2.1 Moleculen en atomen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.1 Moleculen en atomen

Programma

-Toets bespreken	20 min
-Moleculen en atomen	20 min
-Systematische naamgeving	20 min
-Oefenen	20 min

Toets bespreken

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet dat moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  
• Je kunt het verschil uitleggen tussen elementen en verbindingen.
  
• Je kunt moleculen weergeven in molecuulformules.
  
• Je kunt de systematische naamgeving van moleculen toepassen.
  
• Je kunt het verschil tussen een scheidingsmethode, een faseovergang en een chemische reactie op microniveau beschrijven.

Chemische reacties

Bij chemische reacties verdwijnen stoffen en ontstaan nieuwe stoffen met andere eigenschappen. Dit betekent op microniveau dat de moleculen van de beginstoffen verdwijnen en er nieuwe moleculen van de reactieproducten worden gevormd. 

Wat komt het meest voor in ons universum?

Wat is het kleinste deeltje dat je kent?

Waar bestaat het universum uit?

99,99% = leegte

0,01% = materie

Leegte bestaat uit een

afwezigheid van deeltjes.

Waar bestaat materie uit?

Bouwstenen materie

Een groot deel van de deeltjes in het universum bestaat uit moleculen (deeltjes).

Bouwstenen materie

Maar moleculen bestaan natuurlijk ook weer ergens uit, namelijk atomen!

Moleculen

De Nederlandse taal heeft ongeveer 60 miljoen woorden.

Al deze woorden zijn combinaties van 26 letters, het alfabet.

Hetzelfde geldt voor moleculen:

• Er zijn miljoenen soorten moleculen.
  
• Al deze moleculen zijn combinaties van 118 atoomsoorten, de elementen.
  

Voorbeeld

Koolstofdioxide en water zijn bijvoorbeeld moleculen.

• Koolstofdioxide (naam), bevat 1 koolstofatoom en
  2 zuurstofatomen: CO₂ (molecuulformule)

• Water, bevat 2 waterstofatomen en 1 zuurstofatoom: H₂O

Leer de tabel hiernaast!!!

Index

CO₂ en H₂O, bevatten allebei een 2’tje.

Dit getal staat rechtsonder van het desbetreffende atoom, en geeft aan hoeveel van die atomen er in het molecuul zijn.

Dit getal noem je de index.

Een molecuul heeft 3 C-atomen en 8 H-atomen. Geef de molecuulformule.

Chemische reactie en moleculen

Bij een chemische reactie gaan er  moleculen kapot en worden de afgebroken atomen gebruikt om nieuwe moleculen te maken.

Wat zijn verbindingen en enkelvoudige stoffen?

Alle stoffen op de wereld zijn ofwel mengsels ofwel zuiver.

Zuivere stoffen onder te verdelen in 2 groepen:

• Verbindingen (ontleedbare stoffen)
  
• Enkelvoudige stoffen (niet-ontleedbare stoffen)
  

Wat zijn verbindingen?

Verbindingen = moleculen die bestaan uit meerdere atomen

bijvoorbeeld: koolstofdioxide, water, glucose, methaan

Ontleedbaar = de verbinding is te breken in meerdere atomen.

Wat zijn enkelvoudige stoffen?

Enkelvoudige stof = stoffen die maar uit een enkel atoom bestaan.

Bijv.: alle metalen (Fe, Cu, Au) komen altijd maar als enkele atomen voor. Maar ook koolstof (C) komt vaak enkel voor.

Niet-ontleedbaar = niet af te breken in losse atomen.

Uitzonderingen

Er zijn 7 enkelvoudige stoffen die wel uit meerdere atomen bestaan.

Deze komen in de natuur altijd in paren voor, ze kunnen niet verder

ontleed worden.

Ezelsbruggetje:

Claartje Fietst Naar Haar Oma In Breda (2x)

Cl             F           N       H        O        I    Br

Zet de juiste stoffen bij de juiste term.

Verbindingen

Enkelvoudige stoffen

CH₄

Fe

C₆H₁₂O₆

Br₂

H₂O

C₂

Systematische naamgeving

Verschillende moleculen hebben verschillende hoeveelheden atoomsoorten:

• Koolstofdioxide - CO₂
  
• Water - H₂O
  
• Glucose - C₆H₁₂O₆
  
• Zwavelzuur - H₂SO₄
  
• Liponzuur - C₈H₁₄O₂S₂
  

Systematische naamgeving (rationele naam)

Moleculaire stoffen met 2 atoomsoorten hebben een systematische naam:

• 1e atoomsoort: naam element
  
• 2e atoomsoort: uitgang -ide
  

Nummeriek voorvoegsel:

• hoe vaak komt een atoomsoort voor in een molecuul
  
• “mono” laat je bij het eerste atoom altijd weg
  

Voorbeelden

P2O5

difosforpentaoxide

PbCl₄

loodtetrachloride

Welke molecuulformule hoort bij welke naam?

Stikstof dioxide

Difosfor pentaoxide

Distikstof tetraoxide

Koolstof tetraoxide

N₂O₄

P₂O₅

NO₂

CS₄

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 2 Paragraaf 1:

1 t/m 9

Welke leerdoelen beheers je?

Klik op de link, deze opent weer de check. Vul nu de laatste slide in:

Checks voor 2.1 Moleculen en atomen