Herhaling hoofdstuk 4

Herhaling hoofdstuk 4

4.1

Stoffen verhitten

Stoffen verhitten

Fase-overgang

BV: 

- smelten

- koken

Verbranden

Ontleden

Stoffen verhitten

Fase-overgang

BV: 

- smelten

- koken

Verbranden

Voor verbranding is er het volgende nodig:

- Zuurstof (uit de lucht)

- (Ontbrandings) temperatuur

- Brandstof

Ontleden

Als je een stof verhit wanneer er geen zuurstof aanwezig is, zal de stof ontleden. Uit één stof ontstaan meerdere stoffen.

Chemische reactie

Chemische reactie: als de beginstoffen verdwijnen en er nieuwe stoffen ontstaan

Reactieschema: een verkorte weergave van een chemische reactie in woorden

Regels

• Beginstoffen voor de pijl
• --> (pijl altijd naar rechts)
• Reactieproducten achter de pijl
• Altijd fase achter de stoffen (s)/(l)/(g)

• Beginstoffen --> reactieproducten

verbranding(sreacties)

• Wél voldoende zuurstof aanwezig? Dan is het een verbrandingsreactie!
  
• Bij een verbrandingsreactie ontstaan altijd verbrandingsproducten.

•  Brandstof + zuurstof (g) --> verbrandingsproducten

Voorbeeld verbrandingsreactie

• Aardgas bestaat voornamelijk uit de stof methaan. Als je methaan volledig verbrandt, komen er water en koolstofdioxide vrij.
  

• Hoe zet het reactieschema eruit?
  
• Methaan (g) + zuurstof (g) --> water (g) + koolstofdioxide (g)
  

Ontleding(reacties)

• Ontledingsreactie: als er uit één stof meerdere nieuwe stoffen ontstaan.
• één beginstof --> twee of meer reactieproducten

Voorbeeld ontledingsreactie

• Als je brood in een reageerbuis verhit, treedt er een reactie op die je kunt vergelijken met het ontleden van hout. Het brood verdwijnt en er ontstaan koolstof, water en witte rook.

• Hoe ziet het reactieschema eruit?
  
• Brood (s) --> koolstof (s) + water (l) + witte rook (g)
  
• Is dit een ontledingsreactie?
  
• Ja! één beginstof, meerdere (3) reactieproducten

Organische stoffen

•  Organische stoffen: bv. Hout, papier en brood

• Ontleding organische stoffen:
• organische stof (s) --> koolstof (s) + water (l) + witte rook (g)

• Bij de ontleding van organische stoffen ontstaat dus altijd koolstof, water en witte rook!

Verbranding vs ontleding

Verbranden

- Zuurstof nodig

- Voldoende brandstof en zuurstof? Verbranding blijft doorgaan.

- Er komt warmte vrij

Brandstof + zuurstof (g) --> verbrandingsproducten

Ontleden

- NOOIT zuurstof

- Moet blijven verhitten. 

- Er is warmte nodig voor de reactie te laten verlopen

één beginstof --> twee of meer reactieproducten

Reactieverschijnselen

Je kunt vertellen of er een reactie heeft plaatsgevonden, als één van de volgende reactieverschijnselen hebben plaatsgevonden:

1. Verandering van kleur
2. Verandering van geur
3. Verandering van smaak
4. Warmte
5. Rook
6. Vlammen
7. Licht
8. Gasvorming

Leerdoelen 4.2 Atomen en moleculen

•  Je kunt de namen en symbolen van de meest voorkomende elementen (atoomsoorten) opsommen.
  
• Je kunt de meest voorkomende elementen (atoomsoorten) indelen in metalen en niet-metalen.
  
• Je kunt beschrijven dat moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  
• Je kunt beschrijven dat bij een chemische reactie de atomen niet veranderen, maar anders worden gerangschikt.
  
• Je kunt beschrijven hoe een moleculaire stof is opgebouwd.

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.

• Elk atoomsoort heeft een eigen naam en een eigen symbool.​
  
• De eerste letter is ALTIJD een hoofdletter en als er een tweede letter is, is dat ALTIJD een kleine letter​
  
• Elementen: een stof die je niet verder in kleinere deeltjes kunt splitsen (atoomsoort=element)

Verbinding

Verbinding: een stof met meerdere atoomsoorten 

Verbinding vs element

• Verbindingen: ontleedbare stoffen. Bestaat uit twee of meer atoomsoorten.
  
• H2O
  
• C6H12O6
  
• Elementen: niet-ontleedbare stoffen. Bestaat uit één atoomsoort.
  
• H2
• O2
• Au
  

Moleculaire stof

Moleculaire stof: een verbinding waar alleen niet-metalen in voorkomen!

Uitbreiding deeltjesmodel

• Elke stoffen bestaan uit moleculen
  
• Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen
  
• Elk molecuul is opgebouwd uit nog kleinere deeltjes: atomen.
  

Moleculaire stof 

Geen moleculaire stof 

NaCl

H₂O

CO₂

MgO

SO₂

Scheikundige reacties

Stappenplan opstellen reactievergelijking

Stap 1: Reactieschema opschrijven.
Stap 2: Molecuulformules van de stoffen opschrijven.
Stap 3: Reactievergelijking kloppend maken door de coëfficiënten aan te passen: even veel atomen van elke soort voor, als na de pijl.

• Beginnen met de atoomsoort die in zo min mogelijk molecuulformules voorkomt.
• Wanneer dit niet van toepassing is, van voor naar achter werken.

Stap 4: Zorg voor zo klein mogelijke coëfficiënten (alleen hele getallen!).
Stap 5: Controleer je reactievergelijking, tel altijd je atomen na: voor de pijl even veel atomen als na de pijl. En vergeet de toestandsaanduiding niet!

Stappenplan opstellen reactievergelijking

Stap 1: Reactieschema opschrijven.
Stap 2: Molecuulformules van de stoffen opschrijven.
Stap 3: Reactievergelijking kloppend maken door de coëfficiënten aan te passen: even veel atomen van elke soort voor, als na de pijl.

• Beginnen met de atoomsoort die in zo min mogelijk molecuulformules voorkomt.
• Wanneer dit niet van toepassing is, van voor naar achter werken.

Stap 4: Zorg voor zo klein mogelijke coëfficiënten (alleen hele getallen!).
Stap 5: Controleer je reactievergelijking, tel altijd je atomen na: voor de pijl even veel atomen als na de pijl. En vergeet de toestandsaanduiding niet!

Stappenplan opstellen reactievergelijking

Stap 1: Reactieschema opschrijven.
Stap 2: Molecuulformules van de stoffen opschrijven.
Stap 3: Reactievergelijking kloppend maken door de coëfficiënten aan te passen: even veel atomen van elke soort voor, als na de pijl.

• Beginnen met de atoomsoort die in zo min mogelijk molecuulformules voorkomt.
• Wanneer dit niet van toepassing is, van voor naar achter werken.

Stap 4: Zorg voor zo klein mogelijke coëfficiënten (alleen hele getallen!).
Stap 5: Controleer je reactievergelijking, tel altijd je atomen na: voor de pijl even veel atomen als na de pijl. En vergeet de toestandsaanduiding niet!

Voorbeeld (schrijf mee in je boekje)

Het roesten van ijzer met zuurstof tot roest (roest = Fe2O3)

 

Voorbeeld (schrijf mee in je boekje)

Het roesten van ijzer met zuurstof tot roest (roest = Fe2O3)

 

Antwoord:

• RS: ijzer + zuurstof --> roest
  
• RV: …Fe + … O2 --> … Fe2O3
• RV: 4 Fe + 3 O2 --> 2 Fe2O3

4.4 Stoffen veranderen door ontleden

• Je kunt drie typen ontledingsreacties noemen en aangeven welke soort energie er nodig is voor elk type.
• Je kunt voorbeelden geven van ontledingsreacties.
  
• Je kunt zuivere stoffen onderverdelen in ontleedbare stoffen en niet-ontleedbare stoffen.
• Je kunt op basis van de formule van een stof aangeven of deze een ontleedbare of niet-ontleedbare stof is.

Herhaling ontleding(reactie)

• Ontledingsreactie: als er uit één stof meerdere nieuwe stoffen ontstaan.
• één beginstof --> twee of meer reactieproducten

Voorbeeld ontledingsreactie

• Als je brood in een reageerbuis verhit, treedt er een reactie op die je kunt vergelijken met het ontleden van hout. Het brood verdwijnt en er ontstaan koolstof, water en witte rook.

• Hoe ziet het reactieschema eruit?
  
• Brood (s) --> koolstof (s) + water (l) + witte rook (g)
  
• Is dit een ontledingsreactie?
  
• Ja! één beginstof, meerdere (3) reactieproducten

Je kunt stoffen ontleden door middel van:

• Thermolyse: ontleden doormiddel van warmte
• Fotolyse: ontleden doormiddel van licht
• Elektrolyse: ontleden doormiddel van elektrische stroom

Ontleding

Thermolyse

Warmte

Fotolyse

Licht

Elektrolyse

Elektriciteit

Ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen

• Ontleedbare stoffen:  Bestaat uit twee of meer atoomsoorten (verbindingen)
• H2O
  
• C6H12O6
  
• Niet-ontleedbare stoffen: Bestaat uit één atoomsoort. (elementen)
• H2
• O2
• Au