20221128 Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Samengestelde zinnen

Wat valt er op aan deze zinnen?
Leest deze tekst vlot?

Lesdoelen

Wat gaan we vandaag leren?

• enkelvoudige en samengestelde zinnen onderscheiden.
• voegwoorden herkennen en gebruiken
• verschil tussen nevenschikking en onderschikking 
• Ik kan de persoonsvorm en onderwerpen in samengestelde zinnen vinden.

00:26

Een zin met 1 PV is een... ?

1. enkelvoudige zin
2. samengestelde zin

00:31

Vul in: een zin met meer dan één PV is een ... ?

01:37

De tijger ziet er gevaarlijk uit, maar toch ben ik niet bang!

Hoeveel ja/nee- vragen kan ik hier stellen? 

1. 1
2. 2
3. 3

02:05

Na een flinke wandeling nemen we even een korte pauze.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

02:30

Wat is het voegwoord in deze zin?
Ik eet vlug mijn koek op, want ik wil graag alle dieren zijn.

02:56

Hoeveel PV's vind je terug in de volgende zin?
Een rode panda is mijn lievelingsdier, omdat het er zo schattig uitziet en op een beertje lijkt.

1 PV

2 PV's

3 PV's

4 PV's

Samengestelde zinnen

Wat is het verschil tussen 1 en 2?

1. Wortelnotentaart vind ik de lekkerste taart. Chocoladetaart is totaal geen favoriet van mij.
2. Wortelnotentaart vind ik de lekkerste taart en chocoladetaart is totaal geen favoriet van mij. 
   

SAMENGESTELDE ZINNEN

Met een voegwoord, zoals en, maar, omdat  of want, kun je van twee korte zinnen een samengestelde zin maken:

VOORBEELD:

Kim leest een boek.      Rick leest een stripverhaal.

Kim leest een boek, maar Rick leest een stripverhaal.

SAMENGESTELDE ZINNEN

Wanneer je van twee korte enkelvoudige zinnen één lang zin maakt,

dan noem je die zin een samengestelde zin.

VOORBEELD:

Ik loop naar de bakker.       Ik koop een brood.

Ik loop naar de bakker en ik koop een brood.

Het woordje 'en' verbind hier de twee zinnen aan elkaar.

Samengestelde zinnen

Samengestelde zinnen zijn twee zinnen die aan elkaar worden gevoegd --> één zin.

Lijm: voegwoord (en, maar, waarom, dus, terwijl, etc......)

Voor het voegwoord staat altijd een komma, behalve bij het voegwoord 'en'.

SAMENGESTELDE ZINNEN

In een samengestelde zin kunnen naast de persoonsvormen nog meer werkwoorden staan.

VOORBEELD:

De fietser wil graag doorrijden, maar de weg is geblokkeerd.

                                                   

pv

pv

geen pv

geen pv

Nevenschikking en onderschikking

Maak van de twee zinnen één lange zin door ze te verbinden met het verbindingswoord 'en'.
- Kevin heeft een boek geleend.
- Hij leest daar dagelijks in.

Maak van twee zinnen één lange zin met het voegwoord 'want':
- De leerlingen zijn te laat op school.
- De brug stond open.

Maak van twee zinnen één lange zin met het voegwoord 'dus':
- Ik trek een dikke jas aan.
- Ik krijg het niet koud.

Maak van twee zinnen één lange zing met het voegwoord 'en':
- Het had gestormd.
- De weg was bezaaid met takken.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Lieselot is op zoek naar een date voor Valentijn. 

Veel mensen zoeken een Valentijn via Tinder.

Tinder is een ideale manier om dit te doen, want je kunt nieuwe vriendschappen opbouwen. 

Er is minder druk om te feesten, want nu kan je gemakkelijk online contact zoeken.

Na een drukke dag zak je weg in je zetel, neem je wat chips en open je de Tinder app. 

Je kan naar links en rechts swipen. 

Lieselot gebruikt dus ook Tinder, omdat ze nieuwe mensen wil leren kennen. 

Hoeveel persoonsvormen staan er in de zin:

Kevin heeft een boek geleend en hij leest daar dagelijks in.

1. Geen
2. 1
3. 2
4. 3

Schrijf de twee persoonsvormen van de zin op,
onder elkaar in kleine letters.

Sem had zijn huiswerk voor Duits niet gemaakt, omdat hij het afgelopen weekend moest werken.

Wat zijn de twee persoonsvormen?
Ik ben lid van een boekenclub en ik lees elke dag.

Een samengestelde zin heeft minimaal twee persoonsvormen.

1. waar
2. niet waar

Wat zijn de twee persoonsvormen?
Doordat het gestormd had, was de weg bezaaid met takken.

Is de woordvolgorde juist of onjuist?

Morgen kom ik wat later op school, want moet ik eerst naar de tandarts.

1. juist
2. onjuist

De specialisten hebben veel kennis en lossen veel misdaden op.

nevenschikking of onderschikking?

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Tim pakt limonade, omdat hij dorst heeft.
Nevenschikking of onderschikking?

1. nevenschikking
2. onderschikking

Onno ging werken maar hij was verkouden.

Is "maar" hier een nevenschikkend of onderschikkend voegwoord?

1. Nevenschikkend
2. Onderschikkend

Nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden komen voor in...

1. Enkelvoudige zinnen
2. Samengestelde zinnen

Stijn draagt de tas en James loopt met de hond.
nevenschikking of onderschikking

1. nevenschikking
2. onderschikking

Is het voegwoord nevenschikkend of onderschikkend?

Ik wil liever niet naar de kermis, want ik voel me een beetje misselijk.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik ga vanavond naar de film of ik ga sporten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik moet nablijven, omdat ik gisteren mijn spullen was vergeten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik kan stofzuigen, terwijl jij lekker op de bank ligt.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Bij welke zin klopt de woordvolgorde?

1. Toen ons elftal won, wij begonnen allemaal te juichen.
2. Meneer Jansen trakteert vandaag, want is hij jarig.
3. Nadat ik me gedoucht heb, ga ik ontbijten.
4. Lynn speelt gitaar, terwijl Lisa speelt de bas.

Samengestelde zinnen

In de toets moet je kunnen:

1. Het voegwoord benoemen
2. De twee persoonsvormen benoemen
3. Zelf een samengestelde zin kunnen maken

Hoe?

1. Benoem het voegwoord (waarmee worden de zinnen verbonden?)
2. Twee pv --> Verander de tijd van de zin

Evaluatie

Wat is een samengestelde zin?

Samengestelde zinnen

Zinnen met twee of meer persoonsvormen noem je samengestelde zinnen.

 Samengestelde zinnen zijn enkelvoudige zinnen die samengevoegd zijn m.b.v. een voegwoord.

Hij is gevallen en hij moet naar het ziekenhuis.

samengestelde zinnen herkennen

Ik kan dit goed.

Ik kan dit redelijk.

Ik vind dit lastig.

Ik heb hier hulp bij nodig.

voegwoorden herkennen

Ik kan dit goed.

Ik kan dit redelijk.

Ik vind dit lastig.

Ik heb hier hulp bij nodig.

samengestelde zinnen maken

Ik kan dit goed.

Ik kan dit redelijk.

Ik vind dit lastig.

Ik heb hier hulp bij nodig.

meerdere pv's uit de zin halen

Ik kan dit goed.

Ik kan dit redelijk.

Ik vind dit lastig.

Ik heb hier hulp bij nodig.