herhalen verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

herhalen verwijswoorden

Het meisje ... daar fietst, ken ik al 10 jaar.

1. dat
2. die
3. wat
4. wie

Dat is iets ... ik echt niet eerder wist.

1. dat
2. die
3. wat

De auto ... ik naar Duitsland reed.

De vriend ... ik altijd kan vertrouwen. 

Het mooiste ... ik ooit gezien heb, is Amsterdam.

Ik zit nu in havo 5 ... me wel verbaast. 

waarmee

wat

wat

op wie

Hij, zij (ze) of het; hem of haar; zijn of haar?

Er zijn mannelijke

(m), vrouwelijke

(v) en onzijdige

(o) woorden. Veel vrouwelijke woorden mogen ook mannelijk gebruikt worden: m(v). Het geslacht van een woord vind je in het woordenboek.

Onzijdige woorden zijn het-woorden. Verwijs naar onzijdige woorden met het en zijn. Namen van landen, provincies, steden en clubs en ook verkleinwoorden zijn het-woorden:

Naarden (o) is blij met zijn vestingwerken, die tot de mooiste van Nederland behoren.

Mannelijke woorden zijn de-woorden. Verwijs naar mannelijke woorden met hij, hem en zijn.

– Mijn klassieke radio (m) deed het niet meer, maar gelukkig kon hij gerepareerd worden

Ook vrouwelijke woorden zijn de-woorden. Verwijs naar vrouwelijke woorden met zij, ze en haar:

– De wijkvereniging (v) vroeg haar leden toestemming voor een contributieverhoging.

Aan sommige woorden kun je zien dat ze vrouwelijk zijn:

vrouwelijke personen en dieren:

de stewardess, de wolvin; ook: het meisje, het zusje, het wijfje

de-woorden op de volgende uitgangen:

-heid (minderheid)

-nis (geschiedenis)

-ing (beweging)

-schap (vriendschap)

-te (gewoonte)

-de (waarde)

-ie (politie)

-ij (tovenarij)

-iek (politiek)

-theek (bibliotheek)

-teit (universiteit)

-uur (natuur)

-st (komst, opbrengst, vangst [persoonsvorm + st])

Die of dat; deze of dit?

Verwijs naar de-woorden met die en deze en naar het-woorden met dat en dit:

– Christo, de Bulgaarse kunstenaar

die gebouwen inpakte, woonde na 1964 in de VS.

– Waarschijnlijk was de Pont Neuf in Parijs het bekendste object

dat hij onder handen nam.

Hen of hun?

Gebruik hen wanneer het verwijswoord lijdend voorwerp (lv) is:

– Nadat de ministers beëdigd zijn, kan het publiek hen (lv) op het bordes bewonderen.

Gebruik hen na een voorzetsel (vz).

– De schaatsers vlogen naar Pyeongchang en veel fans reisden met (vz) hen mee.

Gebruik hun als het meewerkend voorwerp (mv) is en er geen voorzetsel voor staat.

– De Oranje leeuwinnen werden kampioen en de koning gaf hun (mv) een onderscheiding.

Gebruik hun nooit als onderwerp!

– Waarom moeten wij de tekst schrijven, terwijl zij (niet: hun!) hem mogen typen?

Verwijs naar een enkelvoudig begrip dat een verzameling personen omvat (de bevolking, de gemeenteraad, de politie) niet met het meervoudige ze, hen en hun, maar met een enkelvoudig verwijswoord.

– Bij de verkiezingen kan de bevolking van Zimbabwe haar (niet: hun!) stem laten horen.

Dat of wat?

DAT

 als je verwijst naar een het-woord:

– De regeringspartijen wilden het voorstel dat de oppositie deed, niet overnemen.

WAT

•  een overtreffende trap (het leukste, het duurste, het grappigste)
• een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets, het enige):

– Deze president kan waarschijnlijk niets wat hij beloofd heeft, realiseren.

•  een hele zin of een deel van een zin:

Veel mensen investeren in bitcoins, wat de banken ernstige zorgen baart.

– In de zomervakantie heeft de directeur per fiets de Mont Ventoux beklommen, wat een knappe prestatie is.

WIE of WAAR

Gebruik bij personen voorzetsel + wie:

– De producent aan wie het toneelstuk was opgedragen, voelde zich zeer vereerd.

Gebruik bij zaken (dingen) waar + voorzetsel:

– Het voorval waaraan de spreker de jubilaris herinnerde, was de laatste helaas vergeten.