Week 4 Ziekenhuis (WH) - Spijsverteringkanaal - BBL 2e jaars

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

What's happening - ziekenhuis 

Week 4: Ziekten van het spijsverteringskanaal

Inhoud

slokdarm ziekten

lever en galblaas

liesbreuk

gastritis en ulcera

ontstekingen in de darmen

obstipatie en ileus

Hoofdleerdoel

De student heeft de benodigde kennis om te kunnen zorgen voor zorgvragers met de meest voorkomende aandoeningen aan het spijsverteringskanaal in het ziekenhuis. 

Subleerdoelen

De student kan: 

- De student kan de ligging, bouw, functie en werking van het spijsverteringsstelsel beschrijven 

Slokdarm: 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de 

      behandelingen beschrijven van ziekten van de 

       slokdarm, te weten: 

         refluxoesofagitis, hernia diafragmatica -

 - Overig: hernia inguinialis  

 

subleerdoelen (vervolg) 

Maag 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van ziekten van de maag, te weten: gastritis, ulcus 

- het verschil benoemen tussen chronische en acute gastritis 

- benoemen en uitleggen wat het gevolg is van een onbehandelde ulcus  

  

Darmen 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van ziekten van de maag, te weten: ileus, appendicitis, diverticulose/-itis 

- uitleggen welke van de volgende ziektebeelden bij de dunne darm horen en welk bij de dikke darm en kan in het kort uitleggen wat het is. ulcus duodeni ;appendicitis ; enteritis ; colitis ulcerosa ; ziekte van Crohn  ; diverticulose ; ileus ;  obstipatie;  voedselallergie   ; poliepen en  coeliakie 

- Uitleggen wat een paralytische ileus is 

 

  

  

  

Subdoelen vervolg 2

Lever/galblaas: 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van ziekten van de lever en de galblaas, te weten:  levercirrose, galstenen 

- de bekendste vormen van een leverontsteking opnoemen: hepatitis A, hepatitis B en ziekte van Weil 

- kan uitleggen wat geelzucht is 

- kan uitleggen wat een koliek is  

  

Overig 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van hernia inguinalis 

- beschrijven welke veelvoorkomende ingrepen uitgevoerd worden bij ziekten van het spijsverteringskanaal en de complicaties hiervan benoemen, in het specifiek: appendectomie ; cholecystectomie en stoma 

 

Bijbehorende literatuur

Zorgpad, algemeen ziekenhuis Hoofdstuk 15 

Nog vragen over? 

Stof van: 

week 1: hoe werkt het ziekenhuis? onderzoeken en behandelingen. 

Week 2: trauma

Vorige week: 

- ischemie van hart en bloedvaten

- hartfalen

- klepafwijkingen

- hartritmestoornissen

- ontsteking van het hart

- verschillende soorten anemie.

Herhaling: anatomie en fysiologie 

weefsels, spijsverteringkanaal, samenwerking met andere orgaanstelsels

Je voedsel is je energie > belangrijk. 

Anatomie. wat is wat? 

2 

4

6

8 

12

oesophagus

12-vingerige darm

pancreas

galblaas

Sigmoid

Herhaling: anatomie en fysiologie 

- Voedsel in de mond 

     Voedingsstoffen en benodigdheden voor het 

     lichaam moeten uit de spijs. 

 

- Waar gebeurt wat? 

 

- Welk weefsel passeert de spijs 

 

- Samenwerking met andere organen 

 

Als nodig: ANATOMIE & FYSIOLOGIE opfrissen en verdiepen!! 

Hoe zat het ook alweer?

Herhaling: spijsvertering

Functie van de spijsvertering? 

- transport van voedsel 

- opname van voedsel 

- vertering van voedsel 

- opname van voedingsstoffen in het bloed 

- uitscheiding van de onverteerbare resten 

 

Werking: 

- Hoe bovenstaande functies worden uitgevoerd   > Moet je weten om de aandoening te begrijpen. 

Herhaling: waar gebeurt wat? 

Transport: vervoeren naar een plek 

-  Worden alleen spullen toegevoegd 

          Speeksel met verteringssappen 

 

Opslag: 

- Maag 2-3 uur 

 

Mengen en vervoeren: 

-  Dunne darm: Opnemen van voedingsstoffen  

                            (o.a. Vitamine B 12) 

 

- Dikke darm: 

           Opnemen van water en mineralen (zout) 

           Opslag voor indikken van de feces 

vragen over 

- anatomie en fysiologie? 

 

bij de opdracht: veel quizz vragen hierover

algemene klachten
bij ziekten van spijsverteringskanaal

Algemene klachten bij aandoeningen van het spijsverteringskanaal? 

Symptomen: 

-  Braken 

        Substantie braaksel 

        Geur 

- Afwijkingen aan de ontlasting 

        Kleur 

        Substantie 

        Geur 

- Obstipatie / diarree? 

        Waar? 

        Hoe lang? 

- Buikpijn?? 

       Waar? 

       Wat voor pijn? 

       - Hoe lang al? 

ziekten van het
spijsverteringkanaal

Ziekten van de slokdarm en maag

- Oesofagitis 

          Itis= ontsteking 

          Oesofagus…..???? 

          Oorzaak, gevolg, symptomen, beloop 

- Gastritis 

          Itis= ontsteking 

          Gaster….??? 

          Oorzaak, gevolg, symptomen, beloop 

- Ulcus 

          Zweer  gevolgen 

          Oorzaak….???  Stress??...... 

- Hernia diafragmatica 

         Hernia= breuk 

         Diafragma…?? 

         Anatomie en fysiologie van diafragma? 

         Oorzaak/gevolgen? 

Uitwerken door logisch nadenken!! 

Overzicht ziekten van de slokdarm en maag

- Oesofagitis 

- Hernia diafragmatica 

- slokdarm varices. 

En minder voorkomend, en hier niet verder uitgewerkt: 

- tumoren/kanker

      > wonden/ulcus

      > obstructies. 

         

Ziekten van slokdarm

past bij H 15, pg2 en 3

Ziekten van de maag

- gastritis 

- maagzweer (Ulcus ventriculi)

        > maagbloeding

        > maagperforatie > peritonitis

Niet in het boek, wel nuttig om te weten: 

ulcus en -itis kunnen ontstaan op een plek waar maagkanker is begonnen. 
Maar nog veel verontrustender: langdurige itis en ulcus, onbehandeld, geeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van kanker. 

Oesofagitis

(Reflux) oesofagitis: 

- Ontsteking van de slokdarm, vaak veroorzaakt door een reflux  

- Reflux= terugvloeien van het maagzuur; 

              door een stoornis in het klepmechanisme (overgewicht,     middenrifbreuk, aangeboren) 

              Infectie (candida infectie) 

              Contact met een bijtende stof 

Symptomen:  

           Zuurbranden 

           Pijn bij slikken 

           Pijn/ branderig gevoel in de buurt van het borstbeen 

           Oprispingen 

Behandeling:  

- Oorzaak wegnemen 

- Anti-trendelenburg houding 

- Medicatie (zuurremmers, evt. AB.) 

- Dieet aanpassen (geen prikkelende stoffen)

milde oesofagitis                 ernstige oesofagitis

Ziekten van de maag - Gastritis

=Ontsteking van het maagslijmvlies 

Oorzaken 

- Medicatie 

- Alcohol 

- Psychische spanningen 

- Allergieën 

- Infecties (viraal/bacterieel) 

Symptomen 

- Verminderde eetlust 

- Zwaar/drukkend gevoel in de bovenbuik 

- Misselijkheid 

- Zuurbranden 

- Opboeren 

- Braken (soms bloed) 

Behandeling  

Oorzaak wegnemen  

Licht verteerbaar dieet  

Medicatie 

Gastritis acuut versus chronisch. 

Acuut

- Vaak Veroorzaakt door helicobacter pylori bacterie 

- Gaat spontaan over door even niet te eten. 

- Vaak acuut kan chronisch worden 

Chronisch

- Vaak Veroorzaakt door helicobacter pylori bacterie 

 

- Complicaties: Maagzweer, maagbloeding 

Ziekten van de maag - Ulcus

= Maagzweer; is een goedaardige zweer van de maag. Er is sprake van een beschadiging in de slijmvlieslaag van de maag.  

- Oorzaken 

    chronische Gastritis 

    Zie gastritis 

- Symptomen 

     Zie gastritis 

     Met name pijn bij een lege maag (hongerpijn) 

- Wat is het gevolg van een onbehandelde ulcus?? 

     Maagbloeding 

                         >>>>shock 

    Maagperforatie 

                       >>>peritonitis 

Behandeling  

Oorzaak wegnemen  

Dieet  

Medicatie (AB, maagzuurremmers)  

Wat is een
hernia diafragmatica?

Hernia Diafragmatica

= Middenrifbreuk = zwakke plek in het middenrif. 

- Symptomen: 

           Zuurbranden  

           Pijn bij slikken  

           Pijn/ branderig gevoel in de 

                 buurt van het borstbeen 

           Oprispingen   

-  Oorzaken: 

     Aangeboren 

     Op latere leeftijd:  

               Overgewicht 

               Obstipatie 

               Zwangerschap

Hernia Inguinalis

Hernia= breuk 

Hernia inguinalis= liesbreuk 

hernia's van het buikvlies kunnen ook op andere plekken ontstaan. 
Zie paragraag 6.9. 

Meestal zit er in zo'n zak darmen. maar niet altijd, er kunnen ook andere organen in terecht komen, afhankelijk van de situatie. 

vragen over 

- aandoeningen slokdarm en maag? 

Overzicht, overige aandoeningen. 

Lever aandoeningen: 

- Leverontsteking (pg 6.1): 

         hepatitis A, hepatitis B 

         en ziekte van Weil 

- Levercirrose (pg 6.2) 

- kanker (pg 6.3) 

    leverkanker : goed of kwaadaardig

aandoeningen galblaas/galwegen: 

- galstenen  (pg 6,5 en 7.1)

- galblaasonsteking (pg 6.6 en 7.1)

- geelzucht/icterus ( pg 6.4)  

- Minder vaak: kanker

   

Pancreas: 

- pancreatitis

- minder vaak: kanker (pg 7.4)

buikvlies/buikwand aandoeningen: 

- ontsteking buikvlies: peritonitis (pg 6.8)

- uitstulping/breuk: hernia (pg 6.9)

        in de lies: hernia inguinalis

- verklevingen. (pg 6.10)

Aandoeningen van lever en galblaas/galwegen

- Levercirrose 

- Leverontsteking : 

         hepatitis A, hepatitis B 

         en ziekte van Weil 

- galstenen  

- galblaasonsteking

- koliekpijn 

- geelzucht/ icterus 

- kanker 

Leverontsteking / hepatitis

De bekendste vormen van een leverontsteking zijn: 

- hepatitis A 

- hepatitis B 

- ziekte van Weil 

Levercirrose 

Beschrijving: 

      Proces van verlittekening van de lever 

      Levercellen sterven af en bindweefsel komt in de plaats 

      Eerst ontstaat fibrose en later cirrose (onomkeerbaar) 

Oorzaken 

- chronische hepatitis 

- chronisch alcoholgebruik 

- Medicatie 

Symptomen 

- gebrek aan eetlust 

- misselijkheid, braken 

- Vermagering 

- jeuk 

- Geelzucht 

- Vochtophoping in de buik (ascitis) 

           > benauwdheid 

Behandeling   

Geen!   

Gericht op symptoombestrijding  

Levertransplantatie 

Ziekten van slokdarm - varices 

meestal: levercirrose 

soms: anders. 

verhoogde druk 

in de poortader

slokdarm

varices

past bij H 15, pg2.3 > zelf lezen 

Galstenen

= Stenen in de galwegen of galblaas 

          Komen veel voor (10% bevolking NL)  

          Geven maar in 20% van de gevallen ook echt klachten 

Oorzaken 

- Onbekend 

- Komt vaker voor bij 5xf  ? 

Symptomen 

- zeurende pijn in de buik of de maag 

- misselijkheid en braken 

- koliekaanvallen in rechter bovenbuik 

- Vaak na vetrijke maaltijd 

- Soms geelzucht> stopverfontlasting 

Behandeling  

- Pijnstilling  

- Wachten tot steen passeert  

- Als steen niet passeert: steen verwijderen met endoscopie (ERCP)  

Herhaling voorkomen: operatief galblaas verwijderen  

dieet 

Geelzucht/icterus

Geelzucht is geen ziekte, maar een symptoom  

Oorzaken 

- Bij een aandoening van de lever of galblaas kunnen de ogen en de huid van een zorgvrager geel kleuren. 

Symptomen 

- Het oogwit, het tandvlees en de huid worden geel.  

- ontlasting bleek (stopverfontlasting) 

-  de urine donkerbruin  

Behandeling 

- Oorzaak van de ziekte behandelen als dat kan. 

koliekpijn

= Acute aanval van buikpijn, waarbij bewegingsdrang optreedt 

Oorzaken 

- Nierstenen 

- Galstenen 

- Bij darmkrampen 

Behandeling 

- Pijnstilling 

- Oorzaak wegnemen (operatie) 

vragen over 

- ziekten van lever/galwegen?  

Ziekten van de darmen

Uitwerken door logisch nadenken!! 

Obstructief/mechanisch probleem: 

- obstipatie

- Ileus: mechanisch vs Paralytisch

Ontstekingen

- blindedarmontsteking/appendicitis 

- diveriticulose en -itis

- enteritis

- colitis ulcerosa

- Ziekte van Crohn

afwijkingen aan werking: 

voedselallergie

coeliakie 

Overig: poliepen. 

Ziekten van de verschillende darmlocaties/functies

slijmvlies van alle darmen: 

- enteritis (pg 4.2) 

     door microorganisme uit voedsel? >

     dan heet het: voedselvergiftiging. 

Alle lagen, in alle darmen: 

      ziekte van Crohn (pg 4.3 + extra info 

        hier in presentatie) 

alle darmen: 

 - ileus (pg 4.4.) 

                 (ook wel 'acute buik' genoemd)

     mechanisch: een echte fysieke    

                             obstructie 

     paralytisch: peristaltiek verloopt niet 

                           (goed) 

duodenum pg 4.1:  

 - ulcus duodeni

Dikke darm: 

- enteritis alleen dikke darm

     slijmvlieslaag: Colitis Ulcerosa. ( paragraag 5.2 en   

        hier in presentatie)

- appendicitis (pg 5.1) 

- diverticulose en diverticulitis (zie pg 5.3. zelf lezen) 

- obstipatie (pg 5.4) 

      > kan soms ileus veroorzaken. (pg 4.4)

- poliepen > polyposis (pg 5.5) 

                complicatie > coloncarcinoom 

Appendectomie

= Verwijderen van de appendix, wormvormig aanhangsel aan de blinde darm 

Symptomen appendicitis: 

- Plotselinge buikpijn re onderin en/of rondom de navel 

- Misselijkheid 

- Braken 

- Diarree 

- Subfebriele Temp. 

Complicaties: 

- Afhankelijk van soort operatie 

           bij Perforatie>> grotere operatie+drainage 

           Zie algemene post operatieve complicaties 

           obstipatie 

Aanleggen van een darmstoma

darmStoma= Kunstmatige uitgang voor ontlasting 

Indicaties: ? 

Complicaties: 

- Doorbloedingsprobleem met stukje darm op de huid 

- Stuwing van de stoma 

- Hernia  

- Vernauwing 

- Prolaps  

- Ontlastings problemen 

- Algemene postoperatieve complicaties 

- Acceptatieproblemen 

Volgende les: 

ziekten van de nieren, urinewegen en geslachtsorganen. 

Ter voorbereiding/literatuur: 

Zorgpad, Algemeen ziekenhuis Hoofdstuk 14