Formuleren H1 blz. 34

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Goedemiddag A3C

Ga rustig zitten.

Hang je jas over je stoel.

Pak alvast je leesboek.

Vandaag

- 10 min lezen.

- Terugblik op de vorige twee lessen.

- Start formuleren H1 --> Uitleg theorie.

- Aan de slag.

10 min. lezen

apps.noordhoff.nl

Samentrekkingen controleren

- Je kan foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.

Samentrekking --> Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, dan kan je ze de tweede keer meestal weglaten.

De woorden weglaten mag alleen als ze aan drie voorwaarden voldoen:

Ze hebben dezelfde: 

1. functie

2. betekenis

3. getal. 

Functie

Je mag woorden weglaten als ze o.a. dezelfde (grammaticale) functie hebben.  Is dat niet zo, dan heb je een foutieve samentrekking

Denk bij functie aan:

onderwerp, lijdend voorwerp, soort werkwoord (hww, zww of kww), werkwoordelijk gezegde, naamwoordelijk gezegde, bijwoordelijke bepaling, meewerkend voorwerp, etc. Maar denk ook aan de woordsoorten. 

 

Voorbeeld 'Functie'

Voorbeeld (opdr. 2 zin 1): 

De meivakantie duurt twee weken en besteden we aan een leuke stedentrip.

In het eerste deel is meivakantie: onderwerp

Meivakantie wordt weggelaten, maar heeft in het tweede deel de functie: lijdend voorwerp. (... en de meivakantie besteden we aan een leuke stedentrip.)

Het is hier dus een foutieve samentrekking, op basis van de functie in de zin.

Betekenis

Je mag woorden weglaten als ze o.a. dezelfde betekenis hebben. Is dat niet zo, dan heb je een foutieve samentrekking.

De betekenis van een woord in het eerste deel, moet dus in het tweede deel hetzelfde zijn. Als dat zo is, mag je hem samentrekken. Als dat niet zo is, dan moet je beide noemen.

Voorbeeld 'Betekenis'

Voorbeeld (opdr. 3, zin 1)

Els zei: "Mijn vader werkt veel te hard en daardoor vaak op mijn zenuwen."

In het eerste deel betekent werkt 'arbeid verrichten'. In het tweede deel wordt het bedoeld als 'invloed hebben op'. 

De betekenis is dus anders, dus is er sprake van een foutieve samentrekking op basis van betekenis.

Getal

Je mag woorden weglaten als ze o.a. hetzelfde getal hebben. Is dat niet zo, dan heb je een foutieve samentrekking.

Het getal van een woord in het eerste deel, moet dus in het tweede deel hetzelfde zijn. Als dat zo is, mag je hem samentrekken. Als dat niet zo is, dan moet je beide noemen.

Voorbeeld 'Getal'

Voorbeeld (opdr. 4, zin 6)

In de etalage lag niet alleen sportkleding, maar ook volleyballen, rackets en hockeysticks.

Let op: er zijn hier 2 samentrekkingen.

In de etalage = bwb in alle delen. Functie en getal zijn ook hetzelfde: dus goede samentrekking.     Maar:

lag = enkelvoud in het eerste deel, maar moet in het tweede meervoud zijn.

In de etalage lag niet alleen sportkleding, maar lagen ook volleyballen, rackets en hockeysticks.

Vragen?

Aan de slag

blz. 35

M. opdr. 2, 3 en 4

Klaar? 

Probeer ook 5 + 6 te maken.