§ 3.1 De rol van de overheid

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§ 3.1 De rol van de overheid

Waarom bemoeit de overheid zich soms met de markt?

Kernwoorden:

- marktfalen

- negatieve externe effecten

- positieve externe effecten

Marktfalen

De overheid grijpt om verschillende redenen in in het marktproces, bijvoorbeeld omdat ze de prijzen te hoog of te laag vindt of omdat er sprake is van marktfalen, zoals bij externe effecten en collectieve goederen.

Externe effecten

• Bij externe effecten is er sprake van marktfalen: de markt zorgt niet voor een optimale hoeveelheid producten. 
  
• Het is extern omdat hierdoor iemand anders dan de producent / consument een daling van zijn welvaart ondervindt en deze daling van de welvaart zit niet in de kosten / prijs van het product inbegrepen.
  

Negatieve externe effecten

Negatieve externe effecten ontstaan wanneer er bij productie onbedoelde bijwerking zijn, die de welvaart van anderen doen dalen. Bekend voorbeeld is milieuvervuiling. Dit leidt tot maatschappelijke kosten. Als bedrijven deze kosten wel zelf zouden moeten betalen, zou de GTK-curve hoger liggen, en de prijs stijgen. De geproduceerde hoeveelheid zou dan lager liggen.

Oplossing negatieve externe effecten

De overheid kan de productiekosten verhogen door ..............

............................................................................... .

De negatieve externe effecten zouden dan niet meer (of minder) negatief zijn, omdat de kosten nu geïnternaliseerd worden. De maatschappelijke kosten zitten nu in de prijs van het product. “De vervuiler betaalt.”

Oplossing negatieve externe effecten

De overheid kan de productiekosten verhogen door heffingen op te leggen. De negatieve externe effecten zouden dan niet meer (of minder) negatief zijn, omdat de kosten nu geïnternaliseerd worden. De maatschappelijke kosten zitten nu in de prijs van het product. “De vervuiler betaalt.”

Positieve externe effecten

Positieve externe effecten ontstaan vooral bij consumptie. Mensen kijken bij consumptie allen naar hun eigen behoeften en bepalen op basis daarvan hun betalingsbereidheid. Maar, door het bestaan van positieve externe effecten, profiteren ook anderen van hun consumptie. De betalingsbereidheid zou dus eigenlijk hoger moeten liggen. 

Voorbeeld van positieve externe effecten is vaccinatie voor besmettelijke ziekten. Niet alleen degene die wordt ingeënt profiteert, maar de hele samenleving. 

De overheid kan de consumptie vergroten door .......................

...................................................................................................

Voorbeeld van positieve externe effecten is vaccinatie voor besmettelijke ziekten. Niet alleen degene die wordt ingeënt profiteert, maar de hele samenleving. 

De overheid kan de consumptie vergroten door subsidies te geven.