Hoofdstuk 1 paragraaf 5 Neutraal Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H1 De Eerste Wereldoorlog

1.5 Neutraal Nederland

Leerdoelen paragraaf 5:

• Je kan de gevolgen van de neutraliteit voor Nederland uitleggen.

• Je kan de economische ontwikkelingen die in Nederland plaatsvonden tijdens de neutraliteit van Nederland.

• Je kan de politieke ontwikkelingen uitleggen tijdens de neutraliteit van Nederland.

• Je kan de artistieke ontwikkeling uitleggen tijdens de neutraliteit van Nederland.

• Je kan uitleggen waarom Duitsland, Nederland niet aanviel tijdens de Eerste Wereldoorlog.

• Je kan uitleggen welk gevolg de bezetting van België had voor Nederland.

• Je kan uitleggen waarvan de ‘de Draden des Doods’ een gevolg van waren.

• Je kan uitleggen welk gevolg de Eerste Wereldoorlog had voor het kopen en de verkoop van voedsel in Nederland.

Geef 4 gevolgen voor Nederland van haar neutraliteit in de Eerste Wereldoorlog.

Leg uit waarom zowel Duitsland als de Geallieerden graag wilden dat Nederland neutraal was.

Wanneer en waar is deze foto gemaakt?

Belgische vluchtelingen vanaf 1914

Neutraliteitspolitiek

In 1914 worden 200.000 Nederlandse soldaten naar de grenzen van Nederland gestuurd om de neutraliteit te verdedigen. Duitsland besloot Nederland met rust te laten.

Gevolgen WOI voor Nederland

- 200.000 soldaten bleven 4 jaar lang gemobiliseerd

- 1 miljoen Belgische vluchtelingen

- dodendraad als grens België - Nederland

- tekort aan voedsel, grondstoffen, overzeese producten

- werkeloosheid en armoede

-basisproducten " op de bon" 

- ontstaan van een "zwarte markt" (=illegale handel)

De neutraliteit van Nederland

Nederland voerde een neutraliteitspolitiek, het koos geen partij en voerde geen oorlog.

Het Nederlandse leger werd wel gemobiliseerd om aan de grenzen de neutraliteit te verdedigen.

Duitsland had voordeel bij een neutraal Nederland: via Rotterdam kon het overzeese goederen krijgen.

De Rotterdamse haven

Rotterdam de belangrijkste haven van Nederland geworden.

De grootste zeeschepen konden, door nieuwe waterweg,  Rotterdam bereiken.

Rivierschepen brachten goederen van Rotterdam naar het Ruhrgebied, tijdens WOI, het belangrijkste industriegebied van Duitsland.

Rotterdam wereldhaven

Door de aanleg van de Nieuwe Waterweg wordt de haven van Rotterdam één van de grootste van de wereld.

De haven was vooral belangrijk voor het Ruhrgebied, het belangrijkste Duitse industriegebied.

Neutraliteitspolitiek

Duitsland wilde goederen via de Rotterdamse haven invoeren.

De geallieerden lieten dat toe...

Rotterdam wereldhaven

Door de aanleg van de Nieuwe Waterweg wordt de haven van Rotterdam één van de grootste van de wereld.

De haven was vooral belangrijk voor het Ruhrgebied, het belangrijkste Duitse industriegebied.

Neutraliteitspolitiek

Duitsland wilde goederen via de Rotterdamse haven invoeren.

De geallieerden lieten dat toe...

vanaf ca 2 min. tot 11.30 min.

Hier begint verhaal over de dodendraad

Haven Rotterdam 1912

Leg uit wat het gevolg was van de schaarste door de Eerste Wereldoorlog in Nederland.

Schaarste en gebrek

De geallieerden beperkten de handel van Nederland naar Duitsland. Voedsel en brandstof werden ook in Nederland schaars.

Voedingsmiddelen waren alleen via een speciaal formulier in kleine hoeveelheden te krijgen. Ze waren op de bon.

Mensen kochten daarom op de zwarte markt (verboden handel).

Leg uit welke 2 belangrijke politieke kwesties tijdens de Eerste Wereldoorlog werden opgelost.

Twee politieke kwesties

In 1917 werden twee politieke kwesties opgelost:

• Schoolstrijd 
  
• Kiesrechtuitbreiding 
  

Bijzondere en openbare scholen kregen voortaan evenveel geld van de overheid.

Nederland werd een parlementaire democratie met een door het volk gekozen parlement.
Zowel mannen (1917) als vrouwen (1919) mochten kiezen.  

Politieke ontwikkelingen

1. 1917: einde schoolstrijd = gelijke behandeling van openbaar en bijzonder onderwijs (evenveel subsidie)

2. 1917 : invoeren algemeen kiesrecht: mannen en vrouwen mogen stemmen en gekozen worden

3. 1918 Troelstra's Revolutie = mislukt = vergissing --> Troelstra wil naar voorbeeld van de Russische Revolutie een socialistische Revolutie. 

Schoolstrijd

Katholieke en protestantse politieke partijen willen dat bijzonder onderwijs (protestants en katholiek) financiële gelijkstelling krijgen met openbaar onderwijs

Kiesrecht

Socialistische en sociaal-liberale politieke partijen willen algemeen kiesrecht (in ieder geval voor mannen)

Leg uit wat de 'vergissing' van Troelstra is.

Vergissing van Troelstra

november 1918

Oproep tot socialistische revolutie door leider socialisten, Pieter Jelle Troelstra

De revolutie mislukt omdat: 

1. veel mensen  oranje-gezind zijn

2. het beter gaat met de arbeiders dankzij nieuwe sociale wetten 

Pacificatie van 1917

pacificatie ( = sluiten van vrede) ==> grondwetswijziging

door de oorlog ontstaat er een gevoel van nationale eenheid:

Nederland is neutraal maar heeft evengoed te kampen met gebrek en armoede.

Om de politieke rust te bewaren geeft de regering toe aan de socialisten (algemeen kiesrecht) en aan de katholieken en protestanten (schoolstrijd)

Pacificatie van 1917

Leg uit wat er in de pacificatie van 1917 werd 'uitgeruild' en door wie.

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 1.5. 
• Leren leerdoelen 1.5.