Hoofdstuk 3 - Parlementaire democratie

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Politiek

Basis: Hoofdstuk 3

Parlementaire democratie

Kader: hoofdstuk 2

Rechtsstaat, democratie en dictatuur

Leerdoelen

- Ik kan uitleggen waarom Nederland een parlementaire democratie is

- Ik kan de zes belangrijkste kenmerken van een parlementaire democratie benoemen en uitleggen

- Ik kan uitleggen hoe het gebruik van referenda ervoor zorgt dat er een directe democratie ontstaat

- Ik kan met behulp van een voorbeeld uitleggen hoe een directe democratie werkt

1. Kiesrecht

Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder stemmen (actief kiesrecht) en zichzelf verkiesbaar stellen (passief kiesrecht).

1. Kiesrecht

Er zijn vrije en geheime verkiezingen:

Je bent vrij om te stemmen op wie je wilt en dit doe je in het geheim

2. Parlement

De politieke macht ligt bij het gekozen parlement = Eerste en Tweede Kamer

- Stemmen wetsvoorstellen

- Controleren ministers

Na de verkiezingen

- Kabinetsformatie

Onderhandelingen tussen partijen over het vormen van een regering

- Regeerakkoord

Hierin staan de plannen voor het regeringsbeleid voor de komende jaren

3. Meerderheid van stemmen

De meerderheid beslist. 

Er wordt rekening gehouden met de minderheid.

4. Grondwet

Iedereen heeft grondrechten:

5. Trias politica

Scheiding der machten

Maken

(3) Basis: 1 t/m 3 en 5 t/m 9

(2) Kader: 5, 8 en 15

Leerdoelen

- Ik kan aan de hand van de trias politica uitleggen hoe de macht verdeeld is in Nederland

- Ik kan elke macht van de trias politica benoemen, uitleggen en een voorbeeld hiervan geven

- Ik kan aan de hand van drie redenen uitleggen waarom in de praktijk ministers meer macht hebben dan het parlement

Kenmerken parlementaire democratie

1. Er zijn vrije en geheime verkiezingen en er is algemeen kiesrecht
2. De politieke macht ligt, namens de burgers, bij hij het parlement (Eerste en Tweede Kamer) 
3. Elk besluit wordt genomen met een meerderheid van de stemmen
4. Er is een grondwet
5. Er is sprake van 'scheiding der machten" ofwel een Trias politica

Trias Politica

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Scheiding van de politieke macht in 3 onderdelen

Rechterlijke: beoordeelt of wetten goed worden nageleefd en doet uitspraak in conflicten

Wetgevende: stelt wetten vast waar iedereen zich aan moet houden

Uitvoerende: zorgt ervoor dat de goedgekeurde wetten worden uitgevoerd

Wetgevende:

Regering en parlement gaan over de wetgeving in Nederland.

Regering = koning + ministers

Parlement = Eerste en Tweede Kamer

Minister komt met wetsvoorstel, parlement besluit of het goedgekeurd wordt!!

Uitvoerende:

Ministers zorgen ervoor dat de wetten goed worden uitgevoerd.

Geven opdrachten en richtlijnen aan ambtenaren of gemeentes!

Rechterlijke macht:

De rechters..... Kijken of iemand de wet heeft overtreden

Onafhankelijk...

Overheid moet zich zelfs houden aan wat de rechter zegt!

In de praktijk...

parlement zou meeste macht hebben omdat:..............??

Ministers hebben uiteindelijk de meeste macht! 

Zij hebben namelijk wetgevende EN uitvoerende macht!!

Scheve machtsverhoudingen

Volgens de Trias Politica zou de wetgevende macht in Nederland dus bij het parlement liggen. In Nederland hebben ministers, naast uitvoerende macht,  ook wetgevende macht. Hierdoor hebben ministers in praktijk meer macht dan het parlement. 

De minister is uiteindelijk verantwoordelijk hoe beleid en wetten worden uitgevoerd. 

De Eerste en Tweede kamer.

1. Wetgevende macht.
2. Uitvoerende macht.
3. Rechtsprekende macht.

Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid.

1. Wetgevende macht.
2. Uitvoerende macht.
3. Rechtsprekende macht.

Rechter beslist over de uitspraak van Geert Wilders.

1. Wetgevende macht.
2. Uitvoerende macht.
3. Rechtsprekende macht.

Maken

Basis: H3

Kader: H2