Grammatica; Taalkundig ontleden les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom 2ga

Ga rustig zitten, pak je spullen op tafel en wacht tot de les begint

Planning

Lezen

Voornaamwoorden

Zelfstandig werken

Huiswerk

Tijd om te lezen

Pak je leesboek en ga lekker lezen!

Voornaamwoorden

- Woord dat verwijst naar personen, dieren of dingen, zonder die

met name te noemen.

- Wordt gebruikt om herhaling te voorkomen en om de tekst vloeiend te maken.

Voorbeeld: 'Het' in 'Ik begrijp het.'

We leren 8 soorten voor de toets.

Wederkerend voornaamwoord

Wederkeren = terugkomen

Wederkerende werkwoorden (zich vergissen)

Bij wederkerende werkwoorden komt het onderwerp terug in een wederkerend voornaamwoord.

Ik vergis me.     Jij vergist je.     U vergist zich.     Wij vergissen ons.

Wederkerend voornaamwoord

Toevallig wederkerende werkwoorden (zich wassen)

mezelf, jezelf, zichzelf en onszelf

We wassen onszelf.                                                                       

Toevallig: het werkwoord wassen komt ook op zichzelf voor

Verplicht wederkerende werkwoorden (zich verslikken)

-

We verslikken ons(zelf)

Verplicht: het werkwoord kan niet voorkomen zonder wederkerend voornaamwoord

Wederkerig voornaamwoord

In het Nederlands kennen wij maar 1 wederkerig voornaamwoord: Elkaar

Wordt soms geschreven als mekaar of elkander.

Ezelsbruggetje: (I)nsta(G)ram

Zich       = wederkerend voornaamwoord

Me         = wederkerend of persoonlijk voornaamwoord

Je, ons  = wederkerend, persoonlijk, onbepaald of                                  bezittelijk voornaamwoord

 

Zich       = wederkerend voornaamwoord

Me         = wederkerend of persoonlijk voornaamwoord

Je, ons  = wederkerend, persoonlijk of bezittelijk vnw

Vervang (me, je, ons) door (hij, hem, zijn, zich) Als je het woord kunt vervangen:

• door (hij of hem) = persoonlijk voornaamwoord 
• door (zijn)              = bezittelijk voornaamwoord
• door (zich)             = wederkerend voornaamwoord

Vervang (me, je, ons) door (hij, hem, zijn, zich) Als je het woord kunt vervangen:

door (hij of hem) = persoonlijk voornaamwoord

door (zijn) = bezittelijk voornaamwoord

door (zich) = wederkerend voornaamwoord

Schaam je (1) je (2) altijd als je (3) broertje danst?

1: kan veranderen in 'hij', dus persoonlijk voornaamwoord

2: kan veranderen in 'zich', dus wederkerend          "

3: kan veranderen in 'zijn', dus bezittelijk voornaamwoord

Persoonlijk voornaamwoord

Duidt een persoon, dier of ding aan. (pers. vnw.)

Hij gaat naar de tandarts.

Zij spreidt haar vleugels

Persoonlijk voornaamwoord

Benoem alle voornaamwoorden in de zin:

Deze vulpen is van mij en dus niet van hem.

Persoonlijk voornaamwoord

Benoem alle voornaamwoorden in de zin:

Deze vulpen is van mij en dus niet van hem.

'mij' en 'hem' verwijzen allebei duidelijk naar een persoon.

Bezittelijk voornaamwoord

Geeft aan van wie iets is. (bez. vnw.)

Staat altijd vóór het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort.

Zij is blij met haar ontdekking omtrent de waarheid van het gerucht.

Bezittelijk voornaamwoord

Benoem alle voornaamwoorden in de zin:

Zij is met haar moeder gaan fietsen op jouw nieuwe fiets.

Bezittelijk voornaamwoord

Zij is met haar moeder gaan fietsen op jouw nieuwe fiets.

Haar = hoort bij 'moeder' en geeft aan van wie de moeder is

Jouw = hoort bij 'fiets' en geeft aan van wie de fiets is

Aanwijzend voornaamwoord

Wijst een specifiek persoon of ding aan.

Deze pen is van mij.

'Deze' = aanwijzend voornaamwoord, want het geeft een specifieke pen aan.

Aanwijzend voornaamwoord

Benoem alle voornaamwoorden in de zin:

Dat huis staat al jaren leeg.

Aanwijzend voornaamwoord

Dat huis staat al jaren leeg.

'Dat' = aanw. vnw.

Wijst een specifiek huis aan. 

Niet dit huis of dat andere huis, maar écht dat huis.

Betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord (betr. vnw.) wijst terug naar een woord dat eerder genoemd is. De bekendste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die, dat, wie en wat.

Heb je van alles wat je op school geleerd hebt niets onthouden?

Betrekkelijk voornaamwoord

Benoem alle voornaamwoorden in de zin.

De rondleiding, die een uurtje duurde, was erg interessant.

Betrekkelijk voornaamwoord

De rondleiding, die een uurtje duurde, was erg interessant.

'Die' wijst terug naar de rondleiding, want de rondleiding duurde een uurtje. 

Vragend voornaamwoord

Een vragend voornaamwoord vervangt een persoon of ding.

Vaak vind je het vragend voornaamwoord vooraan in de zin.

We kennen er 4: "Wie, Wat, Welk(e), wat voor (een)"

Vragend voornaamwoord

Benoem de vragend voornaamwoorden.

Waar gaan we welke film kijken?

Vragend voornaamwoord

Benoem de vragend voornaamwoorden.

Waar gaan we welke film kijken?

'Waar' staat niet in het rijtje vragend voornaamwoorden. Het geeft extra informatie (niet bij een zelfstandig naamwoord)

Onbepaald voornaamwoord

Een onbepaald voornaamwoord duidt een persoon of een zaak aan, maar zegt niet precies wie of wat bedoeld wordt: iemand, niemand, iedereen, men, menigeen, het, (zo)iets, niets, alle(s), elk(e), ieder(e), menig(e), wat, ene, (een) zekere, een of ander(e), sommige(n), verschillende.

Onbepaald voornaamwoord

Lastige gevallen:

1. 'je' is onbepaald voornaamwoord als het men betekent.

Als docent kun je tegenwoordig niet meer alles zeggen.

2. 'wat' is onbepaald voornaamwoord als het iets betekent.

Heeft u misschien wat over voor de sportclub?

3. 'het' is onbep. vnw. als het niet naar iets verwijst, maar tijd, weersomstandigheden of sfeer aangeeft.

Het is acht uur en buiten is het guur, maar binnen is het knus.

Onbepaald voornaamwoord

Benoem de onbepaald voornaamwoorden.

Ik heb iets te zeggen.

Onbepaald voornaamwoord

Benoem de onbepaald voornaamwoorden.

Ik heb iets te zeggen.

1. Staat in het rijtje

2. Verwijst niet naar personen of zaken, maar is algemeen

Start met zelfstandig oefenen

Kies zelf jouw manier om te oefenen en leren:

• jufmelis.nl
• beterspellen.nl
• slimleren.nl
• Andere sites of oefeningen (Bijvoorbeeld uit het boek: blz. )

Zelfstandig werkwoord (zww)

Een zelfstandig werkwoord zegt wat iets of iemand doet (werken, gamen, opvoeren, blaffen) of overkomt (krijgen, struikelen)

Het heeft een duidelijke betekenis.

Vanavond eten we pizza met zalm.

Zelfstandig werkwoord (zww)

Benoem alle zelfstandig werkwoorden.

Samen met zijn broertje voert hij de scooter op.

Zelfstandig werkwoord (zww)

Benoem alle zelfstandig werkwoorden.

Samen met zijn broertje voert hij de scooter op.

Hele werkwoord (opvoeren)

Hulpwerkwoord (hww)

Hulpwerkwoorden komen voor in elke zin met meer dan 1 werkwoord. Ze 'helpen' om het gezegde te maken: hebben, kunnen, mogen, moeten, willen, worden, zijn, zullen.

Bij het tankstation heeft de chauffeur een krant gekocht.

Gezegde: heeft gekocht. 'Heeft' helpt om het gezegde te maken, dus hww. 'Gekocht' = zww

Start met zelfstandig oefenen

Kies zelf jouw manier om te oefenen en leren:

• jufmelis.nl
• beterspellen.nl
• slimleren.nl
• Andere sites of oefeningen (Bijvoorbeeld uit het boek)

Huiswerk

Bestudeer de stof van:

• de bedrijvende en lijdende vorm

• de aantonende, aanvoegende en gebiedende wijs

Oefen met het taalkundig ontleden van zinnen!