MIDDELEEUWEN & RENAISSANCE

• Muziek
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

MIDDELEEUWEN & RENAISSANCE

Middeleeuwen & Renaissance

       500-1400 /  1400-1600

Waar denk je aan bij muziek in de middeleeuwen?

Middeleeuwen

Hard leven: oorlog, honger, brand, dodelijke ziektes als de pest

Sterk geloof in God geeft houvast.

muziek + kunst:

- geloof sterker maken

- leer vd kerk uitdragen

- neumenschrift: blokvormig notenschrift op 4 lijnen + sleutel

Wat heb je allemaal meegekregen
over het Gregoriaans? (tot 6min)

Gregoriaanse gezangen

vocaal

eenstemmig

vrij ritme

kerktoonladders: 7 tonen

syllabisch: iedere lettergreep 1 noot

melismatisch: meer noten op 1 lettergreep

Welke manier van zingen wordt hieronder afgebeeld: syllabisch of melismatisch?

meerstemmigheid - 1.2

organum: eerste meerstemmige muziek

parallel organum: extra stem zingt precies hetzelfde maar dan een kwint hoger of kwart lager

vrije organum: extra stem soms parallel of in tegenbeweging

melismatisch organum: tegenstem zingt meerdere noten terwijl de tenor het gezang in lang aangehouden noten zingt: cantus firmus genoemd

mis & motet - 1.3

motet: Frans, 3/4-stemmige stukken, samenklanken in kwart, kwint en octaaf

mis: hoogtepunt eredienst kerk

afkomstig van 'Ite missa est':

'dit was het, u kunt gaan'

vaste gezangen: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei

Guillaume de Machaut

Troubadours

wereldlijke muziek

van adel

eerste Singer&Songwriters

kunstliederen: over liefde, politiek

vermaak op hoger niveau: elite

begeleiding op luit of harp

rondreizende muzikanten: 

arm, minderwaardig

estampie: dansmuziek

bourdon: grondtoon + kwint

vedel, luit, trom, doedelzak

'De tuin der lusten' - Jeroen Bosch

'J'ai mis tout ma pensee'
is een meerstemmige compositie.
Hoeveel stemmen
heeft deze compositie?

1. 2 stemmen
2. 3 stemmen
3. 4 stemmen
4. 5 stemmen

Noem 4 gezangen die in elke mis gezongen worden.

Dit gregoriaans is

1. syllabisch
2. melismatisch

Hoe noem je in meerstemmige muziek de oorspronkelijke gregoriaanse melodie?

Welk begeleidend middeleeuws instrument hoor je?

Waar denk je aan bij de Renaissance?

Renaissance

1400-1600

'wedergeboorte'

mens als middelpunt, niet God

belangstelling Klassieke Oudheid

kunst tot bloei

kunstenaars meer werk, bekendheid en vrijheid

muziek: ontwikkeling meerstemigheid

Geboorte van Venus - S. Botticelli

vocale muziek

algemeen

mis: 4-stemmig, a capella, 

sopraan, alt, tenor, bas

imitatie: stemmen doen elkaar na. Als het imiteren lang door blijft gaan: door-imitatie

canon: zelfde melodie na elkaar ingezet

polyfonie: bijv.  canon of door-imitatie

stemparen: sopraan+ alt (samen) en tenor+bas (samen)

gebruik tertsen + sexten: rijker en voller van klank dan muziek uit middeleeuwen

Missa L'homme armee - Josquin des Prez

welk kenmerk van vocale muziek
herkende je in dit fragment?

1. imitatie
2. stemparen
3. canon
4. mis

vormen vocale muziek

Motet: Latijn, kerkelijke tekst

kort, tekstuitbeelding

Madrigaal: wereldlijke muziek, italiaans, hof, tekstuitbeelding

Chanson: wereldlijke muziek, Frans, eenvoudiger dan madrigaal 

In chansons en madrigalen wisselen polyfonie en homofonie elkaar af (homofonie: alle stemmen hetzelfde ritme en dezelfde tekst).

Welk vocaal werk hoor je hier?

1. Motet
2. Madrigaal
3. Chanson
4. Mis

Welk vocaal werk hoor je?

1. Motet
2. Madrigaal
3. Chanson
4. Mis

Instrumentale muziek

Orgel, luit (voorloper gitaar), blokfluit, trombone, kromhoorns, viola da gamba's

Dansen aan het hof

Pavane: Statige dans in tweedelige maatsoort

Gaillarde: Snelle dans in driedelige maatsoort

De gaillarde wordt altijd na de Pavane gespeeld.

Instrumententrainer - oude 

0:21 / 2:18•Volledige video bekijkenLive

instrumenten

Oefenen - BeatsnBits