5.1: Woonplaats en werkplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

5.1: Woonplaats en werkplaats

Leerdoelen: 

•Je uitleggen hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.

• Je kan uitleggen hoe de economie zich ontwikkelde.

• Je kan uitleggen hoe ambachtslieden samenwerkten.

• Je kan uitleggen hoe handelssteden samenwerkten.

• Je kan 2 voorbeelden noemen van veranderingen in de landbouw

• Je kan 3 gevolgen uitleggen van deze veranderingen in de landbouw.

• Je kan 2 oorzaken noemen van de verstedelijking.

• Je kan uitleggen wat aanbod is.

• Je kan uitleggen wat vraag is.

• Je kan uitleggen wat winst is.

• Je kan uitleggen hoe banken ontstonden.

• Je kan uitleggen wat Rente is.

• Je kan uitleggen waarom veel joden bankiers waren.

• Je kan uitleggen wat gilden zijn.

• Je kan 3 voorbeelden noemen van wat gilden regelden.

• Je kan uitleggen wat de Hanze is en maakt hierbij gebruik van het begrip tol.

• Je kan 3 voorbeelden noemen van Nederlandse steden die lid waren van de Hanze.

• Je kan uitleggen wat specerijen zijn.

Wat voor soort samenleving had Europa in het tweede tijdvak?

Dat betekende dat mensen.....

In het vorige tijdvak (3) welke samenleving had Europa toen?

Dat betekende dat mensen.....

Hoe kwam het dat er geen steden meer waren?

platteland en stad:

voor de tijd van steden en staten:

- hofstelsel

- landbouwsamenleving

- grootste deel van de bevolking 

was (horige) boer.

platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

- Boeren gaan moerasgebieden droogleggen door sloten te graven. Ook kapten ze bossen. Zo kwam er meer ruimte voor akkers.

- Boeren gingen een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

- knooppunten van land- en waterwegen.

- bij een kasteel of een klooster

Hierdoor groeit de handel.

platteland en stad:

De groeiende landbouwproductie had ook uitbreiding van de nijverheid tot gevolg. Door de groei van de bevolking kon een deel van de boeren ander werk gaan doen, bijv. een ambacht uitoefenen.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

Dit noemen we verstedelijking

Leg uit hoe er weer een landbouwsamenleving ontstond. Maar ook hoe weer een landbouw stedelijke samenleving ontstond.

Einde les: Leg uit wat verstedelijking is.

Wat valt je op? Waar ontstaan de eerste steden?

Wat valt je op aan de verschillende kaarten?

Leg uit wat een geldeconomie is en wat ambachten zijn.

De geldeconomie:

vraag: wat iemand wil kopen.

aanbod: wat iemand wil verkopen.

Door de opkomst van de handel gingen mensen weer geld gebruiken. Elke stad, koning of hertog kon zijn eigen munten slaan. Hierdoor waren er geldwisselaars waar je munten kon ruilen. Ook ontstonden er in deze tijd banken.

Ambacht: producten maken met de hand

Samenwerking in de nijverheid:

Een ambachtsman mag niet zomaar in een stad gaan wonen en daar produceren en verkopen wat hij wilde. Hij moest daarvoor lid zijn van een gilde.

Gilde: vereniging van mensen met hetzelfde beroep.

Wat zijn Gilden?

Wat doet een Gilde?

• Samenwerken om op te komen voor de belangen van de eigen groep.
• bepalen van werktijden.
• bepalen van prijzen.
• controleren van de kwaliteit van producten.
• Beroepsopleiding, je mag pas na een meesterproef zelf een bedrijf starten.

Wat doet een Gilde?

•  Zorgen voor bejaarde en zieke leden en voor de weduwen van gestorven meesters.
• Organiseren van feesten, kerkelijke bijeenkomsten en begrafenissen.

Bestaat er nu nog iets wat lijkt op een gilde?

Wat is de Hanze?

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

• geen tol vragen aan elkaar.
• samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.
•  vorsten overhalen tot het beschermen van handelaren en om geen tol te heffen.

Internationale Handel:

Noord- Europa: bont, vis, graan, textiel (laken) en zout.

Zuid- Europa: wijn, zout, zuidvruchten zoals dadels, parfum en specerijen.

0

Leg uit wat het verband is tussen handel en het ontstaan van een geldeconomie

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 5.1. 
• Leren leerdoelen 5.1.