Literatuurgeschiedenis 5V 2018-2019

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuurgeschiedenis

Herhaling Multatuli, Spaanse Brabander en Wilhelmus

Maatschappelijke ontwikkelingen <> Literatuur

• Permanente wederzijdse beïnvloeding
• Literatuur = afspiegeling van de tijd waarin ze is ontstaan
• Literatuur verandert maatschappij, daardoor verandert literatuur, etc. etc. etc. 

Schrijven toen en nu

• Schrijven was een hobby/eervolle taak
• Utile dulci / leering ende vermack 
• Zowel in middeleeuwen als in zestiende en zeventiende eeuw
  

• Hoe zit dit nu? Wordt dit nog gezien als eervolle taak? Hoeveel verdient een schrijver tegenwoordig?

Noteer zoveel mogelijk begrippen die betrekking hebben op het Wilhelmus

Is er sprake van maatschappijkritiek in het Wilhelmus? Zo ja, op wie of waarop?

Het Wilhelmus - inhoud en melodie

• Rond 1570 geschreven, auteur onbekend
  
• Aanwijzing 1568 Slag bij Heiligerlee
• Willem van Nassov = acrostichon
  

• Wat was waarschijnlijk de reden voor het schrijven van het Wilhelmus?
  
• Waarom zouden we over 'van Duitsen bloed' zingen?
  

Het Wilhelmus - melodie

Wat kan je vertellen over de melodie van het Wilhelmus?

De Spaanse Brabander

G.A. Bredero 

-  1568 - 1618

- Schrijver en schilder 

- Lid rederijkerskamer d'Eglantier

Toneel

• Bredero lid van rederijkerskamer d'Eglantier
• Rederijkers hielden zich bezig met literatuur in wedstrijdvorm
• Rederijkers bieden Bredero podium en ruimte in Nederduytse Academie
• Nederduytse Academie opbrengst naar sociale instellingen

Populariteit, omgeving 

• Spaanse Brabander erg populair - te zien aan vele herdrukken 
  
• Verspreid gedrukt in Amsterdam/Haarlem/Leiden, niet alleen op toneel, maar dus ook in boekvorm
  
• Grote invloed op maatschappij

Utile dulci

• Combinatie van leering ende vermaeck
• Mensen vermaken zich met het toneelstuk en leren er ook van
• Bedrog: niets is wat het lijkt/al zie je de mensen, je kent ze daarom nog niet

Is er sprake van maatschappijkritiek in de Spaanse Brabander? Zo ja, waarop?

Historische situering

• Burgers uit omgeving in toneelstuk verwerkt
• Bredero heeft expres het stuk veertig jaar eerder laten afspelen, zodat zij zichzelf niet herkenden
• De toeschouwers werden belachelijk gemaakt, zonder dat ze het door hadden

Immigratie

• Jerolimo is als Brabander een buitenlander in ogen van Amsterdammer
• Er was wel een kloof, maar niet per se haat
• Val van Antwerpen > trokken naar Amsterdam met hun kennis en kapitaal
• Poorterschap kon worden gekocht, dan werd je echte Amsterdammer

Taal en stereotypering

• In Spaanse Brabander gebruikt Bredero veel leenwoorden
• Bredero zelf Frans geschoold, niet klassiek geschoold
  
• Normaal werden leenwoorden juist vermeden. Waarom was dat en waarom gebeurt het nu juist wel?

Hoe zou je het taalgebruik van Jerolimo omschrijven?

Taal en stereotypering

• Verschil in visie op Brabanders: Jerolimo vindt zichzelf het goede voorbeeld, Amsterdammers zien dat anders
• Brabanders pikken van alles/onbetrouwbaar / beter gekleed en opgevoed dan Amsterdammers
• Bredero laat bepaalde mensen met zwaar dialect spreken die afkomst weergeven. Soms kunnen mensen elkaar niet verstaan.