Geschiedenis werkplaats 6.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

6.1: Woonplaats en werkplaats

Aan het einde van deze les:

... kun je oorzaken noemen voor het ontstaan van de eerste steden.

... kun je uitleggen waar de eerste steden ontstonden.

... kun je in je eigen woorden uitleggen wat de begrippen: verstedelijking, aanbod, vraag en winst betekenen.

6.1: Woonplaats en werkplaats

In deze paragraaf leer je:

• hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.
• hoe de economie zich ontwikkelde
• hoe ambachtslieden samenwerkten
• hoe handelssteden samenwerkten
  
  

kenmerkend aspect: de opkomst van handel en het ontstaan van steden.

platteland en stad:

voor de tijd van steden en staten:

- hofstelsel

- landbouwsamenleving

- grootste deel van de bevolking 

was (horige) boer.

platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

- Boeren gaan moerasgebieden droogleggen door sloten te graven. Ook kapten ze bossen. Zo kwam er meer ruimte voor akkers.

- Boeren gingen een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

Akkers

Akkers is landbouwgrond

moerassen

een nat stuk grond

drooggemaakte polder

stukken land die nu droog zijn, maar die eerst onder water stonden. 

ploeg

een apparaat voor de landbouw. De bovenste laag grond wordt daarmee losgemaakt. 

toenemen

meer worden

Hoe werkt het hofstelsel ook alweer?

Waardoor nam de bevolking tussen 1000 en 1300 zo enorm toe?

Nederzetting

een plaats waar mensen wonen

verstedelijkt / geurbaniseerd

Er zijn veel steden

Wat valt je op? Waar ontstaan de eerste steden? En waarom precies daar?

Op welke plekken ontstonden steden?

1. In nederzettingen (plaatsen) waar handelaren en ambachtslieden woonden
2. Bij boeren die aan het water woonden
3. Op plekken waar rijke mensen woonden

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

- knooppunten van land- en waterwegen.

- bij een kasteel of een klooster

Hierdoor groeit de handel.

platteland en stad:

De groeiende landbouwproductie had ook uitbreiding van de nijverheid tot gevolg. Door de groei van de bevolking kon een deel van de boeren ander werk gaan doen, bijv. een ambacht uitoefenen.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

Dit noemen we verstedelijking

vraag

wat iemand wil kopen

aanbod

wat iemand wil verkopen

gilde

een beroepsvereniging in een stad. 

ambacht

type werk waarin je iets maak, zoals schoenen, kleding, gereedschap

De geldeconomie:

vraag: wat iemand wil kopen.

aanbod: wat iemand wil verkopen.

Door de opkomst van de handel gingen mensen weer geld gebruiken. Elke stad, koning of hertog kon zijn eigen munten slaan. Hierdoor waren er geldwisselaars waar je munten kon ruilen. Ook ontstonden er in deze tijd banken.

Wat deed een gilde niet?

1. zorgen voor zieken en bejaarden
2. kwaliteit van producten controleren
3. de prijzen van een product bepalen
4. mensen de hele dag laten werken

Waarom was de munt de Florijn bijzonder?

Waardoor ontstonden de wisselbrief en de giro?

1. omdat het gevaarlijk was om met veel geld te reizen
2. omdat er veel joden woonden
3. omdat de munten te groot waren
4. omdat er niet genoeg geld was

een drukte van belang

Het was er heel erg druk

Kogge

middeleeuws zeeschip

tollen

Tol is geld dat betaald moet worden voor het gebruik van een weg, rivier of brug

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

- geen tol vragen aan elkaar.

- samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.

- vorsten overhalen tot het beschermen van handelaren en om geen tol te heffen.

Internationale Handel:

Noord- Europa: bont, vis, graan, textiel (laken) en zout.

Zuid- Europa: wijn, zout, zuidvruchten zoals dadels, parfum en specerijen.

Wat was de Hanze?

Noem 2 voordelen van de Hanze

Test de begrippen!

Wat betekent 'aanbod'?

1. wat iemand wil kopen
2. wat iemand wil verkopen

Wat betekent 'gilde'?

1. een zeeschip
2. een bank
3. een beroepsvereniging in een stad

Wat betekent 'kogge'?

1. een bank
2. een zeeschip
3. een groepje mensen met hetzelfde beroep

Wat betekent 'rente'?

1. geld dat je leent
2. geld dat je betaald voor het lenen van geld
3. groei van geld

Wat betekent 'tol'?

1. geld dat je leent
2. de groei van steden
3. geld dat je betaalt om bijvoorbeeld een weg te gebruiken

Wat betekent 'urbanisatie'?

1. dat er minder steden komen
2. dat er meer steden komen

Samenvatting

Schrijf een samenvatting van 6.1 en lever deze in op de volgende dia of via Whatsapp.

Let op de volgende zaken:

- Waardoor groeide de bevolking?

- Waardoor was er meer opbrengst van de landbouw?

- Verstedelijking

- Hoe ontstonden steden?

- Wat is een gilde?

- Wat regelde een gilde?

- Hoe kon je lid worden bij een ambachtsman worden?

- Wat is de Hanze?

- Wat zijn de voordelen van de Hanze?

- Waar werd in gehandeld met Noord-Europa?

- Waar werd in gehandeld met Zuid-Europa?

- Wat was een geldwisselaar?

- Hoe ontstonden banken ?

- Waardoor ontstonden de giro en de wisselbrief?

- Wat zijn de giro en de wisselbrief?

Let op het gebruik van hoofdletters en punten!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!