H5 Lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H5 Grammatica zinsdelen

Lijdende en bedrijvende vorm

Lijdende en bedrijvende vorm

Bekijk de volgende zinnen:

  1. De man koopt een computer.

  2. Een computer wordt door de man gekocht.

Zin 1 staat in de bedrijvende (actieve) vorm. In deze zin staat een werkwoordelijk gezegde (koopt), een onderwerp (de man) en een lijdend voorwerp (een computer).

Deze zin kun je in de lijdende (of passieve) vorm (zin 2) zetten. Er veranderen dan drie dingen:

1. Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
   
2. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint met door.
   
3. In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord worden te staan.

Brief van de directie aan het kabinet

Er worden grote problemen voor de scholen verwacht de komende weken. Deze problemen moeten snel en grondig worden aangepakt. Gedwongen quarantaine van docenten en leerlingen kunnen niet voorkomen worden. Aan de leraren zal gevraagd worden om hybride les te geven. Helaas moet er langer doorgewerkt worden om deze vorm van onderwijs aan te kunnen bieden. De overuren zullen niet extra worden vergoed. 

Wat valt je op aan het tekstje op de vorige slide?

Lijdende en bedrijvende vorm

• Er worden grote problemen voor de  scholen verwacht de komende weken.
  
• De schooldirecteuren verwachten grote problemen voor de scholen de komende weken.  
  
  
• Deze problemen moeten snel en grondig worden aangepakt.
• Het kabinet moet deze problemen snel en grondig aanpakken.

Lijdende en bedrijvende vorm

• De hond (o) eet een worst.
• De worst (o) wordt (hww) door de hond (bwb) gegeten.
  

• De jongen doet de lamp aan.
  
• De lamp wordt aangedaan (door de jongen).
  

Bedrijvende vorm

Lijdende vorm

Mijn zusje heeft al heel vroeg een kaartje voor het concert gekocht.

De bakker werd door de hond aangevallen.

Word jij later docent aardrijkskunde?

Mijn etui is gestolen door die vervelende buurjongen!

Heb jij al voor het proefwerk geleerd?

Lijdende vorm

• Alleen gebruiken als:

1.  onbekend is wie de handeling heeft uitgevoerd:
   Er zijn op school weer vernielingen aangericht.
2.  als het niet zo belangrijk is wie de handeling uitvoert:
   We moesten lang wachten voordat de hekken werden geopend.

Lijdende vorm

Waarom niet? 

• De hooligan die de suppoost in elkaar geslagen had, werd door de politie afgevoerd.
• De hooligan, door wie de suppoost in elkaar geslagen was, werd door de politie afgevoerd.
  

De lijdende de vorm is veel omslachtiger dan de bedrijvende vorm.

Zet de volgende zin in de bedrijvende vorm:
''De leerlingen worden door de docent keihard aan het werk gezet.''

Zet de volgende zin in de lijdende vorm:
''De leerlingen vinden het onderwerp lastig.''

Een spel

Rood of groen?

• Kies steeds het juiste antwoord en houd die kleur voor de camera.
• Zoek eerst een rood en groen voorwerp in huis (1 minuut)

ROOD

De jeugd in de grote steden als Amsterdam, Utrecht en Den Haag hebben een schrijnend gebrek aan speelplaatsen en hangplekken. 

Groen

De jeugd in de grote steden als Amsterdam, Utrecht en Den Haag heeft een schrijnend gebrek aan speelplaatsen en hangplekken. 

groen - de jeugd + heeft

ROOD

Een groot aantal mensen gaan er dit jaar in inkomen op achteruit.

Groen

Een groot aantal mensen gaat er dit jaar in inkomen op achteruit.

Groen

ROOD

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zal toenemen.

Groen

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

Rood - het gebruik van gas, water en elektriciteit + zal

ROOD

De media besteedt veel aandacht aan dit onderwerp.

Groen

De media besteden veel aandacht aan dit onderwerp.

Groen - media is meervoud.

ROOD

Veel scholieren vindt congruentie erg moeilijk.

Groen

Veel scholieren vinden congruentie erg moeilijk.

Groen