4. Reageren op prikkels

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Reageren op prikkels

zenuwstelsel en zenuwen

Hoe noemen we hersenen en ruggenmerg samen?

1. Zenuwstelsel
2. Hersenstelsel
3. Centraal zenuwstelsel
4. autonoom zenuwstelsel

cellichaam

celkern

uitloper

uitloper

1

Tekst2

3

4

Welke drie typen zenuwcellen onderscheiden we?

Schakelcellen liggen ....... het centrale zenuwstelsel.

1. in hun geheel binnen
2. in hun geheel buiten
3. zowel binnen als buiten

Wat is de functie van bewegingszenuwcellen?

1. geleiden van zintuigcellen in je huid naar het centrale zenuwstelsel.
2. geleiden van het centrale zenuwstelsel naar je handspieren.
3. Impulsen geleiden binnen het centrale zenuwstelsel.

Wat is de functie van het laagje om elke uitloper in een zenuw?

1. de uitlopers van elkaar isoleren
2. impulsen geleiden van en naar het cellichaam
3. zorgen voor een bescherming van de zenuw

Wat is de functie van de bindweefsellaag om een zenuw?

1. de uitlopers van elkaar isoleren
2. impulsen geleiden van en naar het cellichaam
3. zorgen voor een bescherming van de zenuw

Bewegingszenuwen geleiden impulsen van ...

1. zintuigen naar het ruggenmerg
2. het ruggenmerg naar zintuigen
3. spieren naar het ruggenmerg
4. het ruggenmerg naar spieren

Gevoelszenuwen geleiden impulsen van ....

1. zintuigen naar het ruggenmerg
2. het ruggenmerg naar zintuigen
3. spieren naar het ruggenmerg
4. het ruggenmerg naar spieren

Zintuigen

Prikkels

ogen

oren

neus

tong

huid

muziek luisteren

vieze sokken ruiken

vuurwerk kijken

zachte kussen voelen

Koppel de juiste prikkel aan het juiste zintuig

Lichtzintuig

Reukzintuig

Smaakzintuig

Gehoorzintuig

Licht

Geur

Geluid

Stoffen in voedsel

Met welk deel van het centrale zenuwstelsel zijn de beenspieren verbonden door middel van zenuwen?

1. met de grote hersenen
2. met de kleine hersenen
3. met de hersenstam
4. met het ruggenmerg

Met welk deel van het centrale zenuwstelsel is de tong verbonden door middel van zenuwen?

1. met de grote hersenen
2. met de kleine hersenen
3. met de hersenstam
4. met het ruggenmerg

Waar verlaten impulsen het ruggenmerg?

1. aan de buikzijde
2. aan de rugzijde

Grote hersenen

Hersenstam

Kleine hersenen

Ruggenmerg

Een reflex is ter bescherming.

1. Juist
2. Onjuist

Je hand onder een hete kraan wegtrekken heet ...

1. Een reflex
2. Nadenken

Bij een reflex

1. moet je goed nadenken
2. denk je pas na een reactie
3. reageer je nadat je hebt nagedacht

Hoe heet het orgaan waar we kaneel toch mee kunnen waarnemen.

Noteer de hormoonklier die geslachtsorganen aanzet tot het maken van geslachtshormonen.

In de alvleesklier liggen de eilandjes van langerhands. Deze maken twee hormonen die het glucosegehalte in het bloed regelen. Hoe heten deze hormonen?

1. Adrenaline en glucagon
2. Adrenaline en insuline
3. Glucagon en insuline.

Een deel is aangegeven met de letter P.
Hoe heet deel P?

1. Buis van Eustachius
2. gehoorgang
3. Trommelholte

In de iris bevinden zich 2 soorten spieren.
Welke van deze spieren trekken zich samen om de pupil zo groot mogelijk te maken.

1. alleen de kringspieren.
2. alleen de lengtespieren
3. de kringspieren en de lengtespieren.

Welke letter geeft aan waar de huidlagen van elkaar loslaten als er een blaar ontstaat?

1. q
2. r
3. s

gedrag

Wat is gedrag? 

--> een reeks samenhangende handelingen die afhankelijk zijn van inwendige en uitwendige prikkels

Plaatjes

Zorg dat je de verschillende onderdelen kan aanwijzen op een plaatje. 

In de volgende basisstoffen staat meer informatie over de verschillende functies

Je kunt:

bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers

• ligging en functies van typen zenuwcellen:

schakelcel /  gevoelszenuwcel /  bewegingszenuwcel  gevoelszenuw / bewegingszenuw / gemengde zenuw

•  reflex is een vaste, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel:

b.v.:  terugtrekreflex /  strekreflex / kniepeesreflex / pupilreflex 

• functies van een reflex: onbewuste vaste reactie op en prikkel. Doel: voorkomen van beschadiging

Oren

Gehoororgaan

- oorschelp

- gehoorgang

- trommelvlies

- trommelholte/middenoor

- buis van Eustachius

- gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel

- slakkenhuis met zintuigcellen

- gehoorzenuw

- evenwichtsorgaan K3T6B6

Ogen

- wenkbrauw, wimper, 

- traanklier, traanbuis

- oogspier

- harde oogvlies

- hoornvlies

- vaatvlies

- iris met kringspieren en lengtespieren

- pupil: de opening in de iris

- lens: accommoderen

- glasachtig lichaam

- netvlies met gele vlek en blinde vlek

- oogzenuw

- ligging en functie van staafjes en kegeltjes

Prikkel -> impuls

Uitleggen dat prikkels uit de omgeving door zintuigen omgezet worden in impulsen die naar het centraal zenuwstelsel geleid worden, waardoor waarneming kan

plaatsvinden:

– drempelwaarde, adequate prikkel, gewenning, motivatie

beschrijven dat bewust gedrag vanuit de hersenen gestuurd wordt

De huid

de samenstellende delen van de huid en het onderhuids bindweefsel noemen, in

afbeeldingen aanwijzen en functie(s) beschrijven:

– bouw, ligging en functies van de delen van de huid, met name:

- opperhuid met hoornlaag met dode cellen en kiemlaag met delende cellen en

zenuwuiteinden (‘pijnzintuig’)

- lederhuid met bloedvaten, haarzakjes, talgklieren, haarspieren, zweetklieren en

zintuigen

- haren

– onderhuids bindweefsel met vetcellen

– de rol van de doorbloeding, vet en de mate van zweten bij de temperatuurregeling

– de rol van de hoornlaag bij de bescherming tegen infecties, uitdroging en

beschadigingen

– de rol van pigment (in de kiemlaag) bij de bescherming tegen ultraviolette straling

Tips

Zorg ervoor dat je de bouw en de onderdelen van de huid goed kent. De twee lagen van de opperhuid en de onderdelen in de lederhuid. 

Hormonen 

Je moet de werking van hormonen kunnen beschrijven

– beïnvloeding van groei, ontwikkeling en stofwisseling

Hormoonklieren

hormoonklieren noemen, in afbeeldingen aanwijzen en functies en werking beschrijven:

– hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren

– schildklier: stimulering van verbranding in cellen

– eilandjes van Langerhans (in de alvleesklier): productie van de hormonen insuline en

glucagon die het suikergehalte in het bloed regelen; diabetes

– bijnieren: productie van het hormoon adrenaline dat de activiteit van spieren, de ademhaling en de bloedsomloop versnelt en het glucosegehalte van het bloed verhoogt

– eierstokken en teelballen: productie van geslachtshormoon voor het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken; productie van geslachtscellen