18.4 Regeling van eiwitten in een cel deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom!

We beginnen vandaag met wat herhalingsopgaven over erfelijkheid (ja, moet ook voor de SE-toets!)

Log dus snel in op LessonUp!

Hoe ging het huiswerk?

1. Hadden we huiswerk?
2. Prima, ik snap dit wel.
3. Hmm...ik had de antwoorden wel nodig
4. Sorry, niet gemaakt

Wat betekent 'autosomaal' in een opgave over erfelijkheid?

1. ...dat de betreffende eigenschap op het X-chromosoom ligt
2. ...dat de betreffende eigenschap op één van de geslachtschromosomen ligt
3. ...dat de betreffende eigenschap niet op de geslachtschromosomen ligt
4. ...dat zoeken we op

Een bepaald type doofheid bij mensen is erfelijk.
In de bron is een familiestamboom weergegeven.

Hoe erft dit type doofheid over?

1. Dominant, X-chromosomaal
2. Dominant, Autosomaal
3. Recessief, X-chromosomaal
4. Recessief, Autosomaal

Mensen die de erfelijk bepaalde afwijking 'korte vingers' hebben, missen een kootje in één of meer vingers. De eigenschap is autosomaal.
Margriet en Kees verwachten hun derde kind.
Hoe groot is de kans dat dit kind normale vingers heeft?

1. 0
2. 1/4
3. 1/2
4. 2/3

Paragraaf 18.4

Je leert hoe een cel eiwitten opruimt en hoe de cel voorkomt dat er ongewenste eiwitten ontstaan.

18.4 Regeling van eiwitten in een cel

Vorige lessen ging over enzymen en enzymwerking

Vandaag gaat het over de werking (of juist het onwerkzaam zijn) van allerlei eiwitten.

Probeer dit vooral te begrijpen! Leer niet alles uit je hoofd, dat is zinloos.

Veel filmpjes en ingewikkeld!

Dus veel concentratie nodig…..

Afbraak van eiwitten door Proteasoom – UPS

Genen uitschakelen dmv RNA interferentie

Therapie met siRNA

Therapie met CRISPR CAS?

Alzheimer is de context!!!

Plaques: afbraakproducten van eiwit APP (groei, repareren)

Tangles: klonteren van TAU eiwitten (voor microtubuli -> celskelet)

 

Wat is waarschijnlijk de oorzaak van Alzheimer?

1. Ophoping van afbraakproducten van bepaalde eiwitten
2. Afsterven van zenuwcellen
3. Klonteren van bepaalde eiwitten
4. Alle antwoorden zijn goed

Hoe werkt de afbraak van foute eiwitten?

(mocht je deze LessonUp thuis bekijken, dan is het volgende filmpje van 15 minuten over eiwitten best nuttig om te bekijken; in de les doen we dit niet)

Herhaling genexpressie

(Alweer een film van zo'n 15 minuten waarin de genexpressie (dat was o.a. paragraaf 17.5) nog eens haarfijn wordt uitgelegd. Bekijk deze film rustig thuis. Is allemaal niet gemakkelijk, maar als je je best doet om het te begrijpen, dan kun je de opgaven in de toets ook aan!)

Maar goed, 18.4 dus....

Stel er wordt een 'fout' eiwit gemaakt door de cel...

Dan komen ubiquitine en het proteasoom in actie

Afbraak van (foute) eiwitten

Remmen van eiwitvorming door middel van RNA interferentie

Doel: RNA stukjes gaan op het mRNA zitten: geen translatie dus geen vorming van een bepaald eiwit

1. Micro RNA (miRNA) gecodeerd door het DNA (vorm van genregulatie)

2. Small Interfering RNA (siRNA) bij infectie door RNA virus

1. Remmen eiwitvorming mbv miRNA

Micro RNA wordt gemaakt om het aflezen van mRNA te regelen.

mRNA maakt een lus en wordt zo deels dubbel RNA

1. Remmen eiwitvorming mbv miRNA - vervolg

Dicer = nuclease, knipt ds RNA in stukken.

RISC = RNA – induced silencing complex, maakt het enkelstrengs en plakt het aan het oorspronkelijke mRNA -> niet afgelezen!

2. Remmen eiwitvorming mbv siRNA

Afweer tegen dsRNA virussen

Dicer = nuclease, knipt ds RNA in stukken.

RISC = RNA – induced silencing complex, maakt het enkelstrengs en plakt het aan virus RNA -> niet afgelezen!

Pfff.....

Ben je er nog?

Wat moet je hier nu van onthouden?

Niet zoveel....maar je moet proberen het te begrijpen!

Dit soort dingen komt regelmatig in examens terug - 

fijn als je het dan herkent!

Enne...wat kun je hiervan in BINAS vinden?

1. niets helaas
2. ik zou het niet weten want ik heb Binas alweer niet bij mij...
3. niets helaas maar dat hoeft ook niet
4. bijna niets behalve 71K1 maar daar heb je weinig aan