verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

verteringsstelsel

10.2.1 Je kunt de bouw, werking en functies van de verteringsorganen van de mens beschrijven.

10.2.2 Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en organenstelsels van de mens en verschillende diersoorten.

mondholte/keelholte

1

slokdarm

2

maag

3

maagportier

4

twaalfvingerige darm

5

alvleesklier

6

lever

7

galblaas

8

dunne darm

9

blinde darm

10

dikke darm

11

endeldarm

12

En als laatste de...........

Vertering

Vertering gebeurt in het maagdarmkanaal.

Verteringsklieren voegen veteringssappen toe met daarin enzymen.

Mechanisch en chemisch

Een appel in zijn geheel is moeilijk doorslikken. Speeksel helpt, maar kauwen is nodig.  Verteren (of: kleiner maken) is begonnen!

Bij verkleinen van voedingsmiddelen wordt oppervlakte groter. Enzymen kunnen zo beter binden aan het substraat. 

Verteren kan ook chemisch:  darmsappen en maagzuur. Enzymen vallen ook onder chemische vertering.

Peristaltiek

= Vervoersmethode

Door het autonome zenuw-stesel

Maagsap

Maagsap heeft pH van 1,5-3,5

Maag maakt pepsinogeen.

Inactief pro-enzym

wordt actief door maagzuur

Door positieve terugkoppeling wordt pepsine gevormd.

slijm voorkomt afbreken maagwand

Maag

Maagportier opent af en toe om voedsel door te laten.

Wordt geregeld door pH.

> Dicht bij lage pH in 12-vingerige darm

> Open bij hoge pH in 12-vingerige darm

Darmen

12-vingerige darm

eerste deel dunne darm

vindt veel vertering plaats

gal toegevoegd vanuit lever (emulgeert vet) en alvleessappen vanuit alvleesklier. 

• Lever vs galblaas
• Gal is geen enzym. 
• Galkleurstoffen en galzouten

oefenen

Aan de slag met opdrachten 17 t/m 20

klaar? ga door met opdrachten 21 t/m 27

Darmen

Dunne darm

Laatste ronde vertering

Opname van stoffen

Dikke darm

Opname van water (met name van verteringssappen)

Vertering door darmbacteriën

Endeldarm

Opname water en verzamelen onverteerde resten

Vertering bij eencellige dieren 

Intracellulaire vertering

• Eencelligen nemen voedsel op door fagocytose --> instulpen celmembraan en afsnoeren van blaasjes.  
• De voedingsvacuolen (blaasjes) versmelten met lysosomen met verteringsenzymen.  
• Verteringsproducten komen via het 

     membraan van de voedingsvacuole in het
     cytoplasma van b.v. de amoebe of het 
     pantoffeldiertje. 

Vertering bij dieren: intracellulair (in de cellen) of extracellulair (buiten de cellen)? 

• Intracellulair: fagocytose, voedings-vacuole, lysosomen 
• Extracellulair: secretie van blaasjes met verteringsenzymen 

Aan de slag

Maak opdrachten af van 17 t/m 27

klaar? ga door met 28 t/m 32

of maak een samenvatting in je schrift