LessonUp BP3 Improvisatieoefeningen FLuimstra

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Improvisatie! Daarom!

Gesprek over spreken voor de klas

3 weken iedere les een korte improvisatie oefening

Na drie weken kijken we wat het heeft opgeleverd

De camera staat met regelmaat aan 

Verhaal van jezelf in 2 minuten

Leg in het verhaal de nadruk op zintuigelijke waarnemingen en gevoelens/emoties. Laat ons in geuren en kleuren meebeleven hoe jij de dingen (van binnen) ervaarde, wat je zag/rook/hoorde/etc., welke gedachten er door je hoofd schoten, op welke details je oog viel, enzovoorts. Op die manier kan je volop putten uit jouw rijke belevingswereld en herinneringen.

Verhaal van jezelf

Het woord is: (vb Herfstvakantie)

Improviseer 2 minuten

Publieksvraag: Wat bleef je meest bij? 

Doel: twee minuten volpraten

Losmaak oefeningen

Dodelijke blik 

Evenwichtsbalk 

Columbiaanse hypnose

Geluidsbal

Billy billy bop

Dodelijke blik

Alle spelers zitten in een kring met het hoofd naar beneden. Op een teken kijkt iedereen om hoog en naar één persoon in de groep. Je kijkt of naar de overkant of naar links of naar rechts.

Twee spelers kijken elkaar aan? Geef een schreeuw en wees AF.

Doel: losmaken

Evenwichtsbalk (losmaakoefening) 

Alle spelers staan op een rij achter elkaar op een evenwichtsbalk, ogen dicht.

Je moet op volgorde van ... gaan staan zonder van de evenwichtsbalk te vallen.

Doel: losmaken

Columbiaanse hypnose 

Tweetallen. Speler A steekt de vinger op: B volgt en moet met zijn ogen op een vaste halve meter afstand blijven.

A leidt B alle kanten op tot A zijn vinger op steekt. 

Je mag ook opdrachten geven: ...zeg het alfabet op..

Losmaak oefening

Geluidsbal 

Spelers staan in een kring. Speler A gooit een geluid naar iemand anders. Deze herhaalt het geluid en gooit een nieuw geluid naar een andere speler. Dit gaat zo snel mogelijk de kring rond. Verderop: herhalen eruit, emoties toevoegen. 

Losmaakoefening, kan heel goed buiten.

Billy Billy Bop (p.61)

Alle spelers in een kring

Speler A in het midden. Speler A kijkt speler B aan en roept: Billy Billy Bop. B moet voordat A is uitgesproken roepen: 'Bop'.

Te laat? Dan wisselen met A.

Oefeningen voor concentratie 

Kopieren p.54

Zaalmemory p.54

Van 1 tot 20 tellen p.55

Spiegeloefeningen p.57

Billy billy bop p.61

Kopieren 

Twee spelers staan tegenover elkaar en kijken elkaar aan. Elke beweging van de een wordt gekopieerd door de ander en ietsje uitvergroot. Ook de geluiden worden gekopieerd en uitvergroot.

Doel:

Vergroten alertheid en concentratie

Een klein aanbod uitbouwen tot meer

Zaalmemory  Concentratie

Iedereen loopt door de ruimte. 

Bij STOP sta je stil en sluit je je ogen. 

De docent stelt vragen: is hier een ...

Doel: concentratie

Van 1 tot 20 tellen

Alle spelers staan in een cirkel. Er moet willekeurig door elkaar heen van 1 tot 20 geteld worden. Zodra speler gelijktijdig een getal noemen wordter opnieuw begonnen. 

Doel:

Letten op elkaar

Positief omgaan met falen

Spiegeloefening

Twee spelers staan tegenover elkaar. De een begint te bewegen, de ander volgt deze bewegingen. Hier kunnen ook geluiden aan worden toegevoegd. 

Wissel

Doel:

beweging en geluid accepteren en uitvergroten

observeren

contact maken met elkaar leren te volgen en controle los te laten

Rust: passen bij elkaar en gaan over voor de groep, durven, ongemakkelijkheid

Hier en nu benoemen 

Tekst en doen

(Besseling, 2002, p.62)

De doorkletser

Een speler komt op en benoemt alles wat hij aan het doen is.

Geef hem een woord: .....

Daarna speel je de scene zonder een woord te zeggen.

Natuurlijke geluiden maken mag wel. 

Idee van een ander altijd accepteren.

Kijk elkaar in de ogen en luister.

Pakt het niet uit als gehoopt? Maak er gebruik van.

(Faes, 2024)

Tekst en doen

Twee spelers spelen een scene waar ze alleen tekst mogen gebruiken wanneer ze iets doen. Tekst tijdens de afwas mag, stoppen om iets te zeggen niet. 

Het gaat om de concentratie op de handeling.

Associatie en spontaniteit p.78

De vraag is hier: waar kan IK het mee associëren?

Associatiepeleton

Beeldbeschrijving!

Fotoroman!

Associatiepeleton

Spelers staan op een rij, speler A staat ervoor. 

B. zegt een woord, A zegt zijn associatie hiermee.

Dan zegt C een nieuw woord, A zegt zijn associatie. 

A heeft oogcontact met degene die aan de beurt is

Doel;

associeren oefenen

stoppen met denken en jezelf leeg maken

Beeldbeschrijving

Speler A zegt een woord, speler B visualiseert dit door in 3 a 4 zinnen te beschrijven. Hij begint de zin met: ' Ik zie ..."

Doel: 

visualiseren

associeren in beelden

vanuit publiekssuggestie een beginidee voor een scene genereren

Fotoroman

Twee of meer spelers. Speler A begint met het kort beschrijven van een beeld. Speler B schets het volgende beeld. Je probeert zo een verhaal te maken van beelden achter elkaar. 

Doel:

fysieke aanbieddingen doen

snel en zonder nadenken accepteren en samenwerken

In tweetallen gedaan.

Opname gemaakt. 

Er werd lustig op los gefotografeerd: succes!

Gevaarlijke oefening:  

Tweetallen.

Er staan zinnen op papier waar je mee aan de slag moet tijdens de improvisatie. 

(Besseling, 2002, p.77)

De kunst van het falen

Voertaal Gibberish of Koeterwaals

Speler A zegt een woord, Speler B herhaalt het woord en voegt een woord toe, Speler C  herhaalt de woorden en voegt etc

Doel: 

fantasie op gang brengen

Nog een keer Gibberisch/ Koeterwaals

Tweetallen voeren een gesprek in Gibberish.

Na afloop bespreken waar het over ging. 

Doel: 

fantasie op gang brengen

Samenwerking

Blindlopen: vertrouwen opbouwen met medespelers door je te laten leiden. 

Tweetallen, speler A doet zijn ogen dicht, B. pakt A bij de hand en leidt hem rond. Na enige tijd wisselen

Doel: 

Vertrouwen opbouwen met medespelers

Lijnen lopen

Spelers staan langs de kant van het lokaal. 

A. loopt in rechte lijn naar de overkant. Wanneer hij ergens tegenaan dreigt te lopen sturen de spelers bij. 

Hoe wordt dit ervaren? 

Vertrouwen op bijsturing door medespelers

Grenzen durven opzoeken

Personages

Stuur een personage aan vanuit:

 een lichaamsdeel (neus, borst, brede schouders)

bekendheid met deze persoon (nadoen)

vanuit een verhaal of vanuit een methode

Verhaalopbouw 

Begin - midden (verandering) - slot

Locatie neerzetten in stapjes: speler A komt binnen, doet iets en vertrekt, speler B komt binnen, doet iets en vertrekt

Verhaal van jezelf  

Je bent op het toneel, je speelt de verhalenverteller.

Het woord is een locatie, de stad

Improviseer 1 tot 2 minuten

Publieksvraag: Wat bleef je meest bij? 

Een stad Rotterdam/Eindhoven/Wenen/

leidt tot feitelijkheden over de stad en niet tot een verhaal over een stad

daarvoor heeft de klas meer materiaal nodig dus: een persoon, een beroep en een bijvoeglijk naamwoord

Plan niet!

Zeg ja!

Doe wat er in je opkomt!

Henk Hofman (Hofman, 1990)

Uitvergroten

Buiten op het veld. Je krijgt een opdracht: een personage doet iets met een bepaalde emotie. Je speelt het stap voor stap: dus eerst zorg je dat de persoon en de situatie duidelijk is, dan uit je de emotie met wat je hebt gekregen aan materiaal. 

Doe je best! Je klasgenoten die 10 meter verderop staan moeten herkennen wat de situatie is. 

We bespreken ieders optreden meteen na. Is het juist geraden?

Doel: emotie en beweging zo uitvergroten.

Het moet op afstand herkenbaar zijn en verstaanbaar. 

Feedback: de opname mislukte. 

De opdracht is te kort, te weinig omvattend om echt interessant te worden.

Leerlingen deden het met inzet.

Van Wie naar Waar naar Wat

 Tweetallen. Speler A : 'Dit is een scene die zich afspeelt in (Hij vult het 'waar' in)'; Speler B: 'De hoofdpersoon is een (hij vult het 'wie' in)'; Speler A zegt: 'De situatie is dat ...' (Hij vult het 'wat' in). 

Speler B gaat verder..

Doel: fantasie op gang brengen over het wie, wat en waar.

+Een woord per keer verhaal

In tweetallen.

Je vertelt een verhaal door 1 woord toe te voegen. 

Het mag ook een punt zijn.

Hapert het verhaal dan begin je een nieuw.

Doel: 

accepteren van elkaars aanbod

niet vasthouden aan eigen ideeën

spontaniteit

in het moment blijven

+Hoe zou de wereld eruit zien als..

We staan in de kring. 

Vul om de beurt aan met de beelden die je erbij bedenkt.

Doel:

prikkelen van de fantasie en spontaniteit

creatief denken 

Bronnen oefeningen

Besseling, A. (1990), Theater vanuit het niets, alles over improvisatie theater, Amsterdam, IT&FB serie Theorie en praktijk

Johnstone, K. (1990), Impro Improvisatie en theater. International Theater & Film Books.

Hofman, H. (1990) in Johnstone, K. (1990) Impro Improvisatie en theater. International Theater & Film Books.