Diffusie en Osmose

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 3

Diffusie en Osmose

Transport door membranen

Sleep functie naar het juiste organel

Celkern

Cytoplasma

Celmembraan

Vacuole

Mitochondrium

Stroperige vloeistof waarin celorganellen liggen

Bepaalt welke stoffen de cel in en uit mogen

Regelt wat er in de cel gebeurt

Met vocht gevuld blaasje dat stevigheid geeft aan de cel

Zorgt voor energie

Welke eigenschap van het celmembraan is juist?

1. Alle stoffen kunnen het celmembraan passeren
2. Geen enkele stof kan het celmembraan passeren
3. Sommige stoffen kunnen het celmembraan passeren
4. Alleen water kan het celmembraan passeren

Diffusie & osmose

Diffusie = verplaatsen van moleculen van hoge naar lagere concentraties

Osmose = Diffusie van water

Moleculen verplaatsen zich van hele hoge concentraties naar een situatie waarbij de concentratie gelijk is; overal zijn evenveel moleculen

Bouw van celmembraan

Hydrofoob en hydrofiel

Hydro = water

Hydrofiel = “houdt van water”

Molecuul dat wel oplost in water

Hydrofoob = “bang voor water”

Molecuul dat niet oplost in water

Deel a is hydrofiel - lost op in water

Deel b is hydrofoob - lost niet op in water

Transport door de celmembraan

Passief transport  - kost geen energie  
1: diffusie  (CO₂, O₂ gaan gewoon door membranen heen)

2: gefaciliteerd transport  = diffusie door speciale eiwitpoorten

 (glucose, ionen zoals: Na⁺ / K⁺ )

3. Osmose - diffusie van water

Actief transport  - kost energie (ionen en grote moleculen)

Kenmerken

Passief en actief transport kan je alsvolgt uit elkaar houden:

Passief: 

Kost geen energie, van hoge naar lage concentratie

Actief:

Kost energie, van lage naar hoge concentratie (altijd via eiwit)

Water gaat eigenlijk via speciale aquaporien

Concentratie van stoffen in mengsels

%

%

Concentratie=​Totalevloeistof​​Opgelostestof​​⋅100

Concentratie=​(geheel)​​(deel)​​⋅100

Een radler bevat 2% alcohol. Hoeveel ml alcohol zit er in een flesje van 500 ml

Suiker wordt opgelost in water; de weegschaal geeft 20 gram aan voor het totale mengsel. De concentratie suiker is 5%. Bepaal hoeveel suiker er is opgelost in het water.

Een mengsel bevat de volgende waardes:
20 gram water
3 gram zout
2 gram suiker
Bepaal de concentratie zout in het mengsel.

1. 666,67 %
2. 12%
3. 0,6%
4. 0,75%

Een mengsel bevat de volgende waardes:
20 gram water
3 gram zout
2 gram suiker
Bepaal de concentratie zout in het mengsel.

1. 8%
2. 12%
3. 10%
4. 15%

Diffusie

Gelijkmatig verspreiding van moleculen in een ruimte

Moleculen gaan altijd van een hoge concentratie naar een lage concentratie

Diffusie

Van hoog naar laag

Dit kost geen energie = passief transport

Diffusiesnelheid

Hoe snel moleculen zich verspreiden. Hangt af van:

• Temperatuur
• Type stof
• Afstand
• Concentratieverschil
  

Osmose

water gaat van LAGE concentratie naar HOGE concentratie

Dit kost geen energie = passief transport

Drie osmotische begrippen

Hypertoon - De osmotische waarde buiten de cel is hoger dan in de cel

Hypotoon - De osmotische waarde in de cel is hoger dan buiten de cel

Isotoon - De osmotische waarde is overal gelijk

Lagere osmostische waarde =

Hogere osmostische waarde =

Dezelfde osmostische waarde =

isotoon

Dierlijke cel : geen celwand

In een hypotone oplossing

<--

In een hypertone oplossing

          -->

In een isotone oplossing

Plantaardige cel: celwand

Planten, schimmels en bacteriën hebben een celwand.

Een celwand is is stevig én permeabel = alle stoffen kunnen er makkelijk doorheen.

Celwand maakt turgor en plasmolyse mogelijk

Plasmolyse

Hypertone omgeving

De vacuole stuurt water naar buiten de cel; de vacuole krimpt dan

Plantencel behoud vorm door celwand

Turgor

Hypotone omgeving

De vacuole neemt water op van buiten de cel; de vacuole wordt steviger

plantencel barst niet uiteen door de celwand

Hoe heet het proces dat hiernaast is uitgebeeld?

Een bepaalde plantencel heeft een turgor die maximaal is. Hij verandert niet meer van grootte.
Is de osmotische waarde buiten de cel groter dan, kleiner dan of gelijk aan die in de cel?

1. Groter dan
2. Kleiner dan
3. Gelijk aan

In een levende zonnebloem vindt transport plaats van glucose van de ene cel naar de andere.
Door welk proces gaat glucose door de celmembranen van de cellen?

1. Door fagocytose
2. Door osmose
3. Door diffusie
4. Door actief membraantransport

Een plantencel wordt in een oplossing gelegd. Is deze oplossing isotoon, hypertoon of hypotoon ten opzichte van de plantencel?

1. Isotoon
2. Hypertoon
3. Hypotoon

Aan mondingen van rivieren kan het bij vloed voorkomen dat zoetwaterplanten worden overspoeld met zeewater. Daardoor neemt de turgor van de cellen van deze planten af.
Waardoor wordt de daling van de turgor voornamelijk veroorzaakt?

1. Water verliezen
2. Water opnemen
3. Zouten afgeven
4. Zouten opnemen

Volgens Elaine Morgan zijn 'echte tranen' hypotonisch ten opzichte van de bloedvloeistof: het traanvocht heeft een lagere concentratie aan opgeloste deeltjes (een lagere osmotische waarde) dan de bloedvloeistof.
Om te testen of dit waar is, brengt een leerling een druppel bloed en een traan op een voorwerpglaasje met elkaar in contact.
Wat neemt hij onder de microscoop waar als Elaine Morgan gelijk heeft?

1. De rode bloedcellen blijven even groot
2. De rode bloedcellen krimpen
3. De rode bloedcellen zwellen op

Het maken van wakken is een nuttige maatregel als je het zuurstofgehalte in het water wilt verhogen.
Hoe heet het proces waardoor dan het zuurstofgehalte hoger wordt?

Een leerling bestudeert met zijn microscoop cellen van een rok van een ui in een druppel gedestilleerd water. Daarna wil hij intacte rode bloedcellen bestuderen. Hij moet de rode bloedcellen in een druppel van een zoutoplossing met een bepaalde concentratie leggen en niet in een druppel gedestilleerd water.
Waarom is dit verschil in behandeling nodig?

1. Omdat cellen van een ui geen celmembraan hebben en rode bloedcellen wel
2. Omdat de osmotische waarde van de cellen van een ui hoger is dan die van rode bloedcellen
3. Omdat rode bloedcellen in gedestileerd water opzwellen en vervolgens knappen en cellen van een ui niet
4. Omdat rode bloedcellen in gedestilleerd water een te grote hoeveelheid zouten door de celmembranen naar buiten laten gaan en cellen van een ui niet

Sleep de organellen naar de juiste functie.

Transportsysteem

Levert energie

Breekt stoffen af

Maakt eiwitten

Bevat chromosomen

Celkern

Ribosomen

Lysosoom

Mitochondriën

ER

Golgi-systeem