Basiskennis Vis Hoofdstuk 1

• Beroepsoriëntatie
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 1

Theorieles Basiskennis vis 

Goedemorgen, vanochtend beginnen we met 2 lessen uit het boek Basiskennis Vis. We starten met hoofdstuk 1 Anatomie van de vis. Dit heb ik jullie in de eerste praktijk les tijdens de herkenningstafel al behandeld. We gaan nu aan de hand van het E-book stap voor stap door hoofdstuk 1 heen. We gaan vanmiddag weer haring snijden,  een aantal van jullie kunnen dit al redelijk, en aantal moet dit nog even goed gaan leren.  Om jullie dit zo te leren, is het van belang dat we dit echt moeten oefenen. Oefening baart kunst. Uiteraard met het doel dat jullie klaar zijn om het praktijk examen met een voldoende af te sluiten.

 Hoofdstuk 1 Anatomie

Dat vissen in het water leven, schubben en vinnen hebben en ademen met hun

kieuwen wist je waarschijnlijk wel. Maar wist je bijvoorbeeld ook dat je aan de

schubben van een vis kunt zien hoe oud hij is? En dat vissen aparte vinnen hebben

om te kunnen zwemmen, remmen en hun evenwicht te bewaren? Dat er 10 miljoen

kilo mosselen op speciale mosselpercelen op de bodem van de Oosterschelde past?

Of dat mensen in bijvoorbeeld Azië hele andere ideeën hebben over vislekkernijen

dan wij in Nederland?

Waar zit de meeste vis?

1. ANATOMIE VAN DE VIS

- kop :

Op de kop van de vis zitten verschillende zintuigen: de ogen, het gehoororgaan, het

reuk-, het smaak- en het evenwichtszintuig.
 

- romp

- staart

Welke bekstanden kan een vis hebben?

Bekstanden en waar de vis eet.

Aan de stand van de bek kun je zien wat voor voedsel de vis eet. 

-Een vis met een bovenstandige bek haalt zijn voedsel meestal 

aan de oppervlakte van het water. Hij kan met zijn bek makkelijk van beneden naar boven jagen.

-Een vis met een eindstandige bek jaagt altijd recht vooruit. Hij vindt zijn voedsel in de

middelste waterlagen.

-Een vis met een onderstandige bek zoekt zijn voedsel meestal op de bodem van de

zee. Door de stand van zijn bek kan hij makkelijk dicht langs de zeebodem zoeken.

De romp

De romp loopt van de achterrand van het kieuwdeksel tot aan de anus.

De wand van de romp bestaat vooral uit spieren. In de romp zit de buikholte.

Daarin zitten het spijsverteringsstelsel en de voortplantingsorganen.

De staart

De staart is het deel van de vis achter de anus. De staart bestaat voornamelijk uit

spieren. Met de staart kan de vis zich voortbewegen. Hoe snel hij zich kan

voortbewegen hangt af van de vorm van de staart. Vissen die een hoge snelheid

kunnen ontwikkelen, hebben meestal een V-vormige staart en een gestroomlijnd

lichaam. Bijvoorbeeld de makreel, tonijn en haring.

Vissen met een afgeplatte, aaneengesloten staart kunnen minder snel bewegen.

Bijvoorbeeld tong of schar.

Vinnen

Een vis beweegt zich in het water voort door golfbewegingen te maken met zijn

lichaam.

Dit doet hij met behulp van zijn staart én een aantal vinnen.

Elke vis heeft verschillende vinnen die verschillende functies hebben:

• Voortbewegen

• Evenwicht bewaren

• Remmen

Huid

De huid van een vis bestaat uit drie lagen:

- de slijmlaag

- de schubben 

- lederhuid.

Slijmlaag

Slijmlaag

De huid van de vis wordt bedekt met een laag slijm. Dit maakt de vis zo glibberig.

De slijmlaag bedekt de schubben die eronder liggen. Het slijm wordt afgescheiden

door slijmcellen in de huid. Door de slijmlaag:

• Is de huid eronder ondoordringbaar voor schadelijke stoffen.

• Kunnen parasieten, bacteriën en schimmels het lichaam niet binnendringen.

• Kan de vis zich makkelijk door het water bewegen.

Welke vissen hebben een dikkere slijmlaag? Zoetwater of zoutwater vissen?

Schubben

De schubben beschermen de vis, net als de slijmlaag. Schubben zijn kleine plaatjes,

die verschillende vormen kunnen hebben.

De schubben liggen in zakvormige instulpingen in de huid, ook wel ‘schubzakjes’

genoemd. Schubben kunnen teer en dun zijn, maar ook stevig en hard. Ze groeien

dakpansgewijs uit de huid en geven de vis stroomlijn en bescherming tegen

verwondingen. Je kunt maar een klein stukje van de schub zien. Als een schub

beschadigd is, wordt hij vanzelf vervangen.

Een pasgeboren vis heeft nog geen schubben. Ze worden kort daarna gevormd.

Tijdens de groei van de vis neemt het aantal schubben niet toe, 

maar de schubbenworden wel groter. 

Sommige vissen hebben geen schubben,

 bijvoorbeeld de meervalen congeraal. 

Deze vissen hebben dan een dikke slijmlaag ter vervanging.

Aan de grootte van de schub kun je afleiden hoe oud de vis is. 

In de winter groeit eenvis bijna niet, 

daardoor zie je een aantal dicht op elkaar gedrongen groeilijnen op de schub. 

In de zomer is er meer voedsel en kan een vis sneller groeien. 

De groeiringenzitten dan minder dicht op elkaar

Lederhuid

Onder de slijmlaag en de schubben zit de lederhuid. De zijkanten van de vis zijn vaak

zilverachtig, de bovenkant is meestal donker. De kleur van de huid is bedoeld om de

vis onzichtbaar te maken in het water. De huid krijgt zijn kleur door duizenden

pigmentcellen in de huid. Iedere pigmentcel bevat één kleur. De combinatie van de

verschillende kleuren bepaalt de kleur van de vis.

Vislarven zijn bijna helemaal doorschijnend. Dat komt omdat de pigmentcellen er dan

nog niet zijn, die worden pas later gevormd.

Haring kaken

Dat heb je vast al eens gehoord, maar wat betekent het eigenlijk?

Wat betekent haring kaken?

Kaken

In de organen van de haring kunnen veel bacteriën zitten. Door de organen, en

dus ook de bacteriën, te verwijderen, bederft de haring minder snel. Door de kieuwen

te verwijderen kan de vis goed ontbloeden. Daardoor krijgt het visvlees uiteindelijk

een blanke kleur en zit er geen bloed meer rond de graten.

Wat blijft er zitten tijdens het kaken in de haring?

1. Kieuwen
2. Maag
3. Alvleesklier
4. Darmen

Alvleesklier (pancreas)

De alvleesklier wordt bij het kaken níet verwijderd. De alvleesklier produceert

namelijk enzymen die ervoor zorgen dat de haring rijpt. En daardoor krijgt hij de

typische haringsmaak en -geur.

Kaken

Soms wordt de haring meteen na de vangst, dus nog op zee, gekaakt.

Daarna wordt hij meteen met zout vermengd en in emmers verpakt voor het

invriesproces. Vaker gebeurt het dat de haring aan de wal wordt gekaakt. Dat kan

direct na binnenkomst van het schip, ook dan wordt de haring na het kaken gezouten

en ingevroren. Maar het kan ook zijn dat de haring eerst wordt ingevroren en pas

daarna wordt ontdooid, gekaakt en meteen verwerkt.

Kaken

De smaak van de haring wordt bepaald door de versheid, het zoutgehalte, maar

vooral door de tijd waarin de haring heeft kunnen rijpen. Het belangrijkste is dat de

koelketen goed gehandhaafd blijft, anders kan de haring te ver rijpen en dan bederft

hij sneller.