14.1 De ene spier is de andere niet

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 5 Waarneming, gedrag en regeling

Hoofdstuk 14 Reageren

Inhoud hoofdstuk

14.1 De ene spier is de andere niet

14.2 Je gezichtszintuig (herh. 4H)

14.3 Zenuwstelsel (herh. 4H)

14.4 Zenuwcellen (herh. 4H)

14.5 Hormonen

Deze les:

- 14.1 Spieren dl1

- Opdrachten

- 14.1 Spieren dl2

- Start PO Reageren

14.1 De ene spier is de andere niet

Leerdoelen 14.1

• Je weet wat antagonisten zijn
• Je kent de verschillende typen spieren, waar ze zitten, hoe ze eruit zien (celniveau), hoe ze worden aangestuurd
• Je kunt het verschil tussen snelle en langzame spiervezels beschrijven
• Je kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van training op je spieren en je hersenen

3 typen spieren

Verschillen in lokatie, bouw en in aansturing:

Skeletspieren - bevestigd aan botten, dwarsgestreept/ bundels, bewust

Hartspieren - in het hart, dwarsgestreept/ netstructuur - onbewust

Gladde spieren - rond organen, glad - onbewust

Soorten spieren

Gladde spieren

Hartspieren

Skeletspieren

Skeletspieren

Werken vaak samen, bijv. strek en buigspier

= antagonisten/ antagonistisch paar

Skeletspieren

Werken vaak samen: antagonisten/ antagonistisch paar

Skeletspieren

Wat zijn de antagonisten van je buikspieren?

Pezen/ banden

Skeletspieren

BINAS 90C

Spierfilamenten

Skeletspieren

Dwarse streepjes onder de microscoop

door de rangschikking van de actine

en myosine moleculen/ fialementen

Cellen vergroeid: meerdere kernen per

cel

Hartspieren

Dwarse streepjes onder de microscoop

door de rangschikking van de actine

en myosine moleculen

Cellen hebben onderlinge verbindingen

waardoor een netstructuur ontstaat

Gladde spieren

Geen strakke rangschikking van de fibrillen

geen vergroeiing of onderlinge 

verbindingen

Vaak twee lagen met andere oriëntatie 

(kring- en lengtespieren)

Opdrachten

Maken 14.1 opdr. 3 t/m 6 (via Nectar digitaal)

Snel en langzaam

Elke skeletspier bevat twee typen spiervezels:

- Snelle spiervezels

- Langzame spiervezels

Snel en langzaam

Snelle spiervezels	Langzame spiervezels
trekken snel samen	trekken minder snel samen
weinig myoglobine -> snel vermoeid	veel myoglobine -> niet snel vermoeid
gevoelig voor krachttraining	gevoelig voor krachttraining en duurtraining

Myoglobine

Eiwit vergelijkbaar met hemoglobine.

Bindt zuurstof in spiercellen.

Veel myoglobine -> veel gebonden zuurstof in de spier -> meer uithoudingsvermogen

Training

Krachttraining: Kort en zwaar belasten

-> meer actine en myosine filamenten -> meer kracht

Duurtraining: Lang minder zwaar belasten

 -> meer myoglobine en meer mitochondria in spiercellen -> meer uithoudingsvermogen

Ook je hartspier wordt versterkt -> meer bloed rondpompen -> meer zuurstof bij de spieren

Hersenen

Je hersenen coördineren het samentrekken en ontspannen van spieren. 

Bij training worden de hersenen ook getraind en ontstaan motorprogramma's -> geautomatiseerde bewegingen voor de skeletspieren.

Spierspoeltjes

In de spieren zitten zintuigen die meten wat de spierspanning is van die spier (spierspoeltjes).

Deze informatie wordt via zenuwcellen/ neuronen doorgegeven aan de hersenen.

De hersenen kunnen aan de hand van die informatie bijsturen.

Bijvoorbeeld: kniepeesreflex.

Leerdoelen 14.1

• Je weet wat antagonisten zijn
• Je kent de verschillende typen spieren, waar ze zitten, hoe ze eruit zien (celniveau), hoe ze worden aangestuurd
• Je kunt het verschil tussen snelle en langzame spiervezels beschrijven
• Je kunt beschrijven wat de gevolgen zijn van training op je spieren en je hersenen

PO Reageren

- Groepjes van 3 leerlingen

- Bedenk zelf een vraagstelling over reactiesnelheid

- Bedenk een methode om dit te onderzoeken (minimaal 10 proefpersonen)

--> inlv. vrijdag via Classroom

Huiswerk maandag

- 14.1 opdr. 9 t/m 13

- materialen meenemen voor uitvoeren PO