9.4 Ziek

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Startklaar

Startopdracht

1. Telefoon in de telefoontas.

4. Begin met ‘startopdracht’

2. Zitten volgens plattegrond.

3. Boek, laptop en pen op tafel.

Ga in deze LessonUp 

Bedenk vast een antwoord op de volgende vragen:

1: Wat is ziek zijn eigenlijk?

2: Hoe word je ziek?

Schrijf dit zo volledig mogelijk op jouw blaadje

Planning

* Startopdracht

* Leerdoelen 9.4

* Uitleg theorie

* Werkblad & LessonUp maken

* Huiswerk

* Zelfstandig werken

* Afsluiten 

Leerdoel 1

Hoe word je ziek?

• Definitie ziek zijn
• De verschillende veroorzakers
• Incubatietijd, symptomen, diagnose, prognose
• Verkoudheid en griep

Bron: 9.4 'hoe word je ziek'

Wat is 'ziek' zijn eigenlijk?

Ziek zijn

Ziekte is een tijdelijke lichamelijke of geestelijke aandoening die iemand belemmert in het normale functioneren. 

Een ziek organisme is uit zijn evenwicht, er is sprake van een verstoorde homeostase

Hoe word je ziek?

Hoe word je ziek?

• Micro-organismen: bacteriën, virussen en schimmels

• Ziekteverwekkers: micro-organismen waar je ziek van kunt worden

1. Bacteriën en schimmels kunnen giftige stoffen afgeven
2. Virussen dringen je cellen binnen en zich daar vermeerderen, waardoor uiteindelijk de cel stuk gaat

Hoe word je ziek?

Infectieziekte: ziekte die door een infectie met bacteriën, virussen of schimmels ontstaan.

• Verkoudheid: virus in slijmvliescellen van je mond, neus en keel - besmetting via druppeltjes vocht in de lucht/handcontact
  
  
• Griep: spierpijn, koorts, hoofdpijn, verkouden - zelfde manier van verspreiding

Hoe word je ziek?

Infectieziekte: ziekte die door een infectie met bacteriën, virussen of schimmels ontstaan.

• Verkoudheid: virus in slijmvliescellen van je mond, neus en keel - besmetting via druppeltjes vocht in de lucht/handcontact
  
  
• Griep: spierpijn, koorts, hoofdpijn, verkouden - zelfde manier van verspreiding

Overleg met je buur. Gebruik opnieuw je blaadje.
Omschrijf de 6 stappen van Covid-19.
1. besmetting 2. incubatie 3. symptomen
4. diagnose 5. prognose 6. genezen

Leerdoel 2

Hoe genees je?

• Vreetcellen
• Antigenen en antistoffen
• Functie koorts

Bron: 9.4 'hoe genees je'

Welke soort cellen zijn verantwoordelijk voor ons afweer?

Hoe genees je?

Afweer: het uitschakelen van ziekteverwekkers -> witte bloedcellen

• Vreetcellen: sluiten bacteriën in en verteren ze -> pus/etter = dode witte bloedcellen, verteerde bacteriën en resten van kapotte huidcellen.
  Vreetcellen zijn niet heel specifiek

Hoe genees je? (2)

Afweer: het uitschakelen van ziekteverwekkers -> witte bloedcellen

• Antistofcellen: WBC die antistoffen maken

1. Ziekteverwekker komt in lichaam
2. Antistofcellen maken juiste antistof
3. Antistofcellen delen snel  = + antistoffen
4. Antistoffen koppelen en schakelen ziekteverwekkers uit
5. Vreetcellen sluiten ze in en verteren ze

Immuniteit

• Witte bloedcellen onthouden hoe een bepaald antigeen eruit ziet.

• Je wordt dan niet meer ziek; je bent immuun

Was dit allemaal goed te volgen voor jou en
is jouw cijfer hoger dan een 7,0? Je kunt kiezen om nu door te gaan met (eerst) het werkblad en de gedeelde LessonUp
De anderen gaan mee met het vervolg

Hoe herkennen je witte bloedcellen dan een ziekteverwekker?

Lichaamseigen/vreemd

Antigenen: herkenningseiwitten aan buitenkant van een cel 

• Lichaamseigen - eigen lichaamscellen
• Lichaamsvreemd - ziekteverwekkers

Op iedere antigen past slechts één specifieke antistof

Lichaamsvreemde organismen worden dus herkend door hun antigenen. Witte bloedcellen kunnen hierdoor antistoffen tegen de indringer maken zodat deze kan worden opgeruimd.

Waarom worden we dan toch ziek van een infectieziekte?

Waarom krijg je koorts?

Koorts doordat witte bloedcellen stofjes maken waardoor de hypothalamus lichaamstemperatuur verhoogt

• Bloed stroomt sneller en voer je de afvalstoffen van ziekteverwekkers sneller af
• Witte bloedcellen maken sneller antistoffen
• > 42 graden Celsius is gevaarlijk, waarom?

Doelen blz 185

Begrippen:

• Geheugencellen
  
• Passieve en actieve immuniteit

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe vaccinaties zoals die tegen Covid-19 werken

Aan de slag!

LEES blz 185 en maak werkblad

klaar?

LEER paragraaf 9.4 blz 181 tm 188

en maak opdrachten 10 tm 22

(22 is inzicht en toepassing)

Ben je al klaar? Ga naar de OefenLessonUp of naar biologiepagina.nl 

Veel mensen slikken bij koorts paracetamol. Deze stof zorgt ervoor dat de hypothalamus weer de normale lichaamstemperatuur aangeeft.
De koorts zakt dan.

Word je door paracetamol ook sneller beter? Leg uit.

Huiswerk

LEER paragraaf 9.4 blz 181 tm 188

en maak opdrachten 10 tm 22

(22 is inzicht en toepassing)

Bestudeer en maak ook de hele LessonUp

Ben je al klaar? Ga naar de OefenLessonUp of naar biologiepagina.nl 

Bij de supermarkt worden soms de manden/karren ontsmet. Leg uit hoe je besmet kan raken als men dit niet doet.

Natuurlijke immuniteit

• Je bent met de ziekte in aanraking geweest.

• Je lichaam heeft antistoffen gemaakt.

Kunstmatige immuniteit

Vaccinatie (inenting)

• Dode of verzwakte ziekteverwekker wordt ingespoten.

• Witte bloedcellen maken antistoffen

Geheugencellen zorgen voor immuniteit. Wat houdt dat in?

Er zijn twee soorten immuniteit. Wat is het grote verschil en hoe komt dat? (overleg met buur)

Geheugencellen

Bekijk het plaatje. 

Functie?

Wat voor gevolgen hebben geheugencellen?

Vaccinatie zorgt dus voor immuniteit. Hoe werkt een vaccin eigenlijk dan?

Het Covid-19 vaccin zorgt voor immuniteit tegen corona. Wat voor soort immuniteit is dat?

1. Natuurlijke actieve immuniteit
2. Natuurlijke passieve immuniteit
3. Kunstmatige actieve immuniteit
4. Kunstmatige passieve immuniteit

Meisjes in Nederland krijgen een prik tegen het HPV-virus. Wat voor soort immuniteit levert dat op?

1. Natuurlijke actieve immuniteit
2. Natuurlijke passieve immuniteit
3. Kunstmatige actieve immuniteit
4. Kunstmatige passieve immuniteit

Als je witte bloedcellen een indringer met lichaamsvreemde antigenen tegenkomt is de kans groot dat je koorts krijgt.

Overleg met je buur waarom dat nuttig kan zijn.

Je bent gebeten door een hond. Als je niets doet loop je grote kans om tetanus te krijgen. Je krijgt daardoor altijd van de huisarts een prikje. Wat voor immuniteit levert dat op?

1. Actieve immuniteit
2. Passieve immuniteit

De griepprik en de coronaprik zorgen voor actieve immunisatie. Toch moeten veel mensen met verhoogde gezondheidsrisico's elk jaar een griepprik halen (en wellicht ook coronaprikken). Leg dit uit.

Covid-19 vaccins

• Geheugencellen
• Passieve en actieve immuniteit
  

Leerdoel
Je kunt uitleggen hoe vaccinaties zoals die tegen Covid-19 werken en je kunt uitleggen waarom we boosters nodig hebben

Bron: 9.4 'wat gebeurt er als je ingeent wordt '

Maak nu eerst je huiswerk

Maak nu eerst je Huiswerk voor je de volgende filmpjes bekijkt

LEER paragraaf 9.4 blz 181 tm 188

en maak opdrachten 10 tm 22

(22 is inzicht en toepassing)

Bestudeer en maak ook de hele LessonUp

Ben je al klaar? Ga naar de OefenLessonUp of naar biologiepagina.nl