B&L Leereenheid 3-Groepsdynamica

• B&L
• MBO
• Studiejaar 1

B&L leereenheid 3

Groepsdynamica

Inhoud van de les

3.1   Een groep en groepskenmerken
3.2  Soorten groepen
3.3  Het groepsproces
3.4  Groepsnormen
3.5  Groepsrollen
3.6  Soorten groepsrollen

Wat is een groep?

Wat is een groep?

= een verzameling van 2 of meer mensen die elkaar op een bepaalde manier beïnvloeden en die bepaalde gemeenschappelijk kenmerken hebben.

Kenmerken van een groep:

1. Gemeenschappelijk doel of interesse (groepsdoel)

2. Bepaalde structuur (groepsstructuur)

3. Bepaalde cultuur (groepscultuur)

Groepsdoel

Onder te verdelen in:

• Taakdoelen (resultaat dat je als groep wilt halen)
  
• Relatiedoelen (onderlinge contacten en relaties in de groep)
  
• Sfeerdoelen (sfeer, stemming in de groep)

Groepsstructuur

• Samenstelling van de groep
• Organisatie
  
• Relaties en onderlinge samenhang 

(kun je in kaart brengen met bijv. een sociogram)

• Rollen en rolverdeling
  

Samenstelling: grootte, man/vrouw en leeftijd

Organisatie: formeelstructuur(met leider bijv.) informeel structuur (klas/voetbalteam)

De relaties onderlinge samenhang: hoe hecht is de groep 

Rollen en rolverdeling: aanvoerder, penningmeester, lolbroek 

Groepscultuur

Regels, gewoontes, normen en waarden

Informeel of formeel

Favoriete onderwerpen(sport, muziek etc.) Voetbalvereniging uit de Schilderswijk vs golfclub uit Bloemendaal

Soorten groepen

Indeling:

1. Mate van openheid van een groep
   
2. Status van een groep (formeel/informeel)
   
3. Tijd dat een groep bestaat
   
4. Grootte van een groep: 

- Primaire groep (bijv. gezin, lief en leed staat voorop)
- Secundaire groep (doel voorop, taakgericht, bijv. klas, team, op basis van eigen keus)
- Collectief (nauwelijks contact, bijv. studenten van een ROC v Twente)
- Massa (min of meer toevallig bij elkaar, bijv. bezoekers van een concert)

Tot welke groepen behoor jij?

Het groepsproces

5 fasen 

1. Oriëntatie
2. Opstand
3. Eenheid
4. Samenwerking
5. Beëindiging

Tips voor de sportleider in de groepsfasen

Oriëntatiefase

• Zorg dat je als leider duidelijk aanwezig bent
  
• Stel duidelijke regels en grenzen
  
• Draag bij aan een prettige sfeer
  

Opstand: 

• Maak onderlinge irritaties en conflicten bespreekbaar
  
• Bescherm speler/student tegen al te scherpe kritiek en stel hier grenzen aan
  

Beëindiging:

• Onderschat niet wat het voor spelers/studenten betekent om een jaar met elkaar gespeeld te hebben. Sluit het seizoen waardig af.
  

Groepsnormen

Waarden en normen?

Waarden zegt iets wat jij belangrijk vindt in het leven:

gehoorzaamheid, sportiviteit, trouw, fatsoen, respect, bescheidenheid

Normen komen voort uit gedrag. Een norm zegt iets over welk gedrag jij goed of slecht vindt

Voorbeeld

waarde = sportiviteit is belangrijk

norm = je haalt iemand op het veld niet bewust onderuit.

Groepsnormen

• Zijn meestal onuitgesproken gedragsregels die specifiek zijn voor de groep en die voor alle leden van die groep gelden.
  
• Belangrijk kenmerk van groepsnormen is gemeenschappelijkheid
• Groepsnormen ontstaan niet vanzelf

Duidelijk beleid op het gebied van gewenste normen en waarden is belangrijk om het uiteindelijk gedragen te krijgen door de hele vereniging(huishoudelijk regelement)

Geschreven en ongeschreven regels

Geschreven > 

regels die in het reglement staan en over het gedrag van mensen gaan.

Ongeschreven > verwachtingen die mensen in een groep t.o.v. elkaar hebben.

Functies van groepsnormen

1. Geven groepsleden duidelijkheid en houvast
   
2. Dragen bij aan het behalen van het gemeenschappelijke doel
   
3. Maken samenwerking mogelijk
   
4. Bevorderen het saamhorigheidsgevoel

Welke functies van normen ken jij vanuit je vereniging?

Redenen voor aanpassingen aan groepsnormen

• Angst voor sancties (maatregelen)
  
• Gevolg van identificatie
  
• Gevolg van socialisatie (sociaal wenselijk gedrag, druk van de groep)
  
• Groepsdoel willen bereiken

Factoren die een rol spelen bij aanpassing aan groepsnormen

• Mate van toegedicht gezag
  
• Unanimiteit
  
• Grootte
  
• Status
  
• Verbondenheid
  
• Anonimiteit
  
• Zelfvertrouwen
  
• Gehechtheid aan opvattingen

Groepsrollen

• Rol > iemands rol zijn de verwachtingen die mensen hebben over het gedrag dat iemand in een bepaalde positie moet vertonen
  
• Rolverwachtingen > verwachtingen die bij een rol horen
  
• Rolverdeling en rolafbakening
  
• Rolpatroon> na verloop van tijd ontstaat er in een groep min of meer vast patroon van rollen
  

Rolpatroon

Positief genoemd, als:

Personen zich prettig voelen in hun rol

Rolpatroon werkt positief voor het bereiken van groepsdoelen

Verstarring van het rolpatroon:

Als een lid een rol niet meer wil aannemen, maar de groep druk er op legt om het lid weer in zijn rol te krijgen

Soorten groepsrollen

Taakgerichte rollen (initiatief nemen, coördineren etc. blz. 122)

Relatiegerichte rollen (aanmoedigen, uiten van gevoelens etc. blz. 123)

Disfunctionele rollen (rollen die ingaan tegen het groepsbelang zie blz. 123)

Groepsrollen volgens Miles 

Miles onderscheidt belangrijke functies binnen een groep:

• Initiatief nemen (taak)
  
• Regelend optreden (taak)
  
• Informeren (taak)
  
• Steunen (relatie)
  
• Evalueren (taak/relatie)
  

Groepsrollen volgens Belbin

• Bedrijfsman
  
• Voorzitter
  
• Vormer
  
• Plant
  
• Brononderzoeker
  
• Monitor
  
• Groepswerker
  
• Zorgdrager
  
• In een goed functionerend team zijn alle rollen vervult. Aan dubbelrollen heb je niet veel.
  

Rolconflicten

Mensen moeten vaak verschillende rollen op één moment spelen. Dit kan leiden tot een rolconflict.

Interrolconflict > conflict tussen rollen. Lees het voorbeeld op pagina 124 goed door!

Intrarolconflict > situatie waarin de verwachtingen t.a.v. één rol verschillend zijn. Personeel verwacht iets anders dan de directie van een manager.

Rolconflicten tegengaan

Mensen proberen om iets aan rolconflicten te doen om spanning te verminderen:

1. Aanpassen aan groep met zwaarste sancties. Gevolg > angst en schuldgevoelens.
   
2. Feitelijk gedrag af te schermen voor controle. Gevolg > ‘dubbelleven’, angst voor ontdekking.
   
3. Ervaart conflict als persoonlijke tekortkoming. Gevolg > matheid, minderwaardigheidsgevoelens.
   
4. Je kiest voor een van beide verwachtingen. Gevolg > sancties, eventueel ook verandering van verwachtingen.
   

Huiswerkopdracht 3

maak de opdrachten......