tussenletters in samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tussenletters in samenstellingen

Doel

Na de les weet je of er bij een samenstelling een tussenletter moet of niet.

Samenstellingen, even terugkijken...

Wanneer schrijf je twee woorden aan elkaar of los? Wanneer gebruikt je een streepje?

Als twee woorden samen één begrip vormen, schrijf je de woorden aan elkaar. De woorden hebben los een andere betekenis.

Los of aaneenschrijven?

Samenstellingen, nu verder....

Wanneer gebruik je een tussenletter?

Soms gebruik je een 's', soms een 'e', soms 'en' en soms helemaal niks.

Tussenletters bij samenstellingen

Theorie

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: fiets + tas = fietstas. Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: -(e)n-, -e- of -s-.

Zo bepaal je of je een -s- moet toevoegen

• Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook:

– meningsverschil, Valentijnsdag.

• Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede deel door een woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de -s- alleen als je hem bij de vervanging hoort:

– bruidssluier, want bruidsjapon; lievelingsschrijver, want lievelingsdier.

Maar: hoofdstad, want hoofdweg.

Zo bepaal je of je een -(e)n- moet toevoegen

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden: paardenbloem, berenvel.

Schrijf geen -(e)n- (maar soms wel -e-) in deze gevallen:

• Het eerste deel heeft geen meervoud: rijstepap.

• Het eerste deel verwijst naar iets waarvan er maar één is: zonnestraal, maneschijn.

• Het eerste deel heeft (ook) een meervoud op -s: (seconde – seconden/secondes) – secondewijzer.

• Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: knarsetanden (het eerste deel verwijst naar een werkwoord), armelui, blindedarm (het eerste deel is een bijvoeglijk naamwoord).

• Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: reuzefijn.

Kijk bij twijfel in een (online)woordenboek.

seconde + wijzer =

1. secondenwijzer
2. secondewijzer

rogge + brood =

1. roggenbrood
2. roggebrood

spin + web=

1. spinnenweb
2. spinneweb

dronken + lap =

1. dronkenlap
2. dronkelap

en nu zelf

- Maak opdracht 1 t/m 5;

Opdracht 4 mag je opzoeken in een woordenboek.

- Controleer de antwoorden;

- Leer de regels uit je hoofd.