Bs 1 Biologie is overal

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen?

• Herhaling Basisstof 1: Wat is biologie? maken opdrachten bs1
• Samen opdrachten 6, 7, 8 en 9 van bs 1
• daarna filmpje kwallen.
• Zelfstandig aan de slag met de rest van de opdrachten van bs1. Schrijf de open vragen in je schrift!

TH1-BS1 begrippen:

organismen

stofwisseling

soort

levenscyclus

levensloop

molecuul

DNA

organel

cel

weefsel

orgaan

organisme

populatie

ecosysteem

biosfeer

systeem aarde

Organismen

Levende wezens zoals planten, dieren, schimmels en bacteriën

Stofwisseling

Alle chemische (scheikundige) reacties in een organisme

Soort

Organismen die zich onderling kunnen voortplanten en daarbij vruchtbare nakomelingen voortbrengen

Levenscyclus

Alle individuen van een soort doorlopen tijdens hun levensloop dezelfde fasen of stadia (ei, rups (larve), pop, volwassen dier)

DNA

Molecuul dat de erfelijke informatie van een organisme bevat

Cel

Een grotere biologische eenheid en een hoger organisatieniveau dan een molecuul; alle organismen bestaan uit een of meer cellen

Organellen

Onderdelen van een cel met een bepaalde functie

Weefsel

Een groep cellen met dezelfde vorm en functie

Orgaan

Deel van een organisme met een specifieke bouw en functie

Orgaanstelsel

Aantal organen dat samen een bepaalde functie uitoefent

Populatie

Groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leeft en zich onderling voortplant

Levensgemeenschap

Alle verschillende populaties die in een gebied samenleven

Ecosysteem

Min of meer begrensd gebied met bepaalde eigenschappen. Zowel de levende als de niet-levende natuur in dat gebied maakt deel uit van het ecosysteem

Systeem aarde

Geheel aan ecosystemen op aarde, ook biosfeer genoemd

Emergente eigenschap

Als er op een hoger organisatieniveau een nieuwe eigenschap ontstaat die er op het lagere organisatieniveau niet is

Vandaag

-Start H1 biologie is overal

-organismen

-de levenscyclus van organismen

-organisatieniveaus

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

Leerdoelen

Natuurwetenschappen

Basisstof 1: Wat is biologie

• Biologie is de leer van het leven (een natuurwetenschap)
• Bij biologie bestudeer je organismen
• Organismen kunnen levend of dood zijn

Wanneer is een iets levend?

En wanneer is iets dan dood?

Levenloos?

Levensverschijnselen

Organismen worden als levend beschouwd als ze levensverschijnselen vertonen.

--> Bewegen, waarnemen, reageren op prikkels, voortplanten, groeien, ontwikkelen, voeden, ademhalen, uitscheiden.

Stofwisseling

Organismen doen aan stofwisseling 

• Ademhalen, uitscheiden en voeden horen bij stofwisseling
• Stofwisseling = alle chemische reacties in een organisme
• Enzymen spelen een belangrijke rol bij stofwisseling. Zij katalyseren (oftewel versnellen) de reacties

Levensloop en levenscyclus

• Een individu heeft een levensloop.
• Deze begint met het leven en eindigt met de dood
• Een soort heeft een levenscyclus.
• Deze stopt pas als de soort uitsterft

Wanneer behoren organismen tot dezelfde soort?

LEVENSLOOP

Ontstaan

Groei en ontwikkeling

Voortplanting

Dood gaan

(INDIVIDU)

LEVENSCYCLUS

Ontstaan

Groei en ontwikkeling

Voortplanting

Nieuwe generatie ontstaat

etc.

(SOORT)

Organisatieniveaus

Molecuul (bouwsteen van stoffen)

Cel (bouwsteen van organisme)

Weefsel (cellen met dezelfde vorm en functie)

Orgaan (deel van organisme met specifieke functie)

Orgaanstelsel (organen die samenwerken aan één taak)

Organisme (levend wezen)

Populatie (groep individuen van dezelfde soort)

Levensgemeenschap (verschillende populaties in een bepaald gebied)

Ecosysteem (levensgemeenschap met alle levenloze natuur in een gebied)

Biosfeer (alle ecosystemen op aarde)

Biologische eenheden

1. Het leven is op te delen in verschillende niveaus; van cel  tot biosfeer. Het kleinste heeft invloed op het grootste en andersom
2. Vorm en functie; van molecuul tot systeem aarde alles heeft een specifieke opbouw en functie
3. Emergente eigenschappen; interactie tussen biologische eenheden van verschillende niveaus die zorgen voor nieuwe eigenschappen. Een beenspier (orgaan) kan niet lopen. Hier heb je je spierstelsel voor nodig (orgaanstelsel). Maar dat is nog niet genoeg. Door de interactie tussen je skelet, zenuwstelsel en spierstelsel kan je lopen.  Lopen is dus een eigenschap op niveau van oganisme.

Voorbeelden van organismen?

Welk organisatieniveau van biologie zie je hier?

1. Organisme
2. Cel
3. Weefsel
4. Molecuul

Welk organisatieniveau van biologie zie je in de afbeelding?

1. Organisme
2. Cel
3. Weefsel
4. Orgaanstelsel

Zet de onderstaande organisatieniveaus in de juiste volgorde van klein naar groot

biosfeer

ecosysteem

levens-

gemeenschap

populatie

organisme

orgaan

weefsel

molecuul

cel

Een dijbeen bestaat uit been, kraakbeen, bloedvaten en zenuwen.
Uit hoeveel weefsels en tot hoeveel organenstelsels behoort een dijbeen?

1. 1 weefsel en 1 orgaanstelsel
2. 1 weefsel en 4 organenstelsels
3. 4 weefsels en 1 orgaanstelsel
4. 4 weefsels en 4 orgaanstelsels

Wat is het grootste organisatieniveau in de biologie?

1. populatie
2. organisme
3. biosfeer
4. ecosysteem

Wanneer is een organisme levend?

Wanneer is een organisme dood?

Wanneer is iets levenloos?

Wanneer behoren 2 individuen tot dezelfde soort?

1. Als ze nakomelingen kunnen krijgen
2. Als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
3. Als ze heel erg op elkaar lijken
4. Als ze evenveel chromosomen hebben

Emergente eigenschappen

• Een emergente eigenschap is een eigenschap die wel op een hoger organisatieniveau werkt, maar niet op een lager organisatieniveau.
• Bijvoorbeeld fietsen

Welk organisatieniveau is 1 niveau hoger dan orgaan?

1. Organisme
2. Weefsel
3. Orgaanstelsel
4. Cel

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 7

Zelfstandig werken: opdracht 1 t/m 9

Dit is ook het huiswerk

Klaar kijk na met een nakijkboekje

Pak je leesboek of ga rustig iets voor jezelf doen

evaluatie

-noem de verschillende organisatieniveaus van biologie.

Wat is het verschil tussen de levensloop en de levenscyclus?