Keuzedeel week 3

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 3

Ouder worden met een verstandelijke beperking

Ouder worden met een verstandelijke beperking. 

Inhoud van de les

1. Presentaties
2. Wat wil je leren tijdens dit keuzedeel?
3. Meest voorkomende stoornis bij ouder worden
4. Teams opdracht: wat is voor jou goed oud worden?

Wat wil je leren tijdens dit keuzedeel?

Wat is de meest voorkomende stoornis bij ouder worden?

Ouder worden met een verstandelijke beperking

Tijdens het proces van ouder worden zijn ouderen met een verstandelijke beperking extra kwetsbaar (verhoogde kwetsbaarheid) op een aantal levensgebieden:

1. Gezondheid (lichamelijk en psychisch functioneren)
2. Woon- en leefomgeving (zelfverzorging, huishouden, algemene taken)
3. Relaties en sociale contacten (communicatie, interactie en mobiliteit)
4. Vrije tijd, dagbesteding (leren toepassen van kennis)                                                                                     Voor deze gebieden is extra aandacht, zorg ,ondersteuning en begeleiding nodig. 

Meest voorkomende problematiek tijdens het ouder worden

Verandering in de hersenen'

• Tot het 25e levensjaar groeien de hersenen. 
• Vanaf 35e levensjaar begint achteruitgang (hebben we nog niet door)
• Oudere mensen merken het bij complexe taken
• Gezondheidsproblemen versterken de achteruitgang 

• Gebeurtenissen en informatie kunnen we opnemen, opslaan en opdiepen, dit gebeurt in het langetermijngeheugen (herinneringen)
• Automatische geheugen (niet bewust bij nadenken)
• Dementie eerst merkbaar in het bewuste geheugen
• Automatische geheugen blijft nog lang in tact
• Automatische geheugen = uitgangspunt voor de begeleidingsstijl

Dementie

• 1 op de 5 mensen waarvan 1 op de 3 vrouwen
• combinatie van symptomen, waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord 

Meest voorkomende:

Ziekte van Alzheimer;

                                        Vasculaire dementie (door bloedvatschade);

           Frontotemporale dementie

Lewy-body-dementie

Diagnose

Geheugenstoornissen: 

Een verminderd vermogen om nieuwe informatie te leren of zich eerder geleerde informatie te herinneren.

Cognitieve stoornissen:

afasie: dit is een taalstoornis;

apraxie: een verminderd vermogen om motorische handelingen uit te voeren ondanks intacte motorische functies;

agnosie: het onvermogen om objecten te herkennen of thuis te brengen ondanks intacte sensorische functies;

stoornis in uitvoerende functies. 

Aantasting en herstel van de hersenen

Dementie is progressief - neemt toe en niet af

Hersenen kunnen aanpassen aan beschadigingen (nieuwe verbindingen)

Tempo van achteruitgang en de mate van herstel zijn bepalend voor de snelheid van achteruitgang 

Belangrijk is welke hersenziekte dementie veroorzaakt.

Alzheimer - geleidelijk

Vasculaire dementie - hele slechte en betere dagen

Stadia van dementie

Uit onderzoek is gebleken dat er vaste patronen in de achteruitgang zijn ontdekt 

Daardoor is het mogelijk de zorg nog beter af te stemmen 

Daarom wordt er gewerkt met de stadia van dementie. 

Fase 1

Veel behoefte aan beweging, waardoor het onrustige gevoel afneemt. 

(meehelpen tuinonderhoud of beweegactiviteiten)

Benaderingswijze:

Zo min mogelijk corrigeren, omdat de cliënt het nog wil verbergen 

Inzet van Qwiek snooze voor slaapproblemen

Fase 2

Voldoende begeleiding bij beweging. Cliënten zijn bang om fouten te maken. 

Stimuleren door bewegen op muziek en positieve stemming van begeleiding en een ontspannende sfeer. 

Fase 3

Passieve activiteiten: zitten, luisteren en genieten en vooral behoefte aan rust. 

Belevingstuin inzetten, dit kan nog activeren doordat ze geprikkeld worden

Fase 4

Ogen zijn vaker gesloten

Afspelen van hun favoriete muziek kan nog zorgen voor een kleine positieve prikkeling.

Aanrakingen kunnen ze als prettig ervaren

Dementie bij jonge clienten

Dementie op jonge leeftijd is vaak erfelijk

Enkele keer is er sprake van een specifieke hersenziekte (Creutzfeldt-Jakob) = dodelijk en verloopt zeer snel. 

1 op de 5 mensen krijgt dementie

1. waar
2. niet waar

Tot welk levensjaar groeien je hersenen?

Bij welke doelgroep is de kans groter op dementie?

Welke fase van dementie hoort er niet bij?

1. De verdwaalde ik
2. De verborgen ik
3. De verzonken ik
4. De verdrongen ik

Aan dementie kom je te overlijden

1. Waar
2. Niet waar

Welke soorten dementie kun je benoemen?

Cognitieve stoornissen zijn het eerst merkbaar in het bewuste geheugen

1. waar
2. niet waar

Het automatische geheugen blijft nog lang intact

1. waar
2. niet waar

Hiervan kun je als begeleider gebruik maken bij het begeleiden van cliënten met dementie

1. Bewuste geheugen
2. Automatische geheugen

Preventie

• Dementie is een optelsom van verschillende factoren
• Ziekten en leefstijl zijn van invloed, waarom denken jullie?
• Dementie is niet te voorkomen, maar...
• Gezonde en actieve levensstijl verkleint het risico  
• Lichamelijke activiteit heeft een gunstige uitwerking op de geheugenfuncties
  
  

Diagnostiek

Herkennen

Voordat dementie wordt vastgesteld gaat er een periode van onzekerheid aan vooraf. 

Geheugenproblemen, verandering van gedrag of karakter zijn redenen om naar de arts te gaan. 

Stappen

Eerst volgt er een screeningsgesprek, daarna lichamelijk onderzoek. Bij oudere cliënten kan verwardheid ook een andere oorzaak hebben (depressie, infectie, slechte voedingstoestand)

Diagnose 

Wordt pas gesteld na een uitgebreid medisch onderzoek en psychologische tests in een GGZ instelling/geheugenpolikliniek. 

Soorten onderzoeken 

MRI-SCAN - SPECT-SCAN

• Maken de aantasting van de hersenen zichtbaar
• Mogelijke herseninfarcten en/of bloedingen
• Op basis van afwijkingen wordt de vorm bepaald
• Alzheimer: Hersenschors(grijze stof) is dunner of verdwenen
• Vasculaire dementie: Witte stof is aangetast

Andere soorten onderzoeken

• Bloedonderzoek: algemene gezondheidstoestand / bloedstolling
• Neuropsychologisch onderzoek: lichamelijke onderzoeken en testen. 
• MMSE: Onderzoek cognitieve functies
• GDS: Onderzoek naar depressie

Eventueel:

• EEG: Meting electrische activiteit
• Ruggenprik: Hersenvocht wordt afgenomen 

Dementie is niet te voorkomen, maar wat verkleint het risico?

1. Veel geheugenspelletjes
2. Veel sporten
3. De client blijven uitdagen
4. Gezonde en actieve levensstijl

Welke drie factoren zijn een reden om naar de arts te gaan

1. Geheugenproblemen
2. Verandering gedrag
3. Verandering karakter
4. Veel afvallen/aankomen

Een persoonlijk begeleider kan dementie ook vaststellen

1. waar
2. niet waar

Oorzaken dementie 

Verschillende factoren:

1. Hersenziekten
2. Gezondheidstoestand 
3. Karakter
4. Levensloop
5. Sociale omstandigheden 

Daardoor is iedere dementie patiënt uniek! 

Begeleidingsstijl

Twee belangrijke factoren:

• Herkennen en kennen van de verschillen
• De cliënt als persoon heel goed kennen

Soorten hersenziekten - Alzheimer

• Bekendste en meest voorkomende
• Hersencellen van de hersenschors
• Eiwitten veranderen 
• TAU eiwit hoopt zich op (plaques) 
• Hierdoor vermindert de activiteit in de cellen
• ...Waardoor hersencellen niet functioneren
• Hersencellen krimpen en verdwijnen 

Alzheimer - kenmerken

• Ontstaat tussen de 70 en 80 jaar
• beginstadium merkt de client weinig tot niks
• gevorderd: geheugenstoornis als eerste merkbaar
• kortetermijngeheugen verdwijnt 
• Geen details uit langetermijngeheugen
• Laatste stadium hersenschors aangetast en cognitieve functies verdwijnen 

Alzheimer - kenmerken

Er ontstaan stoornissen in het denken en doen:

Wie weet het nog?

1. Afasie
2. Agnosie
3. Apraxie 

Alzheimer - diagnostiek en behandeling

• Als eerste wordt de hippocampus aangetast - de hersenschors van de slaapkwab.                           Zorgt voor het vormen van nieuwe herinneringen en oude herinneringen 
• Verloopt geleidelijk
• Genezing is niet mogelijk, maar kan wel vertraagd worden door medicatie
• Reacties op medicatie zijn per persoon verschillend
• Medicatie kan valse hoop geven, onderzoek wijst uit at de werking niet overtuigend bewezen is. 
• Begeleiding: Succeservaringen, behouden van eigen regie, in een vertrouwde omgeving zijn
• Zinvolle dagbesteding 

Diagnostiek

Voordat dementie wordt vastgesteld gaat er een periode van onzekerheid aan vooraf. 

Geheugenproblemen, verandering van gedrag of karakter zijn redenen om naar de arts te gaan. 

Eerst volgt er een screeningsgesprek, daarna lichamelijk onderzoek. Bij oudere cliënten kan verwardheid ook een andere oorzaak hebben (depressie, infectie, slechte voedingstoestand)

Wie hebben meer kans op dementie?

1 op de 5 mensen krijgt dementie

1. waar
2. niet waar

Tot welk levensjaar groeien je hersenen?

Welke fase van dementie hoort er niet bij?

1. De verdwaalde ik
2. De verborgen ik
3. De verzonken ik
4. De verdrongen ik

Teamsopdracht volgende week

Goed oud worden is voor iedereen anders. Hoe ziet jouw dag er uit als je oud bent? Waar woon je? Hoe wordt je verzorgd? Wat is daarin belangrijk voor jou?

Schrijf een blog over hoe jouw toekomst eruit komt te zien.

Bedankt voor je aandacht