V4 - TH1 - BS1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 1:

Wat kun je met biologie?

Leerdoelen BS1

Basisstof 1: Wat kun je met biologie?

• Biologie is de leer van het leven (een natuurwetenschap)
•     -Diverse overgangsgebieden: 
•      - Bijvoorbeeld Biochemie/ biomedische  wetenschappen         
• Bij biologie bestudeer je organismen
• Organismen kunnen levend of dood zijn

Levensverschijnselen

Organismen worden als levend beschouwd als ze levensverschijnselen vertonen.

welke levensverschijnselen ken je? 

Tekst

Organismen

Organismen doen aan stofwisseling 

• Ademhalen, uitscheiden en voeden horen bij stofwisseling
• Stofwisseling = alle chemische reacties in een organisme
• Enzymen spelen een belangrijke rol bij stofwisseling. Zij katalyseren de reacties

Levensloop en levenscyclus

• Een individu heeft een levensloop.
• Deze begint met het leven en eindigt met de dood
• 
  
• Een soort heeft een levenscyclus.
• Deze stopt pas als de soort uitsterft

wanneer hebben we het over dezelfde soort? 

als 2 individuen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Is dit levend, dood of levenloos?
Een bacterie

Is dit levend, dood of levenloos?
Een gevallen blad

Is dit levend, dood of levenloos?
Een fossiel

Is dit levend, dood of levenloos?
De zon

Is dit levend, dood of levenloos?
Een virus

TH1-BS1 begrippen:

organismen

stofwisseling

soort

levenscyclus

levensloop

Organisatieniveaus

Molecuul (bouwsteen van stoffen)

organel (structuur in cel)

Cel (bouwsteen van organisme)

Weefsel (cellen met dezelfde vorm en functie)

Orgaan (deel van organisme met specifieke functie)

Orgaanstelsel (organen die samenwerken aan één taak)

Organisme (levend wezen)

Populatie (groep individuen van dezelfde soort)

Levensgemeenschap (verschillende populaties in een bepaald gebied)

Ecosysteem (levensgemeenschap met alle levenloze natuur in een gebied)

systeem aarde (alle ecosystemen op aarde)

Emergente eigenschappen

• als organisatieniveaus gaan samenwerken

• Een emergente eigenschap is een eigenschap die wel op een hoger organisatieniveau werkt, maar niet op een lager organisatieniveau.

TH1-BS1 begrippen:

organismen

stofwisseling

soort

levenscyclus

levensloop

Molecuul

organellen

weefsel 

orgaan

orgaanstelsel

populatie

levensgemeenschap

ecosysteem

systeem aarde

emergente eigenschap

Bas 2. Organen, weefsels en cellen

Leerdoelen:

• Je kunt orgaanstelsels, organen, weefsels en cellen bij een mens herkennen en de kenmerken en functies ervan beschrijven
• Je kunt beschrijven dat groepen cellen in een weefsel, orgaan of orgaanstelsel een gezamenlijke functie uitoefenen
• Je kunt bij (delen van) organismen het verband aangeven tussen vorm en functie

Borstholte 

boven het middenrif

Buikholte 

onder het middenrif

Middenrif

stevig, gespierd vlies dat tussen de borstholte en de buikholte zit.  

organen

Een orgaan is een deel van een organisme. Elk orgaan heeft een eigen taak.

Je noemt een taak ook wel een functie. 

hoe heten deze organen?

Organenstelsels

cel

- Een cel is een bouwsteentje van je lichaam.

Cellen hebben verschillende vormen.

 Dit is afhankelijk (heeft te maken met) de functie/taak van de cel.

Weefsel: meerder cellen met dezelfde vorm en functie.

Weefsels en tussencelstof 

Groep cellen samen met dezelfde vorm en functie.

Stof tussen cellen van weefsels noemen we tussencelstof

Verband tussen vorm én functie!!

Cellen, weefsel, organen en organenstelsels, even herhalen!!!

Middenrif

Buikholte

Borstholte

Is de maag een orgaan?

1. Ja
2. Nee

Op volgorde
nr. 4, nr. 5 en nr. 8:

1. lever, maag , luchtpijp
2. maag, lever, luchtpijp
3. maag, lever, slokdarm
4. lever, maag, slokdarm

Je luchtpijp hoort bij je..

1. ademhalingstelsel
2. bloedvatenstelsel
3. verteringstelsel
4. zenuwstelsel

Je hart hoort bij je..

1. ademhalingstelsel
2. bloedvatenstelsel
3. verteringstelsel
4. zenuwstelsel

Zet van groot naar klein:

1. cel > orgaanstelsel > orgaan
2. orgaan > cel > orgaanstelsel
3. orgaanstelsel > orgaan > cel
4. cel > orgaan > orgaanstelsel