4H 1.5 DNA en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.5 DNA en chromosomen

Je kunt uitleggen waaruit DNA is opgebouwd. 

Je kunt uitleggen wat chromatine en chromosomen zijn.

Je kunt uitleggen hoe DNA de code bevat voor eiwitten.

DNA - chromosomen - chromatine - chromatide????

• chromatine = DNA + histonen 
  
• histonen zijn eiwitten waar DNA omheen gerold ligt
  
• chromatine ligt normaal los in de cel
  
• vlak voor een celdeling rolt het zich op tot een chromosoom (compactere vorm)
  
• een chromosoom die zich al heeft verdubbeld bestaat uit twee chromatiden

Al het DNA is bij mensen verdeeld over 46 chromosomen.

Deze 46 chromosomen vormen 23 paren omdat deze chromosomen erg op elkaar lijken (zelfde eigenschappen liggen op deze chromosomen).

Voor iedere soort is het aantal chromosomen uniek.

aantal chromosomen

DNA bestaat uit twee 

We lezen samen uit het boek:

De structuur van het DNA-molecuul lijkt op een gedraaide ladder, een soort wenteltrap, dubbele helix genoemd. Het molecuul is opgebouwd uit twee hele lange ketens van telkens dezelfde bouwstenen, namelijk een desoxyribose (een suikermolecuul), een fosfaat (een stof waar het element fosfor - P - in zit) en een stikstofbase. Zo'n bouwsteen wordt een nucleotide genoemd. Desoxyribose en fosfaat vormen de zijkanten van de ladder. Tussen deze twee ketens liggen de 'sporten' van de ladder: telkens twee stikstofbasen die een paar vormen.

aantal chromosomen

DNA bestaat uit twee 

De stikstofbasen:

A - adenine

T - thymine

C- cytosine

G - guanine

Adenine zit altijd vast aan thymine (A-T of T-A)

Cytosine zit altijd vast aan guanine (C-G of G-C)

aantal chromosomen

DNA bestaat uit twee 

Het aflezen van DNA en hier een ketting van aminozuren van maken (eiwit/ enzym) gebeurt in de ribosomen.

En dan nu...... 'de code'.

Elke 3 stikstofbasen coderen voor één soort aminozuur. 

Een ketting aminozuren vormen weer een eiwit.

Welke aminozuren, en de volgorde, maken een eiwit uniek. 

De volgorde van DNA bepaalt dus de volgorde van de aminozuren en dus welk eiwit je maakt.

Zit er een fout in het DNA (door een mutatie), dan wordt het een ander eiwit, of er wordt geen eiwit meer gemaakt, of een fout eiwit...

aan de slag

1. Maak de basiskennis vragen van 1.5, ben je eerder klaar, maak dan de toetsvragen van 1.5.

2. Wil je nog wat extra uitleg, bekijk dan de laatste dia van deze les, de uitlegvideo (les is gedeeld).

3. Lees 1.5.1. en bekijk de bijbehorende video.