9.5 en 9.6

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Thema 9 Planten

Paragraaf 5: Bestuiving, bevruchting en verspreiding

Paragraaf 6: Ontkieming, groei en ontwikkeling

Lesverloop

1. Terugkoppeling
2. Leerdoelen
3. Uitleg
4. Zelfstandig werken 
   
5. Lesafsluiting

Welke organen zijn nodig voor het transport van stoffen door de plant?

1. vaatbundels en wortels
2. vaatbundels, wortels en bladeren
3. vaatbundels, wortels en bloemen

Doel van de les: 

• Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen.
  
• Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden.
  
• Je kunt uit afbeeldingen van (delen van) planten afleiden hoe de zaden worden verspreid.
• Je kunt de ontwikkeling van een zaad en de verdere groei en ontwikkeling van kiemplanten beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen hoe een plant de winter overleeft en hiervan voorbeelden geven.

Bestuiving

-stuifmeel van een meeldraad komt op de stemper van een stamper.

Zelfbestuiving en kruisbestuiving

Insecten bloemen

en windbloemen

Windbloemen vs Insectenbloemen

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Bouw en functie bloemen

• Bloemkroon: bestaat uit kroonbladeren
• Groot/opvallende bloemkroon= aanlokken insecten dus insectenbloem
• Klein/ onopvallende bloemkroon= windbloem 

Insectenbloem: meeldraden/stamper in de bloem, weinig stuifmeel (ruw/kleverig)

Windbloem: meeldraden/stamper hangen buiten de bloem, veel stuifmeel (licht en glad)

Voortplantingsorganen

• Mannelijk: Meeldraden met daarin stuifmeelkorrels
• Vrouwelijk: Stamper (bestaande uit stempel, stijl en vruchtbeginsel)

Mannelijke voortplantingsorganen

Vrouwelijke voortplantingsorganen

Bevruchting

• Versmelten kern stuifmeelkorrel met kern eicel-> bevruchte eicel
• Uit elke bevruchte eicel kan een zaad ontstaan
• In vruchtbeginsel kunnen meerdere zaden ontstaan

Stamper met stuifmeelbuizen

Zaadbeginsel en deel van een stuifmeelbuis

Na de bevruchting

Veranderingen na de bevruchting

• De bevruchte eicel en het zaadbeginsel groeien
  
• Uit de bevruchte eicel komt het kiempje: het jonge plantje
  
• Uit de zaadbeginsel ontstaat een zaad.
  
• Kroonbladeren, kelkbladeren en meeldraden verdwijnen.
  
• Vrucht ontstaat uit verdikking van het vruchtbeginsel

Zaadverspreiding

• Te weinig licht, water en ruimte voor alle zaadjes vlakbij de plant-> verspreiding
• Door wind: hulpmiddelen om lang te blijven zweven
• Door dieren: sappig vruchtvlees/kleverig
• Plant zelf: wegslingeren zaden 

Groei en ontwikkeling

• Groei (groter/zwaarder) door mitose
• Lengtegroei in groeipunten, worteluiteinden/top plant -> veel glucose aanwezig

Lengtegroei in groeipunten, worteluiteinden/top van de plant, door celstrekking

Een-, tweejarig en vaste planten

• Eenjarige plant: Ontwikkeling van zaad tot zaad in 1 jaar
• Vaste plant: meerdere jaren vorming zaad. Bovengrondse deel sterft geheel/gedeeltelijk af in najaar

Tweejarige plant

Jaar 1: vorming wortels, stengels en reservevoedsel in bladeren

Jaar 2: vorming bloemen, vruchten en zaden

Levenscyclus

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Bij planten: wat is het verschil tussen bestuiving en bevruchting?

1. bij bevruchting komt er stuifmeel op de stamper
2. bij bestuiving komt er stuifmeel bij de eicellen in het vruchtbeginsel.
3. bij bevruchting komt de kern van stuifmeel bij de eicellen in het vruchtbeginsel
4. Bij bestuiving komt de kern van stuifmeel bij de eicellen in het vruchtbeginsel

Wat zie je hier?
Een...

1. Windbloem
2. Insectenbloem
3. Een lelijke bloem
4. Dit is geen bloem

Wat is geen kenmerk van een insectenbloem?

1. Meestal grote , gekleurde bloemen
2. Geuren niet (hebben geen lekkere geur)
3. Hebben meestal nectar
4. Meeldraden maken weinig stuifmeel

Welke vorm van bestuiving vindt plaats bij nummer 1?

1. Zelfbestuiving
2. Kruisbestuiving
3. Geen bestuiving

Op welke manier worden de zaden van de afbeelding verspreid?

1. Door de plant zelf
2. Door dieren
3. Door de wind

Doel van de les: 

• Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen.
  
• Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden.
  
• Je kunt uit afbeeldingen van (delen van) planten afleiden hoe de zaden worden verspreid.
• Je kunt de ontwikkeling van een zaad en de verdere groei en ontwikkeling van kiemplanten beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen hoe een plant de winter overleeft en hiervan voorbeelden geven.

En wat nu?

Aan de gang met de opdrachten van 9.5 en 9.6
Let op opdracht 9 van 9.5

Let op opdracht 8 en 9 van 9.6