8.2 oorlog

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

MODERNISME 1900-1950

In de tijd

 1830 - 1905: realisme, romantiek, (post-)impressionisme

1905 - 1940: Expressionisme

1906-1920: Kubisme

1909-1914: Futurisme

1916-1924: Dadaisme

1924-1940: Surrealisme

1918-1940: Nieuwe zakelijkheid (magisch realisme/verisme/classicisme)

WOI: 1914-1918          WOII: 1939-1945

FUTURISME

Het futurisme 1909-1914

Kenmerken?

Gedachtengoed?

Niet alleen de futuristen, maar bijna alle stromingen presenteren zich begin 20e eeuw met een manifest. Leg uit waarom kunstenaar dat deden.

Verwerking

WOI is voor landen als Engeland en Frankrijk de 'grote oorlog'. Ook in Belgie wordt WOI uitgebreid herdacht, omdat ze meer schade aanrichtte dan WOII. Ander dan in Nederland.

WOI was voor veel landen erg heftig en in de tijdlijn zie je ook nieuwe kunststromingen ontstaan: DADA, nieuwe zakelijkheid en later surrealisme.

TWEE MANIEREN VAN VERWERKING

1: Nihilisme (nergens in geloven en breken met de oude wetten)

2: Bouwen aan de toekomst en hang naar zekerheid.

Dadaisme-De nihilistische reactie op WO I.

Otto Dix - Der Krieg

Georg Grosz

Grosz schildert in 1926:

Zonsverduistering

OOk hier zie je duidelijke  kenmerken van andere stijlen, maar ook een flinke mate aan maatschappijkritiek. Waar zie je dat laatste aan?

De groene tafel -Tanztheater

1932

Choreograaf: Kurt Jooss

Ballet met een anti-oorlogsboodschap, eerste ballet met maatschappijkritiek / politieke boodschap (ipv sprookjesballetten)

Satirisch: hoge heren aan de onderhandelingstafel, de Dood die zijn slachtoffers komt halen 

Kijkvraag: beschrijf wat je ziet, beschrijf wat dat zou kunnen betekenen

Bekijk het volgende fragment.

In de groene tafel wordt de oorlog aangeklaagd.

Jooss combineert technieken en stijlen uit het academische ballet, ausdrucktanz en pantomime.

Geef aan waar en hoe de verschillende dansstijlen (dus geen theatrale vormgevingsmiddelen!) te vinden zijn in het fragment.

Antwoord

Klassieke dans: de dansers maken tussendoor hoge en sierlijke sprongen die lijken op de sprongen van een klassieke balletdanser.

Pantomime: alledaagse handelingen worden uitvergroot tot een beweging. De witte handschoenen versterken die beweging en doen denken aan de pantomime; met freeze frames worden de meest karakteristieke momenten van die beweging vastgelegd.

Ausdruckstanz: emoties bepalen deels de dansbewegingen (expressionistisch).

ENTARTET (ontaard)

In 1933 komt Hitler aan de macht en bant alle expressionistische en kubistische kunst uit.

Kunstenaars en intellectuelen die niet voldoen aan de nationaalsocialistische filosofie worden het land uitgezet of vluchten zelf weg van het regime. 

Jazz-muziek werd verboden.

ENTARTETE KUNST 

Moderne en expressionistische kunst werd vervolgens verzameld in een reizende tentoonstelling, om mensen de verdorvenheid te tonen.

 Chagall, Matisse, Mondriaan, Kandinsky, Lissitzky, Gros, Kirchner, Nolde, Barlach, Kollwitz en Kokoschka naast schilderijen van psychiatrische patienten opgehangen. Kijk, wilden de nazi's zeggen, allemaal werk van gekken! Vele van de werken werden na afloop verbrand of vernietigd.

Ook theatermakers als Bertold Brecht en componisten als Mendelsohn kwamen op de lijst van verdorven kunstenaars.

Swingjugend - antwoord van de jeugd

Nazi-propaganda

Niet alle kunst werd in de ban gedaan.

Niet alle kunstenaars verdwenen.

Zo legde Otto Dix zich toe op het schilderen van landschappen.

En werden er ook werken in opdracht van de nieuwe leiders gemaakt.

Zo ook Triumph des Willens van Leni Riefenstahl, die de opdracht kreeg doordat Fritz Lang de opdracht beantwoorde door te vluchten.

Oefenvraag

Bekijk de afbeelding hiernaast. Futuristische schilderkunst is sterk beinvloed door Picasso en het kubisme.

Noem 4 vormgevingsaspecten in de afbeelding hiernaast en breng deze in verband met het kubisme

Antwoord kubistische kenmerken

Antwoord: vier van de volgende:

- Combinatie van meerdere standpunten.

- Geometrische vlakverdeling.

- Voorgrond en achtergrond smelten samen.

- Binnen de vlakken soms licht-schaduw verdeling.

- Teksten op het schilderij doen denken aan college-techniek.

- Voorstelling vergaand geabstraheerd.