les 14 - Grammatica §1 persoonsvorm en zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Les 14 - Grammatica §1 persoonsvorm en zinsdelen

Hallo 1va

Pak je spullen alvast (boek/Nieuw Nederlands/pen+schrift) en je leesboek

Wat ga je doen vandaag?

• 10 minuten lezen
• Korte uitleg
• Zelfstandig werken
• Afsluiting
  

Wat weet je over zinsontleding/redekundig ontleden?

1 minuut

Alleen en in stilte

Opschrijven in je schrift

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- de persoonsvorm van een zin vinden

- zinnen in zinsdelen verdelen

- getal (enkelvoud/meervoud en tijd (tegenwoordige tijd en verleden tijd) van werkwoorden herkennen.

Theorie

Persoonsvorm en zinsdelen

Persoonsvorm (PV)

Een persoonsvorm is een werkwoord en geeft het getal en de tijd aan in de zin (tegenwoordige tijd/ verleden tijd) en of het onderwerp meervoud of enkelvoud is.

Hoe kan je de PV vinden?

• Vraagzin
• Andere tijd
• Getal (meervoud/enkelvoud)

Persoonsvorm (PV)

- Vraagzin

- Andere tijd

- Getal (meervoud/enkelvoud)

• Josefien wil zaterdag graag winkelen. 
• Wil Josefien zaterdag graag winkelen?
• Josefien wilde zaterdag graag winkelen.
• Josefien en Mathilde willen graag winkelen.

• Vraagzin
  
• Andere tijd
  

• Getal (meervoud/enkelvoud)

Zinsdelen

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.
• De woorden in een zinsdeel kunnen niet uit elkaar gehaald worden als je de volgorde in een zin verandert.
• Zinsdelen hebben een betekenis (een functie) binnen een zin.

Zoek de zinsdelen

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm.

Probeer maar:

• De dokter heeft aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.
• De dokter heeft aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Wijs iemand aan

Zoek de zinsdelen

Stap 2: zoek de rest van de werkwoorden

Probeer maar:

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.
• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik |gegeven.

Zoek de zinsdelen

Stap 3: welke woorden kunnen voor de persoonsvorm staan? Verander de volgorde van de zin.

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

Zoek de zinsdelen

De dokter | heeft| aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
• De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Zoek de zinsdelen

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Zoek de zinsdelen

• Stap 1: zoek de persoonsvorm.
  
  
• Stap 2: zoek de rest van het werkwoordelijk gezegde. Het volledige wwg is één zinsdeel
  
  
• Stap 3: verander de volgorde binnen de zin. Alles dat voor de persoonsvorm staat of kan staan, is een zinsdeel.
  

Oefenen: neem de zin over, onderstreep pv + zet de zin in zinsdelen

1. De wandelaar kan in het bos reeën zien.

2. De vogelaars konden in het bos een specht horen.

pv samengevat

• De pv is de werkwoordsvorm die verandert. 
• Er zijn drie manieren om de pv te vinden. 

1. Tijdproef
   Ik heb Monopoly gespeeld. 
   Ik had Monopoly gespeeld. 
2. Getalproef
   Ik heb Monopoly gespeeld. 
   Wij hebben Monopoly gespeeld. 
   
3. Ja/Nee-vraag
   Heb ik Monopoly gespeeld? 

zinsdelen samengevat

1. Zoek de pv

2. Alles wat voor de pv staat, is één zinsdeel

3. Alles wat voor de pv kan staan, is één zinsdeel

Gisteren fietste Bianca naar school

• Gisteren fietste Bianca naar school.
  
• Gisteren|fietste|Bianca naar school.
  
• Gisteren| fietste|Bianca|naar school

Zelf oefenen

Cursus 5 - Grammatica §1 persoonsvorm en zinsdelen

Wat: Maak opdr. 1 t/m 3 (blz. 205)

Hoe:  Zelfstandig in je schrift.

Hulp: Theorie uit je boek, docent.

Tijd: 15 min.

Uitkomst: Geoefend met persoonsvorm (PV) en zinsdelen.

Klaar?

Lezen in je leesboek of ander huiswerk

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- de persoonsvorm van een zin vinden

- zinnen in zinsdelen verdelen

- getal (enkelvoud/meervoud en tijd (tegenwoordige tijd en verleden tijd) van werkwoorden herkennen.

Fijne dag!

Ruim rustig op en blijf rustig zitten tot de bel gaat.