Domein F

• Ec
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Domein F

Soorten spellen

Simultaan: elke speler kiest tegelijk, er is dus informatie asymmetrie 

Sequentieel: spelers kiezen na elkaar (spelboom). Eerste speler heeft voordeel dat hij het gedrag van speler 2 weet. 

Nash-evenwicht zoeken

Zoek het Nash-evenwicht. Zijn er dominante keuzes en is er een gevangenendilemma?

!! NOEM ALTIJD GETALLEN!!

Dominante actie

Zoek in vorige voorbeeld uit wat beide partijen doen

Energas: (-2 > -4) & (+2 > 0), dus SWS wel inhuren, maakt niet uit wat Green Energy doet. 

De actie wel inhuren is voor Energas dominant.

!!NOEM ALTIJD DE GETALLEN!!

Gevangenendilemma

Evenwicht is (-2, -2). Voor BEIDE spelers is er een betere uitkomst mogelijk. 

In dat geval is er sprake van een gevangenendilemma

Zoek de evenwichten

Meerdere evenwichten

Uitkomst wordt bepaald wie bijvoorbeeld de eerste keuze maakt. 

Meest logische evenwicht in voorgaand spel: (55,55)

Zie je meerdere evenwichten? Zeg altijd 'Er zijn twee evenwichten, namelijk ... en ....'

Zoek het evenwicht (antw. in filmpje hierna)

Spelboom

Speler 1 kiest eerst, hij weet wat speler 2 gaat doen:

Als 1 toetreedt, gaat 2 voor 150 of 120

Als 1 niet toetreedt, gaat 2 voor 200 of 180

Dus is 80 het best voor 1, evenwicht (toetreden, hoge prijs)

Is toetreden geloofwaardig?

Elastisch of inelastisch?

Elasticiteit

Is er sprake van een elastische of inelastische vraag?

Elasticiteit

Rechtsonder:

Aanbod verlagen: prijzen stijgen

Daardoor meer omzet. Dus P stijgt % meer dan dat Q daalt. Inelastisch. 

1.7: Oplossing gevangenprobleem: Zelfbinding

Je gooit de zwarte kaart weg, waardoor je jezelf 'bindt' tot het kiezen van rood.

Reclame maken met hoge prijzen: concurrent weet dat je niet zult verlagen door de reclames.

Zeggen: ik ga niet verlagen --> Geen geloofwaardige zelfbinding

Voorbeelden zelfbinding

Oplossing gevangenprobleem: Sociale norm (1.8)

Doordat je elkaar goed kent, 'naai' je de ander niet: sociale norm zorgt voor beste evenwicht.

Overleg tussen beide spelers. 

Oplossing gevangenprobleem: Collectieve dwang

Contract tekenen dat je geen prijzen verlaagt

Collectieve goederen: belasting heffen

Oplossing gevangenprobleem: Kijken naar het collectief

De totale opbrengst van beide spelers als belangrijkste zien, ipv jouw individuele. Hier is geen uiterkoop de beste cel (10.000)

Reputatie

Reputatie belangrijk in speltheorie. Wanneer je als bedrijf/speler onbetrouwbaar bent, komt dat doordat je dit in de geschiedenis hebt opgebouwd.

De reputatie die je hebt van een ander, zorgt ervoor dat er mogelijk andere keuzes worden gemaakt in het vervolg

Gevangenendilemma 

Herhaald spel

In het herhaald spel zal de uitkomst het punt {geen prijsverlaging, geen prijsverlaging} zijn. In een herhaald spel zullen spelers namelijk eerder samenwerken om zo elke ronde dezelfde hogere opbrengst te behalen. Hoelang dit doorgaat hangt af van de reputatie van de spelers. Wanneer een van de spelers besluit om wel een prijsverlaging te doen zal de andere supermarkt deze supermarkt niet meer vertrouwen en de volgende ronde ook een prijsverlaging invoegen. De laatste 'ronde' zullen partijen de afspraak proberen te schenden.

digistudies.nl

Verzonken kosten

Een bedrijf of persoon doet een specifieke investering die achteraf niet terugverdiend kan worden.

WK2010 in Zuid-Afrika: Stadions zijn gebouwd, staan er nu nog, maar kunnen nergens anders voor worden gebruikt: Berovingsprobleem

Berovingsprobleem:

Op examen sws noemen: welke specifieke investering

Dat de kosten verzonken zijn.

Klassiek voorbeeld: Een werkgever betaalt een opleiding voor een werknemer. Als de werknemer geslaagd is, gaat hij voor meer loon werken bij een concurrent. Oplossing; contract maken

Collectieve goederen

Collectieve goederen zijn goederen die alleen door de overheid geleverd worden en positieve externe effecten met zich meebrengen. Voorbeelden zijn wegen, fietspaden, de politie, het leger, straatverlichting en rechtspraak.

2 eisen: iedereen kan er gebruik van maken en niemand is uitsluitbaar. Ze zijn niet uit te splitsen voor een individu. 

Meeliftgedrag collectieve goederen

 Het is in ieders eigenbelang om niet mee te betalen aan collectieve goederen. Omdat dit voor iedereen geldt, is het waarschijnlijk dat collectieve goederen niet betaald zullen worden.

Oplossing: collectieve dwang: belasting betalen om collectieve goederen te kunnen betalen

Meeliftgedrag CAO

Kern: niet betalen, wel profiteren.

Lid zijn van een vakbond. Een vakbond onderhandelt met werkgevers over een hoger loon. Lid zijn vak een vakbond kost contributie voor werknemers. Ook werknemers die geen lid zijn profiteren van een loonsverhoging = Meeliftgedrag

Dominante actie werknemer: niet betalen. Gevolg, geen vakbond. Lid zijn betekent dus solidariteit. 

Negatieve externe effecten

Zitten niet bij de kostprijs in. 

Zorgt voor maatschappelijke kosten. 

MacDonalds eten: Mensen worden ongezonder en komen vaker in het ziekenhuis. Dit zit niet bij de kostprijs in van een bigmac. De gezondheidszorg wordt betaald door de maatschappij. Die kosten stijgen dus. 

Internaliseren extern effect

Het internaliseren van een extern effect betekent dat de producent of consument moet betalen voor de negatieve gevolgen van productie of consumptie (bijvoorbeeld via boetes of belastingen).

De BigMac wordt extra belast: het zit bij de kostprijs in (geïnternaliseerd)

Negatieve externe effecten

Milieubewust produceren is duur. Iedere producent heeft dus als belang om niet milieubewust te produceren voor de meeste winst. Gevolg: veel milieuschade = gevangenendilemma 

Daardoor meer negatieve externe effecten: slecht voor milieu, kost de maatschappij weer geld.