Grammatica - samengestelde zinnen - havo 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica

-herhaling

Samengestelde zinnen

Samengestelde zinnen (SZ)

Een samengestelde zin (SZ) bestaat uit meerdere zinnen die 'aan elkaar geplakt' zijn. Je herkent de SZ aan het aantal persoonsvormen (PV). Dat zijn er minstens twee. Iedere deelzin heeft zijn eigen persoonsvorm. Een zin met maar één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin (EZ).

Dus: 
EZ= 1 PV

SZ= > 1 PV

Ik wil vanavond vroeg naar bed, want ik kan me niet concentreren als ik te weinig slaap.

Hoeveel persoonsvormen heeft deze zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De lessen van vandaag heb ik niet zo goed kunnen volgen.

1. enkelvoudige zin
2. samengestelde zin

Mag ik hier zitten of moet ik blijven staan?

1. enkelvoudige zin
2. samengestelde zin

Hoofdzinnen en bijzinnen

De zin met de belangrijkste inhoud is de hoofdzin (HZ) in een samengestelde zin. De bijzin (BZ) geeft vaak extra informatie en kun je weglaten.

Samengestelde zinnen kunnen nooit bestaan uit twee bijzinnen.
Er moet minstens één hoofdzin in staan.

In een hoofdzin staan OW en PV naast elkaar. Je kunt er niets tussen zetten.

In een bijzin staan OW en PV vaak niet naast elkaar. Is dat wél het geval, dan kun je er een ander zinsdeel tussen zetten.

Wil je op me wachten als de bel straks gaat?

'Wil je op me wachten'=

1. hoofdzin
2. bijzin

Omdat je zo aardig tegen mij bent, vind ik jou lief.

'vind ik jou lief'=

1. hoofdzin
2. bijzin

Wanneer je op reis gaat, neem je genoeg schone kleren mee.

'Wanneer je op reis gaat'=

1. hoofdzin
2. bijzin

Ben je op school of lig je nog in bed?

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ

Als je zo doorgaat, krijg je dat hoge cijfer wel!

1. HZ + HZ
2. HZ + BZ
3. BZ + HZ

Voegwoorden

Voegwoorden 'plakken' samengestelde zinnen aan elkaar.
Er zijn twee soorten voegwoorden:

nevenschikkende voegwoorden

- deze plakken hoofdzinnen aan elkaar (bv. want, en, dus, maar)

onderschikkende voegwoorden

- deze plakken hoofdzinnen aan bijzinnen (bv, terwijl, want, als, omdat)

'of' kan zowel nevenschikkend als onderschikkend zijn

De les is bijna afgelopen, maar ik wil jullie toch nog iets vragen.
Wat is het voegwoord in de zin hierboven?

Als je mij mijn pen teruggeeft, kan ik dit stukje even afmaken.
Wat is het voegwoord in de zin hierboven?

Schrijf een samengestelde zin met de woorden 'weekend' en 'feest'. Maak er HZ + HZ van.

Schrijf een samengestelde zin met de woorden 'kat' en 'cavia'. Maak er een HZ + BZ van.

Einde!