van het gezegde. 

Er staat dan altijd een vorm bij van hebben, zijn of worden:

• Is de wedstrijd vanmiddag al gespeeld?
  
• Op sommige scholen wordt alleen met meerkeuzevragen getoetst.

Zo schrijf je het voltooid deelwoord

Bij sterke werkwoorden

• Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt vaak op -en.

-Wij zijn te laat vertrokken. 

-Jos had geld weggenomen.

Wat is een sterk werkwoord?

Bij een sterk werkwoord veranderen de klinkers in de verleden tijd:

Komen - kwamen

Vertrekken - vertrokken

Krijgen - gekregen

Zo schrijf je het voltooid deelwoord

Bij zwakke werkwoorden eindigt meestal op -d of -t.

Gebruik:  't (e)x kofschip

– blussen pvvt: bluste → De brandweer heeft het vuur geblust (vd).

– lozen pvvt: loosde → Waar wordt het rioolwater geloosd (vd)?

Wat zijn zwakke werkwoorden

Wat is de stam van het werkwoord?

Het hele werkwoord min - en

Werken - werk

Smurfen - smurf

Onvoltooid deelwoord

Het onvoltooid deelwoord (od) geeft aan dat een handeling aan de gang is. 

In de touringcar rijden de supporters luid zingend naar het stadion.

Zo schrijf je het onvoltooid deelwoord

• Het onvoltooid deelwoord spel je als hele werkwoord (infinitief) + d: zingen + d =zingend

Lopend, zwetend, plukkend

Hugo heeft koppend gescoord.

Wat is het onvoltooid deelwoord en wat is het voltooid deelwoord?

Koppend is onvoltooid

Gescoord is voltooid

Mijn moeder heeft haar hand ... (verbranden).

1. verbrand
2. verbrandt

De jongen heeft die robot goed ... (programmeren).

1. geprogrammeert
2. geprogrammeerd

Deze zin heeft een persoonsvorm en een voltooid deelwoord.

1. waar
2. niet waar

Succes met jullie toets!

Dinsdag 25 mei en vrijdag 28 mei

1. Lezen, tekstverbanden en signaalwoorden
   
2. Grammatica naamwoordelijk gezegde
   
3. Grammatica zelfstandig-, hulp- en koppelwerkwoorden
4. Spelling: meervouden op -s
   
5. Spelling: onvoltooid en voltooid deelwoord